Συγκλονιστική συναυλία Μ. Θεοδωράκη στο Ντίσελντορφ

Ακόμα και οι διοργανωτές δεν πίστευαν ότι ο Μ. Θεοδωράκης θα ερχόταν στη Γερμανία για μια βραδιά αφιερωμένη στο συμφωνικό του έργο. Όμως ο Μίκης ήταν εν τέλει παρών και οι θεατές βίωσαν μια μοναδική μουσική εμπειρία.

Στη συνέντευξη, που έδωσε ο Μίκης Θεοδωράκης στην DW με αφορμή την παρουσίαση της Συμφωνίας αρ. 2 στο Ντίσελντορφ από την Συμφωνική Ορχήστρα της πόλης, μας ζήτησε κάτι, φαινομενικά τουλάχιστον, αυτονόητο: να περιγράψουμε όσα έγιναν χθες το βράδυ στην κατάμεστη αίθουσα συναυλιών Tonhalle στις όχθες του Ρήνου. Πώς όμως να περιγράψεις την ένταση, την συναισθηματική φόρτιση, τις ηχητικές εμπειρίες που βιώσαμε όλοι, μουσικοί και θεατές, στη συναυλία της Συμφωνικής Ορχήστρας του Ντίσελντορφ, παρουσία του έλληνα συνθέτη;

Η προπολεμική αίθουσα σκεπάζεται από ένα τρούλο, ο οποίος, από τις θέσεις των θεατών και την σκηνή, θαρρείς πως υψώνεται μέχρι τον ουρανό με κυρίαρχο χρώμα το μπλε. Όλος αυτός ο χώρος γέμισε χθες από τους συμφωνικούς ήχους της μουσικής του Μίκη Θεοδωράκη. Στην αίθουσα δεν έπεφτε  καρφίτσα όταν, λίγο πριν ξεκινήσει η συναυλία, έφτασε στο θεωρείο του ο έλληνας συνθέτης καταχειροκροτούμενος από το κοινό, που φυσικά ήταν όρθιο ως ελάχιστο φόρο τιμής στον ιδιαίτερα αγαπητό, εδώ στη Γερμανία, συνθέτη, ο οποίος παρά την εύθραυστη, πλέον, υγεία του διένυσε 3.000 χιλιόμετρα για να δώσει το παρόν σε μια βραδιά αφιερωμένη αποκλειστικά στο συμφωνικό του έργο. Η σημασία που απέδωσαν οι Γερμανοί σε ένα από τα αδιαμφισβήτητα κορυφαία πολιτιστικά γεγονότα της χρονιάς αντικατοπτρίζεται και στην παρουσία υπουργών της τοπικής κυβέρνησης, αλλά και του δημάρχου Ντίσελντορφ, που, ας σημειωθεί, είναι πρωτεύουσα του πολυπληθέστερου γερμανικού κρατιδίου με σχεδόν 18 εκ. κατοίκους.

Συμφωνία αρ. 2: «Η αντι-Μακρόνησος»

Το ως επί το πλείστον γερμανικό κοινό, ήρθε, πιθανότατα για πρώτη φορά, σε επαφή με την δεύτερη Συμφωνία, ένα έργο στο οποίο, όπως σημειώνει ο Αστέρης Κούτουλας, μελετητής του έργου του Μ. Θεοδωράκη «ο συνθέτης «κατορθώνει να δαμάσει και να ξεπεράσει τον εφιαλτικό κόσμο της Μακρονήσου χαρίζοντάς μας μια ιστορική μαρτυρία μετουσιωμένη σε μουσική».

Μιλώντας στο μικρόφωνο της DW o Μίκης Θεοδωράκης είπε για τη σημασία του ταξιδιού του στη Γερμανία:

«Είναι κορυφαίο γεγονός όταν μια συμφωνική ορχήστρα σαν του Ντίσελντορφ παίρνει έργα ενός ξένου συνθέτη και να του αφιερώνει μια ολόκληρη βραδιά. Μια ορχήστρα που συνήθως παίζει Μπετόβεν, Μότσαρτ ή Μάλερ. Και παίζει Θεοδωράκη! Και μάλιστα την Συμφωνία αρ. 2 που είναι το αποκορύφωμα της "τετραχορδικής τεχνικής". Είναι άκρως μοντέρνο έργο. Η δεύτερη συμφωνία είχε πρεμιέρα το 1982 στην ανατολικογερμανική πόλη Χάλε, γενέτειρα του σπουδαίου μπαρόκ μουσουργού Γκέοργκ Φρίντριχ Χέντελ. Ακολούθησαν παρουσιάσεις στο Ανατολικό Βερολίνο, Λουξεμβούργο, Ολλανδία και Βέλγιο. Η Συμφωνία ήταν παραγγελία των Μπαλέτων Μπολσόι με θέμα "Πόλεμος και Ειρήνη". Για αυτό και το "Τραγούδι της Γης", περιλαμβάνει τον στίχο "Τρέχεις προς το χάος". Αλλά εκεί μπήκαν πάλι στη μέση οι δικοί μας και η παράσταση δεν έγινε….Ζούμε σε μια χώρα όπου είμαστε ελεύθεροι πολιορκημένοι, αυτό είναι το πολιτικό μου απόφθεγμα».

Για τον Μ. Θεοδωράκη «κλείνει ένας κύκλος»

Η Συμφωνική Ορχήστρα του Ντίσελντορφ υπό τη διεύθυνση του Μπάλντουρ Μπρένιμαν, ενός από τους κορυφαίους αρχιμουσικούς σύγχρονης μουσικής στη Γερμανία, παρουσίασε, εκτός από την εντυπωσιακή Συμφωνία αρ. 2, την μοναδική σε ηχοχρώματα «Ωδή για έγχορδα - Οιδίπους Τύραννος», αλλά και το αργό μέρος της Συμφωνίας αρ. 3, που περιλαμβάνει μελοποιήσεις, των ποιημάτων «Η Πόλις» του Κωνσταντίνου Καβάφη και «Η Τρελή Μάνα» του Διονυσίου Σολωμού, αλλά και Εγκώμια της Μεγάλης Παρασκευής. Το κοινό, συγκινημένο, σχεδόν μεθυσμένο από τους ήχους της ορχήστρας, της χορωδίας, αλλά και της σολίστ Φράνσις Παππάς χειροκρότησε για αρκετή ώρα επευφημώντας τον Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος σηκώθηκε τουλάχιστον τέσσερεις φορές από την θέση του για να ευχαριστήσει το ενθουσιώδες κοινό, που γνώριζε ότι ζούσε μια συγκλονιστική ιστορική στιγμή. Πότε άλλοτε θα ζήσουν ξανά οι παρευρισκόμενοι μια τέτοια μοναδική βραδιά συμφωνικής μουσικής και μάλιστα παρουσία του Μίκη Θεοδωράκη; Ο ίδιος ο συνθέτης πάντως συγκινήθηκε, τόσο με την άρτια ερμηνεία των, ομολογουμένως δύσκολων από τεχνικής άποψης, έργων του, όσο και από την θερμή υποδοχή που του επιφύλαξε το γερμανικό κοινό.

Όπως μας είπε ο έλληνας μουσικοσυνθέτης φέτος συμπληρώνονται 75 χρόνια από τότε που πρωτάκουσε το 1942 στην Τρίπολη την 9η Συμφωνία του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, η οποία σαν να φύτεψε μέσα του τον όνειρο να γίνει μια μέρα συνθέτης συμφωνικής μουσικής:

«Έχω την εντύπωση ότι με τη συναυλία στο Ντίσελντορφ ο κύκλος κλείνει. Εδώ και μέρες αυτό δημιουργεί μέσα μου μια φοβερή ατμόσφαιρα. Για μένα το Ντίσελντορφ σημαίνει Μπετόβεν. Είναι το πνεύμα του Μπετόβεν και το αισθάνομαι αυτό. Αισθάνομαι ότι έχω ακόμα μέσα μου έναν "γερμανό" συνθέτη μέσα μου που θριαμβεύει».

Όμως ο Μίκης Θεοδωράκης δεν θαυμάζει τον Μπετόβεν μόνο ως εξαιρετικό συμφωνιστή και ως τον κορυφαίο συνθέτη λόγω της μεγάλης επίδρασής του στη μουσική. Τον θαυμάζει και ως άνθρωπο:

«Ο Μπετόβεν λέει ότι η νέα κοινωνία θα έχει στο επίκεντρο τον άνθρωπο, αλλά και ότι θα πρέπει να υπάρξει μια κοινωνία, στην οποία όλοι να είναι ίσοι. Ο Μπετόβεν ήταν πραγματικός επαναστάτης και ως άνθρωπος. Για μένα ο Μπετόβεν είναι καλλιτεχνικά πατέρας μου. Έχω αντιγράψει και τις εννέα συμφωνίες του».

Καρόζας: «Ίσως ξανακάνουμε συμφωνική συναυλία στη Γερμανία»

Εμπνευστής της συναυλίας ήταν ο, εδώ και 35 χρόνια, διοργανωτής, αλλά και συνθέτης Αλέξανδρος Καρόζας, ο οποίος συνεργάζεται με τον Θεοδωράκη εδώ και πολλά χρόνια. Τον ρωτήσαμε τι ήταν εκείνο που τον ώθησε να τολμήσει μια τόσο πολύπλοκη, από οργανωτικής άποψης, βραδιά για τον Μίκη Θεοδωράκη, σε συνεργασία με τον πρόξενο της Ελλάδας στο Ντίσελντορφ Γρηγόρη Δελαβέκουρα και τον διευθυντή της αίθουσας συναυλιών Μίχαελ Μπέκερ:

«Ο Μίκης Θεοδωράκης μπαίνει τώρα σε μια σειρά με τους μεγάλους συμφωνικούς συνθέτες: Μπετόβεν, Σοστακόβιτς, Προκόφιεφ. Μην ξεχνάτε οι όλοι οι συνθέτες είναι πολλοί. Εκείνοι όμως που μένουν στην ιστορία είναι λίγοι. Έτσι και ο Θεοδωράκης θα είναι ένας από αυτούς που θα μείνουν, όχι επειδή το λέω εγώ ή επειδή διοργανώνω μια συναυλία, αλλά επειδή θα γινόταν ούτως ή άλλως. Απλά σαν μαθητής του, σαν καλλιτεχνικά γιός του ήθελα να τον δω να χαίρεται, να ξαναπνέει και να αισθανθεί ολοκληρωμένος. Μάλιστα μου είπε σήμερα, επειδή ήταν πολύ ευχαριστημένος, μήπως να ξανακάνουμε μια συναυλία στη Γερμανία με συμφωνικά. Αν αυτό του δίνει ζωή, ευχαρίστως».

Στέφανος Γεωργακόπουλος

Πηγή: http://www.dw.com