Δύο κείμενα και ένα ποίημα του Νίκου Λυγερού για τον Μίκη

Διαβάστε επίσης:

Μίκης, ο μαχητής της ΑΟΖ - του Νίκου Λυγερού

 ΜΙΚΗΣ ή Ο ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Λίγα λόγια ξέρουμε για το έργο του διότι είναι μουσικό. Λίγα πράγματα γνωρίζουμε για τον άνθρωπο διότι είναι αρχάγγελος. Δεν το εννοούμε βέβαια με τη θρησκευτική έννοια αλλά κυριολεκτικά. Πιο καλή η σιωπή για να τον χαρακτηρίσει, τόσο τα βιώματά του είναι έντονα. Όμως, πώς θα μάθουν οι νέες γενιές την αξία του; Βλέποντας έναν γίγαντα που χρειάζεται τη βοήθεια ενός χεριού για να σταθεί όρθιος, δεν μπορούν να συλλάβουν το ιερό τέρας.

Δεν αρκεί να ξέρουμε ότι μελοποίησε τον Ελύτη, τον Ρίτσο και τον Σεφέρη για να κατανοήσουμε την αξία του. Το βάθος του Μίκη όσον αφορά στην Ελλάδα είναι μεγαλύτερο. Μοιάζει περισσότερο με τις ρίζες ενός μεγάλου δέντρου. Βλέπουμε όλοι πόσο είναι γερασμένο, δεν αντιλαμβανόμαστε όμως πόσο βαθιά έχει πάει στα διαχρονικά στοιχεία της Ελλάδας. Στην ουσία, δεν υπάρχει τομέας της ελληνικής μουσικής παράδοσης που να μην έχει αγγίξει ο Μίκης μας. Το καθένα τού επέτρεψε να αναδείξει αυτό που ονομάζουμε Ελλάδα με τις πληγές και τους αγώνες. Η μουσική του έχει αναπόφευκτα και ξένες έντεχνες επιρροές, αυτό όμως δεν είναι αρνητικό όπως θεωρούν μερικοί. Αντιθέτως, αυτή η ενσωμάτωση στοιχείων αξίας εμπλούτισε και αυτό που ονομάζουμε τώρα ελληνική μουσική. Επιπλέον, ο Μίκης κατάφερε να δώσει στην ελληνική μουσική μια διεθνή διάσταση. Ούτε με το ύφος του Ξενάκη, ούτε με το ύφος του Παπαθανασίου. Το έργο του Μίκη έχει όλες τις ρίζες του στην Ελλάδα. Απλώς τα κλαδιά του άγγιξαν όχι μόνο τα ξερά μας νησιά για να γνωρίσουν επιτέλους το όνειρο της σκιάς, αλλά και άλλες χώρες πιο μακρινές. Άνοιξε ο Μίκης τα φτερά του έργου του και το ένιωσαν και άλλες ψυχές που δεν ήξεραν τι σημαίνει ρωμιοσύνη. Τώρα όμως ξέρουν. Ξέρουν και το μικρό της όνομα. Το ίδιο ισχύει και για τη μεγάλη μας ποίηση. Γνωστή στους ειδικούς της μετρικής και άγνωστη στον λαό, ενσωματώθηκε πια σε αυτό που ονομάζουμε ελληνική μουσική. Ο Μίκης άλλαξε ακόμα και τα δεδομένα της παράδοσης. Εκεί που όλοι νόμιζαν ότι τίποτα δεν αλλάζει, είδαν ότι αυτό ισχύει μόνο για τη γνώμη τους. Τα διαχρονικά στοιχεία είναι όπως οι χορδές του χρόνου. Και ο Μίκης μάς έδειξε ότι αυτές οι χορδές του χρόνου, αυτοί οι άνθρωποι ανήκουν σε ένα μουσικό όργανο. Ο Μίκης, ο Αρχάγγελος μας έδειξε την αξία του, παίζοντας με αυτό. Κανείς δεν είχε τολμήσει ν’ αντισταθεί στην αδράνεια της κοινωνίας, στην βαρβαρότητα της χούντας. Κι όμως ο Μίκης, ο απλός μουσικός, το έκανε. Διότι τα φτερά του είναι φτιαγμένα όχι για να πετούν πάνω από τους ανθρώπους, αλλά για να τους προστατεύουν..

Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΜΙΚΗ ΜΑΣ

Στην Ελλάδα είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μουσική πιο πολιτική από εκείνη του Μίκη. Κι όμως η μουσική του Μίκη παραμένει ένα κρυφό περιγιάλι. Διότι κάθε πολιτικό της στοιχείο δεν ήταν και δεν είναι παρά μία απόδειξη ότι υπήρξαν και ότι υπάρχουν άνθρωποι. Πολλοί τον πίκραναν και άλλοι τον βασάνισαν όμως ποτέ του δεν έπαψε να αγαπά τον λαό μας. Θέλουμε δεν θέλουμε τα τραγούδια του και η μουσική του δεν ανήκουν πια στο κομματικό πλαίσιο. Όπως έβαψε κάθε μέρα Κυριακή, με το χρώμα της μουσικής του έσβησε τον κομματισμό που σκοτώνει τη χώρα. Μετά από τους αγώνες και τα βάσανα, η ζωή δεν είναι πια ένα όραμα ή ένα όνειρο, μα ένα δώρο. Ένα δώρο που πρέπει να μοιραστούμε με τους συνανθρώπους μας.

Ο Μίκης με τη μουσική του μας δείχνει το παρελθόν της πατρίδας μας: την κατοχή, τον εμφύλιο και τη χούντα. Η ελευθερία της τωρινής Ελλάδας προέρχεται από την αντίσταση ανθρώπων που έζησαν σαν τον Μίκη. Και η μουσική του είναι η μνήμη μας. Διότι μέσα της βρίσκουμε στοιχεία της ανθρωπιάς και της ανθρωπότητας. Δίχως να είναι λαϊκιστής παρέμεινε λαϊκός ακόμα και μέσα στον χώρο της κλασικής μουσικής. Βέβαια κατάφερε να ενσωματώσει και εδώ το λαϊκότερο ελληνικό όργανο, το μπουζούκι. Πράγμα το οποίο ενισχύει την ιδέα του ελληνικού μείγματος που προωθεί ακόμα και ως γλώσσα στο λυρικό τραγούδι. Έδωσε στο ελληνικό ύφος μια καινούργια διάσταση.

Ακριβώς όπως έγινε και με τον αγώνα της αντίστασης. Ο μικρός τοπικός ανταρτοπόλεμος έγινε ο αγώνας εναντίον του φασισμού, η μάχη του ήλιου εναντίον του σκοταδιού. Όμως ο Μίκης δεν ξέχασε τους μικρούς και ανώνυμους ήρωες. Τα ονόματά τους έγιναν τραγούδια, και τα τραγούδια κομμάτια της ζωής μας. Διότι ο Μίκης γράφει με τα κομμάτια του χρόνου που δεν θέλει να ξεχάσει. Αλλιώς το παρόν δεν θα είχε καμμιά αξία. Όσοι δεν γνωρίζουν το παρελθόν όχι μόνο δεν ξέρουν την αξία της ζωής μα είναι καταδικασμένοι να το ξαναζήσουν. Μέσα στην παντοδύναμη καθημερινότητα πεθαίνουν μες στη λήθη.

Η μουσική του Μίκη μας υπενθυμίζει τις αξίες της Ελλάδας: την πατρίδα, τη θυσία και την ελευθερία. Διότι όταν την έγραφε δεν υπήρχε τίποτα άλλο. Η φτώχεια, η πείνα και η ασφάλεια είχαν θερίσει τον πληθυσμό της χώρας. Τώρα που δεν υπάρχουν πια αυτά τα προβλήματα και η καθημερινότητα τα έχει ισοπεδώσει όλα, η μουσική του Μίκη είναι ακόμα πιο αναγκαία για τους ανθρώπους. Για να μην χαθούν μέσα στο ανώνυμο πλήθος της κοινωνίας που σβήνει κάθε παρελθόν για να μην υπάρξει το μέλλον.

Κι όταν ανοίγουν και πάλι τα χέρια του Αρχαγγέλου για να διευθύνει ο ίδιος τη μουσική, τότε τα όνειρα παίρνουν την εκδίκησή τους. Τότε ο κόσμος μπορεί να δει και πάλι τη δύναμη του παρελθόντος και πώς δημιουργεί το μέλλον. Τότε το Άξιον εστί θυσιάζεται και πάλι όχι για τις ζωές μας, μα για την αξία μας. Για να μας δείξει το άνοιγμα και τον ορίζοντα του κόσμου και της ανθρωπιάς. Για να μας δείξει ότι η Ελλάδα δεν είναι μόνο κόμματα που υποδουλώνουν. Η Ελλάδα είναι αυτό το μέρος φτιαγμένο με κομμάτια θάλασσας, ουρανού και ήλιου. Η Ελλάδα είναι η πατρίδα του Αρχαγγέλου που δεν θα ξεχάσει τους ανθρώπους, ακόμα και νεκρός. Διότι η Ελλάδα είναι και η μουσική του Μίκη μας.

Ο σιωπηλός Μίκης 

Ν. Λυγερός

Μετά από τόσα χρόνια 

ο σιωπηλός Μίκης 

περίμενε μια φωνή 

ακόμα και απαγορευμένη 

για ν' ακούσει 

εκείνη την αλήθεια 

που δεν είχε ξεχάσει 

μέσα στη λήθη. 

Έτσι το βράδυ 

άκουσε το φως 

το σιωπηλό και αυτό 

κι είδε τον κόσμο 

του οράματος 

λίγο πριν την ουτοπία. 

Πηγή: www.lygeros.org