Για το βιβλίο του Μίκη Θεοδωράκη «Μονόλογοι στο Λυκαυγές» (μέρος δεύτερο)

Της Αναστασίας Βούλγαρη

Η Σπίθα και η γέννηση της νέας αντίστασης

Ο Μίκης Θεοδωράκης, στο βιβλίο του «Μονόλογοι στο Λυκαυγές», ορίζει ως σημείο εκκίνησης της σημερινής κατάστασης της χώρας το 1974, όταν οι δυνάμεις του Χάους συντονίζουν τη συστηματική επίθεση σε όλους τους τομείς της εθνικής μας ζωής: οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό. 

Η άποψη που διατρέχει ολόκληρο το βιβλίο, είναι ότι η βασική αιτία της σημερινής υποδούλωσης της χώρας είναι η εξάρτηση. Σήμερα, κινδυνεύει ακόμα και η ίδια η εθνική μας ακεραιότητα από τους κύκλους της εξάρτησης, επισημαίνει ο συγγραφέας.    

Η πρώτη φάση της εξάρτησης στους ξένους ξεκινά το 1833 με την έλευση του Όθωνα, η δεύτερη φάση εξάρτησης ξεκινά με την επίσημη λήξη του εμφυλίου πολέμου το 1949, όταν η πολιτική εξουσία παραδίδει τα ηνία της χώρας στους Αμερικανούς.

Η δεύτερη φάση ολοκληρώνεται– ενώ ταυτόχρονα εγκαινιάζει την τρίτη φάση εξάρτησης αποικιακού πλέον χαρακτήρα– στις 8 Μαΐου του 2010, όταν ο τότε Πρωθυπουργός της Ελλάδας, με συνταγματικό πραξικόπημα,  υπογράφει την πρώτη Σύμβαση Δανεισμού, στην οποία ορίζεται ότι «η Ελλάδα παραιτείται από τα δικαιώματα εθνικής κυριαρχίας “αμετάκλητα και άνευ όρων”». 

Στην ίδια σύμβαση περιλαμβάνεται ο όρος δέσμευσης στους δανειστές (τη γνωστή μας πλέον Τρόικα) του συνόλου της δημόσιας περιουσίας της χώρας. Δηλαδή: λιμάνια, αεροδρόμια, οδικά δίκτυα, ο ηλεκτρισμός, το νερό, ο υπόγειος και υποθαλάσσιος πλούτος κ.λ.π. Ακόμη δεσμεύονται τα ιστορικά μνημεία, όπως η Ακρόπολη, οι Δελφοί, η Ολυμπία, η Επίδαυρος, κ.ά. Στην ίδια σύμβαση συμπεριλαμβάνεται και ο όρος παραίτησης της χώρας από όλες τις διεθνείς ασυλίες. Πρόκειται δηλαδή για κατάλυση της δημοκρατίας και επιβολή μιας νέας κατοχής. Ο εισβολέας  είναι το 4ο οικονομικό Ράιχ, που οικοδομεί η γερμανική Ακροδεξιά σε συνεργασία με το στρατιωτικό και τραπεζικό κατεστημένο των ΗΠΑ, με στόχο να υλοποιήσει το χιτλερικό όραμα της κυριαρχίας της Γερμανίας, αφού προηγουμένως καθυποτάξει τους ευρωπαϊκούς λαούς, κάνοντας την αρχή από την Ελλάδα.  

Οι δυνάμεις του Χάους

Το πλέγμα της εξουσίας: Το τραπεζοοικονομικό σύστημα, το οποίο κατόρθωσε– μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και των συμμάχων της–  να αναδειχθεί σε κυρίαρχη δύναμη εξουσίας και να ανακόψει βίαια τη διαδικασία μετάλλαξης της Ευρώπης σε μια ενιαία δύναμη εθνών-κρατών στην υπηρεσία των πανανθρώπινων αξιών: Της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ανεξαρτησίας, της ειρήνης, της ευημερίας των λαών και της πολιτιστικής αναγέννησης.

Πλάι στο χρηματοπιστωτικό σύστημα βλέπουμε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τον μακρύ βραχίονα των ΗΠΑ. Η Τράπεζα που εμπλέκεται στην επιβολή των δικτατορικών καθεστώτων στις χώρες της Λατινικής Αμερικής και στη διάλυση των ισχυρών εθνικών οικονομιών τους.

Δίπλα στο ΔΝΤ, σε περίοπτη θέση, βρίσκονται οι πολεμικές βιομηχανίες που σχεδιάζουν και εκτελούν συνεχείς πολέμους, ώστε να αυξάνουν τα κέρδη τους. Μαζί τους η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης. Στο βάθος του κάδρου βλέπουμε τη διεθνή ολιγαρχία και από κάτω της η εγχώρια ολιγαρχία· αυτό το άθλιο συνονθύλευμα του ανθελληνισμού, που επί δύο σχεδόν αιώνες υποκλίνεται στη Δύση.

Πρόθυμοι υπάλληλοί τους οι τεχνοκράτες που έχουν αναλάβει τον ρόλο του δήμιου, δηλαδή την εφαρμογή της πιο ωμής και απάνθρωπης οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής.

Κάτω από τις διαταγές τους βρίσκεται το σάπιο ελληνικό πολιτικό σύστημα, που μας οδήγησε στην έσχατη εθνική ντροπή να ζητιανεύουμε δανεικά με σκυμμένο το κεφάλι, ξεπουλώντας τα ιερά και τα όσια της πατρίδας μας για ένα κομμάτι ψωμί.

Το όλο σκηνικό γίνεται κωμικοτραγικό μόλις προσθέσουμε τους γελωτοποιούς της εξουσίας. Τους εκδότες, τους αργυρώνητους δημοσιογράφους, τους εξωνημένους διανοούμενους, τους γονυκλινείς καλλιτέχνες. Τρομοκρατούν τον λαό, παραχαράσσουν την ιστορία, αφελληνίζουν τη παιδεία και τον πολιτισμό και καλλιεργούν στη συνείδηση της νεολαίας την αδιαφορία  για την πατρίδα (αν όχι και απέχθεια) και υπηρετούν την κουλτούρα του ατομικισμού και του καταναλωτισμού. Δηλαδή την υποκουλτούρα, την πιο ύπουλη μέθοδο του απανθρωπισμού του ανθρώπου, που κατασκευάστηκε κάποτε στα εργαστήρια του φασισμού και του ναζισμού.

Η ιδεολογία τους

Ο νεοφιλελευθερισμός είναι η ιδεολογία που υπηρετούν οι δυνάμεις του Χάους. Είναι η πιο ακραία και φανατική εφαρμογή του καπιταλισμού με απώτερο στόχο τη δημιουργία μιας υπερεθνικής εξουσίας, η οποία θα αποτελείται από εκπροσώπους των πολεμικών βιομηχανιών, των τραπεζών και των πολυεθνικών και θα κυβερνά την ανθρωπότητα, αφού προηγουμένως την υποτάξει ολοκληρωτικά με όπλα της το άυλο χρήμα και τον πόλεμο.

Η σημερινή εφαρμογή του νεοφιλελευθερισμού γίνεται με τη μέθοδο της «θεραπείας του σοκ», όπως επεξηγεί ο Μίκης. Τη «θεραπεία του σοκ» εμπνεύστηκε και εφάρμοσε ο ψυχίατρος Κάμερον. Ο Κάμερον πίστευε ότι με τη «θεραπεία του σοκ», δηλαδή με συνεχή ηλεκτροσόκ, θα μπορούσε να διεισδύσει στη μνήμη των ασθενών-θυμάτων του, «να σπάσει τα παλιά νοητικά σχήματα», και στη θέση τους να εγγράψει μια νέα μνήμη. Πίστευε ότι με αυτόν τον τρόπο θα τους θεράπευε από τις ψυχικές ασθένειες. 

(Στην πραγματικότητα οι περισσότεροι από τους ασθενείς-θύματα δεν έπασχαν από κάποια ψυχική νόσο). Τη μέθοδο των ηλεκτροσόκ υιοθέτησε η  CIA, την δεκαετία του 1950, και την εφάρμοσε επάνω στο σώμα των πολιτικών κρατούμενων. Στην Ελλάδα, γράφει ο Μίκης, την εφάρμοσαν οι εκπαιδευμένοι από τη CIA βασανιστές, επάνω στο σώμα των αγωνιστών της αντιδικτατορικής αντίστασης.  

Η  μέθοδος Κάμερον- CIA ενέπνευσε τον οικονομολόγο πανεπιστημιακό Μίλτον Φρίντμαν, ο οποίος εκπόνησε τον τρόπο εφαρμογής της «θεραπείας του σοκ» σε «άρρωστες οικονομίες», αφού βεβαίως η υπερδύναμη είχε φροντίσει να τις αρρωστήσει με διάφορες επεμβάσεις πολιτικού και οικονομικού χαρακτήρα. Στη μέθοδο Φρίντμαν τα ηλεκτροσόκ είναι ο καταιγισμός– ώστε οι κοινωνίες να μην προλαβαίνουν να αντιδράσουν– πολλαπλών οικονομικών μέτρων ακραίας λιτότητας, η διάλυση της εθνικής οικονομίας και η επιβολή των πολυεθνικών εταιρειών. Ταυτόχρονα, διάλυση του κοινωνικού ιστού με την ακραία φτώχια, αποδόμηση της συνείδησης της κοινωνίας με τη συνεχή πλύση εγκεφάλου– προπαγάνδα, παραπληροφόρηση, υπερπληροφόρηση, αποδόμηση της ιστορίας και του πολιτισμού– και, τέλος, εγγραφή νέων δεδομένων στη συλλογική συνείδηση. Έτσι, ιδρύθηκε η… περίφημη οικονομική σχολή του πανεπιστημίου του Σικάγου και εκπαίδευσε χιλιάδες στελέχη που επάνδρωναν κυβερνήσεις, οργανισμούς και τραπεζικά ιδρύματα, επί πενήντα χρόνια.

Η πολιτική Φρίντμαν εφαρμόστηκε αρχικά στις χώρες της Λατινικής Αμερικής και αργότερα σε χώρες της Ασίας. Το ΔΝΤ χρηματοδότησε τις δικτατορίες, και οι αμερικανικές εταιρείες– σε συνεργασία με τους αποικιοκράτες– υφάρπαξαν τις πλουτοπαραγωγικές πηγές των χωρών που ήταν σε πρόγραμμα (σε «θεραπεία σοκ»). Οι λαοί εξαθλιώθηκαν και οι χώρες έχασαν την εθνική τους ανεξαρτησία. 

Όταν το ΔΝΤ εκδιώχθηκε από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής αναζήτησε νέες αγορές. Η Ελλάδα ήταν γι αυτούς μια καλή ευκαιρία, μια και ο λαός της ήταν ήδη αποδυναμωμένος. Είχαν φροντίσει προηγουμένως, σε συνεργασία με το πολιτικό σύστημα, να διαλύσουν τον παραγωγικό ιστό της χώρας και να αποδομήσουν από τη συνείδηση της κοινωνίας τις αξίες, τις παραδόσεις, τα ήθη, τον πολιτισμό και τον πατριωτισμό και στη θέση τους να εγγράψουν τα νέα δεδομένα: τον ατομικισμό και τον καταναλωτισμό.  

Εθνική ανεξαρτησία-λαϊκή κυριαρχία-πατριωτική αναγέννηση

Την 1η Δεκεμβρίου 2010, ο Θεοδωράκης υψώνει τη σημαία της νέας ελληνικής αντίστασης και ιδρύει την Κίνηση Ανεξάρτητων Πολιτών «Σπίθα». Μία πολιτική και πολιτιστική κίνηση επαναστατικού χαρακτήρα, με στόχο να ενώσει και να οργανώσει τον λαό σε ένα αντιστασιακό απελευθερωτικό μέτωπο, που θα αποτινάξει τον ζυγό της εξάρτησης και θα επιβάλλει μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση συντριπτικής πλειοψηφίας. Η πατριωτική κυβέρνηση θα διώξει την Τρόικα, θα απαλλάξει τη χώρα από το Μνημόνιο και θα εφαρμόσει ένα κοινωνικά δίκαιο πρόγραμμα ανάπτυξης. Βάση της ανάπτυξης θα είναι ο εθνικός πλούτος, τον οποίο η κυβέρνηση θα αξιοποιήσει προς όφελος της πατρίδας και του λαού της.  

Η ιδεολογία της Σπίθας συμπυκνώνεται στο τρίπτυχο εθνική ανεξαρτησία-λαϊκή κυριαρχία- πατριωτική αναγέννηση.

Ο χαρακτήρας της σημερινής πάλης

Η σημερινή μορφή της εξάρτησης της χώρας και το γεγονός ότι η κρίση πλήττει σχεδόν το σύνολο της κοινωνίας προσδίδουν τον χαρακτήρα του σημερινού αγώνα που είναι εθνικοαπελευθερωτικός, γράφει ο Μίκης Θεοδωράκης. Προσθέτει δε, ότι το μοναδικό όραμα που μπορεί να ενώσει τον ελληνικό λαό– όπως έγινε και στο παρελθόν– είναι το όραμα για μια Ελλάδα ανεξάρτητη, ελεύθερη και αυτάρκη και επισημαίνει ότι η Σπίθα δεν αναγνωρίζει το υπάρχον πολιτικό σύστημα, το θεωρεί εξαρτημένο και στέκεται απέναντί του μετωπικά.

Τόσο στο κείμενο «Η Σπίθα» όσο και στα κείμενα που ακολουθούν, επικρατεί η άποψη ότι οι επαναστατικές δυνάμεις δεν μπορούν να εκπορθήσουν το σύστημα από μέσα, γιατί με τη δύναμη που έχει θα τις αφομοιώσει και θα τις μεταβάλει σε όργανά του.

Ο ρόλος της Σπίθας, ως επαναστατικής κίνησης, δεν είναι να διεκδικήσει μια εκλογική θέση, αναφέρει ο Θεοδωράκης στα κείμενα της περιόδου 2010-2013, αλλά να ενημερώσει τον λαό, να τον ενώσει και να τον πείσει να δημιουργήσει το παλλαϊκό μέτωπο της αντίστασης και της απελευθέρωσης.

Η τακτική του αγώνα- Η ανυπακοή

Η πολιτική ανυπακοή πρέπει να είναι το πρώτο βήμα οργάνωσης του λαού, γράφει ο Μίκης.

«Ανυπακοή ατομική και συλλογική σε όλα τα αντιλαϊκά μέτρα, που παίρνονται μάλιστα κατ' επιταγήν των ξένων επιτηρητών μας και που θίγουν, εκτός από τα συμφέροντα του Λαού και της χώρας, την προσωπική, λαϊκή και εθνική μας αξιοπρέπεια[…]. 

Στην ιστορία των δημοκρατιών, η πολιτική ανυπακοή υπήρξε το μέσο μη βίαιης και διαφανούς αντίστασης του συνειδητού πολίτη απέναντι στις αποφάσεις μιας κυβέρνησης που παραβιάζει τους θεμελιώδεις κανόνες της κοινωνικής συμβίωσης. Η πολιτική ανυπακοή δεν είναι μια αυθαίρετη έννοια. Είναι μια ολόκληρη θεωρία της πολιτικής επιστήμης και του συνταγματικού δικαίου και κεκτημένο του πολιτικού και συνταγματικού μας πολιτισμού. Οι ρίζες της ανάγονται στις απαρχές του συνταγματισμού, στη Magna Carta και στο περίφημο δικαίωμα αντίστασης. Δηλώνει το δικαίωμα του πολίτη να μην τηρεί τις υποχρεώσεις του απέναντι στην εξουσία, όταν εκείνη πρώτα δεν τηρεί τους όρους του “κοινωνικού συμβολαίου”. Ας μην ξεχνάμε την ακροτελεύτια διάταξη του Συντάγματός μας: “Η τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων”» (349,350). 

Θα μπορούσαμε να πούμε  ότι το κεφάλαιο «Η Σπίθα» στην ουσία αποτελεί ένα αυτούσιο πόνημα μέσα στους «Μονολόγους στο Λυκαυγές» που χρήζει ξεχωριστής ανάλυσης. Αποτελεί τη βάση για ένα πρόγραμμα πατριωτικής διακυβέρνησης, με πρόσημο κοινωνικής δικαιοσύνης. Περιέχει τις  αρχές και τις θέσεις της ΚΑΠ-ΣΠΙΘΑ, τις προτάσεις για την έξοδο από την κρίση, προτάσεις και θέσεις για τις σχέσεις μας με την Ε.Ε. και τη Δύση γενικότερα, προτάσεις για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, τις θέσεις για τη επίλυση των εθνικών θεμάτων, το αίτημα των γερμανικών αποζημιώσεων και προτάσεις για τις διεθνείς σχέσεις της χώρας. Επίσης περιλαμβάνει προτάσεις για την ανάπτυξη της κοινωνίας με βάση την παιδεία και τον πολιτισμό κ.ά. Επειδή ο στόχος του παρόντος πονήματος είναι να προσκαλέσει και να παροτρύνει τον αναγνώστη να μελετήσει τις θέσεις και τις απόψεις τού Μίκη από το ίδιο το βιβλίο, προτίμησα να περιοριστώ στην επιγραμματική αναφορά των βασικών σημείων της πρότασης του Θεοδωράκη. 

Ολοκληρώνοντας το δεύτερο μέρος της παρουσίασης του βιβλίου «Μονόλογοι στο Λυκαυγές», θα ήθελα να πω τούτο: Όταν ο Μίκης εκφωνούσε την ομιλία του «Η Σπίθα» γνώριζε ότι το φως της ΕΑΜικής αντίστασης παραμένει ακόμη άσβηστο μέσα στην ψυχή τού λαού. Κι αν το 2010 ξαναπήρε τους δρόμους στα ογδόντα πέντε του χρόνια, το έκανε για να μετατρέψει το άσβεστο φως σε φωτιά, δηλαδή σε παλλαϊκό μέτωπο αντίστασης, αλλά και για να δείξει στους νέους την ποιότητα ενός αγώνα με τα χαρακτηριστικά της ελληνικότητας, ο οποίος, αν και ξεκίνησε από την Ελλάδα, αφορά ολόκληρη την ανθρωπότητα.

Οι θεοδωρακιστές, που βρεθήκαμε στο Ίδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης» εκείνο το πρωινό της 1ης Δεκεμβρίου, πιστέψαμε ότι ο Μίκης έγραφε μια νέα σελίδα στην ιστορία της Ελλάδας και ότι εμείς είχαμε κληθεί να ενώσουμε το νήμα με το ΕΑΜ και τους Λαμπράκηδες και να υλοποιήσουμε το ανολοκλήρωτο όραμα του ελληνισμού για εθνική ανεξαρτησία και κοινωνική δικαιοσύνη. Δεν κάναμε λάθος. Αν το όραμα της Κίνησης Ανεξάρτητων Πολιτών-Σπίθα σήμερα παραμένει μετέωρο, μέλλει να ολοκληρωθεί στα χρόνια που έρχονται.

Η Σπίθα προοριζόταν να γίνει ο τόπος συνάντησης όλων των διάσπαρτων δυνάμεων που εξακολουθούν να πιστεύουν στα ΕΑΜικά ιδανικά, ώστε να αποτελέσουν τα θεμέλια της νέας αντίστασης. Η Σπίθα συντάραξε συθέμελα το εξαρτημένο πολιτικό σύστημα, αλλά και την Αριστερά.

Οι δύο δυνάμεις, αν και αντιτιθέμενες, χτύπησαν κατά μέτωπο τη Σπίθα, προκειμένου οι διάσπαρτες επαναστατικές δυνάμεις να μη συναντηθούν ποτέ, και πέτυχαν την αναστολή της δυναμικής της παρέμβασης και τη μείωση των μελών της. Προσωρινά.

Η Σπίθα παραμένει ζωντανή δύναμη, ζωογόνος πηγή ελπίδας και οράματος. Το κεντρικό σύνθημά της, Αντίσταση- Απελευθέρωση-Ανεξαρτησία-Ανάπτυξη, παραμένει επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε.

Τέλος β’ μέρους 

Ακολουθεί το γ’ μέρος

Αναστασία Βούλγαρη

27 Απριλίου 2017

Πηγή: http://anastasiavoulgari.gr/index.php/βιβλιοθήκη-άρθρων/85-monologoi-sto-lykavges-deytero-meros