O Μίκης Θεοδωράκης και η Φωτεινή Δάρρα για τον ΕΠΙΒΑΤΗ του 2014

Ο Μίκης Θεοδωράκης για τον “Επιβάτη” και το “Ραντάρ” του 2014

Ένα από τα βασικότερα στοιχεία στα ποιητικά κείμενα των κύκλων “Επιβάτης” και “Ραντάρ” του Κώστα Τριπολίτη είναι ο εκρηκτικός του χαρακτήρας. Το στοιχείο αυτό, της έκρηξης, έλειψε και από τις δύο ταυτόχρονες εκτελέσεις τους στην αρχή της δεκαετίας του '80, για διάφορους λόγους. Εκείνο που κατά τη γνώμη μου βάραινε πιο πολύ, ήταν τα ηχητικά όρια της Λαϊκής Ορχήστρας και γι' αυτό όσοι τραγουδιστές της έντεχνης λαϊκής μουσικής θέλησαν να τα ξεπεράσουν, κατέφυγαν στον ήχο της αμερικάνικης μουσικής και ιδιαίτερα στον ήχο του Χαίντριξ, του κορυφαίου εκπρόσωπου αυτής της Σχολής.

Το αποτέλεσμα ήταν το περίβλημα (ο αμερικάνικος λαός) να κυριαρχήσει επί της ουσίας που ήταν ο ελληνικός στίχος και έτσι το κίνημα αυτό να καταταγεί στην ροκ μουσική και να αγκαλιαστεί από την ελληνική νεολαία που διψούσε για εκρηκτικές ηχητικές καταστάσεις.

Ήταν όμως επόμενο με τον ξένο ήχο να χαθεί και η ελληνικότητα του τραγουδιού και από την άλλη πλευρά, την πλευρά του ήχου της ελληνικής λαϊκής ορχήστρας, να μην ικανοποιούνται πια οι νέες ηχητικές κατακτήσεις, οπότε το ευρύ κοινό και κυρίως η νεολαία στράφηκαν προς τα έργα με τον γνήσιο δικό τους ήχο, δηλάδή τα αμερικάνικα.

Ποιός όμως δίνει τον δικό του ήχο σ' ένα τραγούδι; Βασικά η ενορχήστρωση.

Την έκρηξη την πραγματοποιούν η ορχήστρα και ο τραγουδιστής. Αυτές είναι οι σκέψεις που με οδήγησαν στην αναθεώρηση της ενορχήστρωσης και της τραγουδιστικής ερμηνείας αυτών των δύο έργων, δεδομένου ότι ο χρόνος βοήθησε να ξαναγίνουν επίκαιρα τα κείμενα και η μουσική.

Έτσι για την μελωδική ερμηνεία επέλεξα την Φωτεινή Δάρρα, που από καιρό πίστευα ότι τόσο φωνητικά όσο και ερμηνευτικά ανταποκρινόταν απόλυτα στις νέες αντιλήψεις μου για τη μορφή της νέας ερμηνείας, ενώ για την ορχήστρα, αντί για την χρήση των μουσικών οργάνων της ροκ, αποφάσισα ότι η Λαϊκή μου Ορχήστρα είναι ικανή να στηρίξει την απαιτούμενη ηχητική έκρηξη, φτάνει να προσαρμοστεί το κάθε όργανο και ο κάθε μουσικός στην αναγκαιότητα της ριζικής αλλαγής ως προς το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.

Όλα ήταν θέματα αντίληψης και σκληρών δοκιμών. Πρώτη η Φωτεινή Δάρρα ανταποκρίθηκε απόλυτα στη νέα αντίληψη ύστερα από πολλές κοπιώδεις, όμως τελικά ευχάριστες προσπάθειες. Όσο για την ορχήστρα, με τη συμπαράσταση του Γιάννη Μπελώνη, ασχοληθήκαμε σχολαστικά με την υλοποίηση των αλλαγών που θα έκαναν τη Λαϊκή Ορχήστρα – χωρίς να χάσει τον χαρακτήρα της – να γίνει ικανή να προκαλεί την απαραίτητη ηχητική έκρηξη που θα βοηθούσε την ανάδειξη των κειμένων που αποκαλύπτουν δραματικά την τραγωδία του ελληνικού λαού στην πλέον σκληρή της μορφή: Όταν δηλαδή δόλιες δυνάμεις προσπαθούν να τον μεταβάλουν σε Επιβάτη μέσα στην ίδια του τη χώρα.

Λίγα λόγια ακόμα από τον Μίκη Θεοδωράκη

Γεια σας.

Εδώ και δύο μήνες έχω αφοσιωθεί στην προετοιμασία της νέας ηχογράφησης του “Επιβάτη” με την Φωτεινή Δάρρα και την Λαϊκή μου Ορχήστρα.

Οι δύο πρώτες ταυτόχρονες ηχογραφήσεις, η μια με την Μαρία Φαραντούρη και η άλλη με την Μαργαρίτα Ζορμπαλά έγιναν στα 1981. Από τότε οι ιστορικές εξελίξεις δικαίωσαν τόσο τον Κώστα Τριπολίτη όσο και εμένα.

Απόδειξη ο “Επιβάτης” που έπνιξε η νέα τάξη πραγμάτων που ξεκίνησε στη δεκαετία του '80 για να μας οδηγήσει στη βαθειά κρίση που όλοι βιώνουμε σήμερα.

Επομένως ο “Επιβάτης” γίνεται επίκαιρος περισσότερο από κάθε άλλη φορά.

Όμως η επιστροφή μου στον “Επιβάτη” ύστερα από τριάντα και πλέον χρόνια δεν μπορούσε να γίνει με τα μουσικά μέσα του 1980. άλλωστε η βαθειά αλλαγή που σημάδεψε τη ζωή μας δεν μπορούσε παρά να επιδράσει στη μουσική θεώρηση των στίχων του Τριπολίτη. Έγινε πιο βίαιη και πιο επιθετική.

Έτσι με τις σκέψεις αυτές επέλεξα τη Φωτεινή Δάρρα ως βασική ερμηνεύτρια της νέας μου προσπάθειας. Κι αυτό γιατί εδώ και καιρό που την παρακολουθώ, είχα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν της δόθηκε η ευκαιρία να μας δείξει τον αληθινό μουσικό της εαυτό. Της το είπα και δέχθηκε να προσπαθήσουμε μαζί, ώστε με όχημα τον “Επιβάτη” να μας αποκαλύψει την κρυφή αλήθεια του εαυτού της. Μετά από πολλές πρόβες νομίζω ότι πετύχαμε την ιδεώδη ερμηνεία τόσο της μουσικής όσο – προ παντός – της εκρηκτικής ποίησης του Τριπολίτη.

Η ίδια προσπάθεια έγινε και με τη Λαϊκή μου Ορχήστρα, με αποκορύφωμα την τρίωρη γενική πρόβα που είχα την ευτυχία αλλά και την αποκοτιά να διευθύνω, βέβαιος πως θα το πληρώσω ακριβά. Πράγματι, την επομένη της πρόβας βρέθηκα στο νοσοκομείο. Τελικά γλίτωσα, όμως εξακολουθώ να πληρώνω το τίμημα.

Σας ευχαριστώ.

Γενάρης 2014

Μίκης Θεοδωράκης

Λίγα λόγια από τη Φωτεινή Δάρρα για τον “Επιβάτη”

Τριάντα χρόνια πέρασαν από τη δημιουργία των δίσκων “Επιβάτης” και “Ραντάρ”, χρόνια που μετρούν σχεδόν όλη μου τη ζωή. Στα παιδικά μου αφτιά ο Μίκης Θεοδωράκης ακουγόταν σαν μύθος από το ραδιόφωνο του σπιτιού μας. Λίγο αργότερα τραγουδούσα με αθωότητα το “Κυκλαδινό κυκλάμινο” σε ένα από τα κέντρα νεότητας που ήταν τότε της μόδας αλλά και τα τραγούδια από το “Άξιον Εστί” στις σχολικές γιορτές. Την ίδια περίπου εποχή ο Κώστας Τριπολίτης συναντιόταν με τον Μίκη Θεοδωράκη για να δημιουργήσουν δύο κύκλους τραγουδιών που φώτιζαν εντελώς διαφορετικά το τοπίο της εποχής.

Και να που σήμερα ο στίχος του Τριπολίτη γίνεται ξανά δραματικά επίκαιρος, μέσα από την ιστορία, με τη μοναδική μελοποίηση του Μεγάλου Μίκη Θεοδωράκη. Μέσα σε ένα απόγευμα ακούσαμε με τον συνθέτη και τους δύο κύκλους τραγουδιών. Λίγο πριν μου είχε προτείνει να δουλέψουμε μαζί και είχα δεχτεί φυσικά με χαρά. Συναισθάνθηκα αμέσως τον παλμό και τη δύναμη του συγκεκριμένου εγχειρήματος. Μέσα από τις πρόβες και την ηχογράφηση που κάναμε μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη γεννήθηκε ο “Επιβάτης””πρώτος για να ακολουθήσει σε λίγο και το “Ραντάρ”. Μια “κραυγή” είναι ο “Επιβάτης του 2014” που σπάει τη σιωπή.

Φωτεινή Δάρρα