Γιά μιά Νέα Ἑλληνική Ἀριστερά μετά τό Πολυτεχνεῖο - του Μίκη Θεοδωράκη

Πηγή: 

ΤΟ ΧΡΕΟΣ, Τόμος Β', σελ 803 έως 817

Παρίσι, 20 Φεβρουαρίου 1974

1

ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΧΟΥΝΤΑΣ

Ἄν τό στρατιωτικό πραξικόπημα στήν Ἑλλάδα δέν στάθηκε ἁπλῶς καί μόνον ἕνας συνήθης χειρισμός τῆς ἀμερικανικῆς πολιτικῆς, γιά νά σταθεροποιήσει καί νά ἐνισχύσει τίς θέσεις ἐξάρτησης στή χώρα μας –στό πλαίσιο πάντα τῆς γενικῆς ἐπιθετικῆς πολιτικῆς της, καί ἰδιαίτερα μπροστά στήν προοπτική μιᾶς ἀνοιχτῆς ἀναμέτρησης στή Μέση Ἀνατολή–, ἀλλά ὑπῆρξε μιά διαλεκτική συνέπεια τῆς ὕστατης φάσης, μιᾶς βαθύτατης καί πολύχρονης κρίσης, πού μπλοκάριζε τόν οἰκονομικό, κοινωνικό, πολιτιστικό καί πολιτικό ἐκσυγχρονισμό τῆς χώρας, τόν ἐκδημοκρατισμό τῆς δημόσιας ζωῆς, τήν ἐσωτερική πολιτική εἰρήνευση καί τήν ἐθνική ἀνεξαρτησία –καί πού τό ξεπέρασμά της, ἀκριβῶς, θά ἀμφισβητοῦσε ἀνοιχτά ὄχι μονάχα τό βαθμό, ἀλλά μακροπρόθεσμα καί αὐτή τήν ἴδια τήν ὑπόσταση τῆς ἐξάρτησης και τῶν ἐσωτερικῶν της στηριγμάτων–, τότε δέν ἦταν ἡ στρατιωτική δικτατορία ἡ μορφή διακυβέρνησης πού θά μποροῦσε νά δώσει διέξοδο στήν πολυσύνθετη καί ὀξύτατη ἐθνική κρίση καί λύσεις, ἔστω ἀνασταλτικοῦ χαρακτήρα, στά τεράστια οἰκονομικά, κοινωνικά καί ἐθνικά προβλήματα τοῦ λαοῦ.

Ἦταν, ἀντίθετα, ἡ τελευταία ἐπιλογή πού εἶχε ἀπομείνει στά χέρια τῆς ἐξάρτησης, τῶν ξενοκίνητων καί πιό ἀδίστακτων μηχανισμῶν τῆς ὑποτέλειας καί τῆς ἀντιδραστικότερης μερίδας τῆς πολιτικῆς καί οἰκονομικῆς ὀλιγαρχίας, γιά νά κρατήσουν, μέ κάθε μέσο, τά ξεπερασμένα καί κλονισμένα δομικά καί θεσμικά πλαίσια ἐξουσίας, ὅταν πιά τά περιθώρια ἑλιγμῶν γιά μιά προσωρινή ἀνασταλτική ἀντιμετώπιση τῶν προβλημάτων εἶχαν ἐξαντληθεῖ καί κάθε ἐναλλακτική πολιτική λύση στό παιχνίδι τῆς ὑποτέλειας –Ἰουλιανά, κυβερνήσεις ἀποστατῶν 1965-1967– εἶχε ὁριστικά χρεοκοπήσει, εἶχε κλονίσει τό κύρος τῆς ἐξάρτησης καί τοῦ παλαιοῦ πολιτικοῦ κατεστημένου καί εἶχε ὀξύνει τό χαρακτήρα τῆς ταξικῆς πάλης πού, μέ τή ριζοσπαστικοποίηση ὁλοένα καί περισσότερων κοινωνικῶν στρωμάτων καί μέσα ἀπό τό δημοκρατικό ἄνοιγμα Παπανδρέου, ὅλο καί ἅπλωνε, βάθαινε καί κορυφωνόταν.

2

Τά ἑφτά σχεδόν χρόνια στυγνῆς δικτατορικῆς διακυβέρνησης ἀπό τό νέο ἀμερικανικό κατεστημένο τῶν στρατιωτικῶν ἀπέδειξαν καθαρά καί ἔκαναν κοινή συνείδηση τόν νομοτελειακό χαρακτήρα τῆς παραπάνω προβληματικῆς.

Ἡ κυρίαρχη ἀντίφαση ἀνάμεσα στή φύση τῆς ἐξουσίας καί τή φύση τῶν προβλημάτων πῆρε, σήμερα, ἀξεπέραστες διαστάσεις. Οἱ νέοι φορεῖς τῆς ξένης ἐξάρτησης δέν κατάφεραν, ὅπως ἦταν φυσικό, οὔτε καί αὐτοί νά δώσουν λύσεις καί προοπτική στά τεράστια προβλήματα τοῦ λαοῦ καί τῆς χώρας. Στά παλιά προβλήματα, πού διογκώθηκαν καί ὀξύνθηκαν ἕως τίς ἔσχατες συνέπειές τους, ἐπισωρεύτηκαν τώρα καινούργια. Οἱ ἀντιθέσεις πῆραν πλέον χαρακτήρα ἐκρηκτικό καί ἀμετάθετο.

Ἡ ἀνέκαθεν ἐξαρτημένη ἑλληνική οἰκονομία, μέ τήν ἀσύδοτη καί ἀλόγιστη εἰσροή τῶν βορειοαμερικανικῶν καί πολυεθνικῶν κεφαλαίων, τούς ληστρικούς ὅρους ἐκμετάλλευσης καί τίς ἀσύμφορες μορφές ἐπενδύσεων –τουριστικές ἐπενδύσεις, ἀνάπτυξη ἐπιχειρήσεων συναρμολόγησης εἰσαγομένων ἀπό τό ἐξωτερικό βιομηχανικῶν προϊόντων, ἐπιχειρήσεις συγκέντρωσης καί τυποποίησης τῆς ἀγροτικῆς παραγωγῆς, οἰκοδομικός ὀργασμός κ.λπ.– ἔγινε τώρα περισσότερο ἐξαρτημένη ἀπό τά ξένα μονοπώλια καί πῆρε μορφή σχεδόν ἀποικιακή.

Ὁ δείκτης τῆς γεωργικῆς παραγωγῆς μειώθηκε ἐπικίνδυνα, βάθυναν οἱ ἀνισότητες στήν κατανομή τοῦ ἐθνικοῦ εἰσοδήματος, αὐξήθηκαν οἱ στρατιωτικές δαπάνες καί τά μυστικά κονδύλια γιά τή δημόσια ἀσφάλεια καί τήν προπαγάνδα –σέ βάρος φυσικά ἐκείνων τῆς παιδείας καί τῶν κοινωνικῶν ὑπηρεσιῶν–, καί κάθε προοπτική τῆς ἑλληνικῆς οἰκονομίας γιά αὐτόνομη βιομηχανική ἀνάπτυξη μπλοκαρίστηκε συνειδητά.

Ἡ οἰκονομική κρίση πού συγκλονίζει σήμερα τή χώρα –πέρα ἀπό συνέπεια τῆς γενικότερης ἐνδοκαπιταλιστικῆς κρίσης πού ξεπήδησε ἀπό τούς ἐνδοκαπιταλιστικούς ἀνταγωνισμούς καί τήν προσπάθεια τοῦ βορειοαμερικάνικου κεφαλαίου νά διατηρήσει τόν κυριαρχικό του ρόλο στόν καπιταλιστικό κόσμο– εἶναι ἀποτέλεσμα, ἀκριβῶς, τῶν βαθύτατων ἀντιφάσεων πού ἔχουν ἐπιβάλει τά ξένα μονοπώλια καί ἡ ντόπια ὀλιγαρχία στήν ἐθνική οἰκονομία τῆς χώρας καί στό λαό –οἰκονομία πού χρόνια τώρα ταλαντεύεται ἀνάμεσα στήν ἀνάπτυξη καί τήν ὑπανάπτυξη–, τουλάχιστον ὅσον ἀφορᾶ τό μέγεθος καί τήν ποιότητα τῆς κρίσης, πού ἔχει ξεπεράσει –καί ἔχει ξεπεράσει κατά πολύ– τά κοινά εὐρωπαϊκά ἐπίπεδα.

Στό κοινωνικό ἐπίπεδο, τό ρεῦμα τῆς ἀστυφιλίας διογκώνεται ἐπικίνδυνα καί τό φαινόμενο τῆς ἐργατικῆς μετανάστευσης στό ἐξωτερικό δέν παρουσιάζει καμιά προοπτική ἀνακοπῆς, ἀκόμα καί στήν περίοδο ἐκείνη πού ἡ εἰσαγωγή ξένων κεφαλαίων εἶχε δημιουργήσει κάποια προσωρινή ζήτηση ἐργασίας καί εἶχε χρησιμοποιηθεῖ καί ἐργατικό δυναμικό ἀπό τίς ἀφρικανικές χῶρες μέ χαμηλά μεροκάματα. Ἡ ὀξύτητα τῶν κοινωνικῶν ἀντιθέσεων καί ἀνισοτήτων ἀντανακλᾶται στίς βαθιές ἀνακατατάξεις στήν κοινωνική σύνθεση, πού ἐκφράζονται μέ τή δημιουργία ἑνός νέου προνομιούχου στρώματος –τῶν ἀξιωματικῶν– καί μέ τήν προλεταριοποίηση τῶν διανοουμένων καί πλατιῶν μικροαστικῶν καί μεσαίων στρωμάτων.

Στόν τομέα τῆς κουλτούρας, τῶν τεχνικῶν καί τῆς ἐκπαίδευσης, ἡ βαθύτατη σύγκρουση πού συμβαίνει, μέ συνέπεια διαλεκτική, ἀνάμεσα στό σκοταδισμό καί τήν ἀλλοτρίωση ἀφενός καί τήν ἀναγκαιότητα ἑνός πολύπλευρου καί πολυδιάστατου ἐκσυγχρονισμοῦ ἀφετέρου ἐκφράζεται μέ πάμπολλους τρόπους: μέ τίς ἀτέλειωτες διώξεις καί τήν ἀκούσια ἤ ἑκούσια μετανάστευση τοῦ πιό σημαντικοῦ δυναμικοῦ τῆς ἐπιστήμης, τῆς σκέψης καί τῆς κουλτούρας τῆς χώρας, μέ τό φίμωμα τοῦ Τύπου, μέ τή λογοκρισία καί τίς ποικίλες ἀπαγορεύσεις στήν κυκλοφορία τῶν βιβλίων, στό θέατρο καί στόν κινηματογράφο, μέ τή δίωξη τῆς ἐλευθερίας τῆς σκέψης καί τῆς ἔκφρασης, μέ τήν ἐπιστροφή σ’ ἕνα μεσαιωνικό ἐκπαιδευτικό σύστημα, μέ τήν ἀθρόα φοιτητική μετανάστευση στό ἐξωτερικό, μέ τήν ἐπίμονη προσπάθεια πού καταβάλλει ἡ στρατιωτική δικτατορική κυβέρνηση καί ὅλο τό πλέγμα τῆς ἐξάρτησης νά ἀλλοιώσουν τό χαρακτήρα τῆς ἐθνικῆς λαϊκῆς κουλτούρας καί νά τήν ἀντικαταστήσουν μέ ὑποπροϊόντα κουλτούρας ἀμερικανικῆς προέλευσης καί μιά ἀσύδοτη προπαγάνδα γκαιμπελικοῦ χαρακτήρα· προπαγάνδα καί «κουλτούρα» πού τρέφουν τό ψευτοαίσθημα, τό ναρκισσισμό, τόν ἀτομικισμό, πού ἀλλοτριώνουν καί φοβίζουν τό δειλό καί ἀνεύθυνο ζῶο.

Ἡ ξένη ἐξάρτηση ἐκφράζεται μέ τόν μόνιμο ἐλλιμενισμό τοῦ Ἕκτου Στόλου στόν Πειραιά καί τή μόνιμη ἐγκατάσταση χιλιάδων Ἀμερικανῶν στρατιωτικῶν στήν περιφέρεια Ἀττικῆς, μέ τήν ἐνίσχυση τῶν πυραυλικῶν βάσεων σέ ὅλα τά σημεῖα τῆς χώρας, μέ τήν προδοτική καί προβοκατόρικη πολιτική ἀπέναντι στήν Κυπριακή Δημοκρατία καί τόν ὑπεύθυνο, ἄμεσο καί καθοριστικό χειρισμό τῶν προβλημάτων τῆς ἐσωτερικῆς καί ἐξωτερικῆς μας πολιτικῆς ἀποκλειστικά καί μόνον ἀπό τούς Ἀμερικανούς. (Ἡ ἀναίμακτη πτώση τοῦ πανίσχυρου Παπαδόπουλου, πού ὅπως εἶναι γνωστό διέθετε δικά του ἀφοσιωμένα στρατιωτικά τμήματα, εἶναι μιά ἀκόμα ἀπόδειξη, μετά τήν περίπτωση Καραμανλῆ καί τόσες ἄλλες, γιά τό ποιός ἔχει τελικά τόν τελευταῖο καί ἰσχυρό λόγο ἀκόμα καί στίς ἐσωτερικές πολιτικές μεταβολές τοῦ τόπου.) Μέ δυό λόγια, ἡ διάσταση ἀνάμεσα στήν ἐθνική ἀνεξαρτησία τῆς χώρας καί τήν ξένη ἐξάρτηση ἔχει πάρει χαρακτήρα ἐκρηκτικό καί ἡ ξένη ἐπέμβαση καθαρά ἀποικιοκρατική μορφή.

Σήμερα, ὅσο ποτέ ἄλλοτε, ἔγινε φανερό πώς ἡ ἀνέκαθεν ἐξαρτημένη ἀπό τούς ξένους Ἑλλάδα πέρασε σέ κάποιου εἴδους ἀποικιοκρατική ἐξάρτηση, σ’ ὅλα τά ἐπίπεδα καί τίς ἐκφράσεις ζωῆς: ἐθνικό, πολιτικό, οἰκονομικό, κοινωνικό καί πολιτιστικό. Καί εἶναι αὐτός ὁ θεμελιακός λόγος πού νομοτελειακά τήν ἐμποδίζει νά ξεπεράσει τίς χαοτικές ἀντιθέσεις πού τήν συγκλονίζουν καί νά προχωρήσει σέ ἀποφασιστική λύση τῶν πολύπλοκων καί τεράστιων προβλημάτων της.

3

ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟ ΑΓΩΝΑ

Ἡ ἀμετάθετη καί ἀσυμφιλίωτη ἀντίθεση τῆς συντριπτικῆς πλειονότητας τοῦ λαοῦ πρός τό καθεστώς ἔχει πρωταρχικά καί κατά κύριο λόγο, συνειδητά ἤ καί ἀσυνείδητα, τή λογική βάση της σ’ αὐτόν ἀκριβῶς τόν ἀντικειμενικό συντελεστή πού προσδιορίζεται ἀπό τή μορφή τῆς ἐξάρτησης καί τοῦ πλέγματός της.

Πρός τήν κατεύθυνση αὐτή καί γιά τήν παγίωση, εὐθύς ἐξαρχῆς καί χωρίς ταλαντεύσεις, μιᾶς ἀνοιχτῆς καί σταθερῆς διάστασης λειτούργησαν ἐξάλλου καί οἱ ὀξύτατες καί συνεχῶς διογκούμενες ἀντιθέσεις ἀνάμεσα στό παλιό πολιτικό καί ὀλιγαρχικό κατεστημένο καί τή νέα φρουρά τοῦ πλέγματος τῆς ἐξάρτησης. Ἀντιθέσεις πού ἔχουν τίς ρίζες τους στά χρόνια τοῦ ἐμφυλίου πολέμου καί πού ὡστόσο –πέρα ἀπό τόν στενά ἐθνικό καί ὑποκειμενικό χαρακτήρα τους– δέν μποροῦν ν’ ἀπομονωθοῦν ἀπό τούς νόμους τῆς γενικότερης νεοκαπιταλιστικῆς καί νεοϊμπεριαλιστικῆς ἀνάπτυξης καί τίς διαδικασίες τῶν ἐνδοϊμπεριαλιστικῶν ἀνταγωνισμῶν, καί εἰδικότερα ἀπό τούς καθοριστικούς προσδιορισμούς τῆς τελευταίας ἐνδοκαπιταλιστικῆς κρίσης ἀνάμεσα στό βορειοαμερικανικό καί τό εὐρωπαϊκό κεφάλαιο. (Κρίση δολαρίου, κρίση πετρελαίου, κρίση ἑνιαίας πολιτικῆς στό Μεσανατολικό, ἀποδεσμευτικές τάσεις στό ἐσωτερικό καθεστώς τῆς Ἀτλαντικῆς Συμμαχίας κ.λπ.) Ὡστόσο, αὐτή ἡ λαϊκή ἀντίθεση δέν ἔγινε κατορθωτό νά μετασχηματιστεῖ σέ ἐνεργητική ἀντίσταση. Καί τοῦτο γιατί ὅλοι οἱ πολιτικοί σχηματισμοί τῆς χώρας πού ἐξέφρασαν τό πρῶτο πλέγμα τῆς ἀντίστασης δέν ἔδωσαν σωστό προσανατολισμό στόν ἀντιστασιακό ἀγώνα. Οὔτε ὅρισαν ὡς πρῶτο καί κύριο στόχο τους τήν ἐξάρτηση οὔτε χάραξαν μιά συνεπῆ κοινωνική προοπτική γιά τά μεταγενέστερα στάδια τῶν πολιτικῶν νεοελληνικῶν ἐξελίξεων, γιατί:

1) Οἱ ἀστικές πολιτικές δυνάμεις δέν ἀπέβλεπαν καί δέν ἀποβλέπουν στό τέλος τῆς ἐξάρτησης, πού θά εἶναι καί τό δικό τους τέλος, ἀλλά στόν ἐξωραϊσμό της καί στή συμμετοχή τους στήν ἐξουσία τοῦ πλέγματος. 

2) Οἱ ἀριστερές παραδοσιακές δυνάμεις δέν συνδέσανε σωστά τόνἀντιδικτατορικό ἀγώνα μέ τόν ταξικό του συντελεστή καί ἐκτίμησαν λαθεμένα τό προτσές γιά τή δημοκρατική-σοσιαλιστικήἀλλαγή, σάν νά μήν περνοῦσε καίρια ἀπό τήν καταστροφή τῆς ἐξάρτησης καί τοῦ πλέγματός της. Ἔτσι, δέν κατόρθωσαν νά δημιουργήσουν πραγματικές συμμαχίες μέ τίς ἀντιστασιακές ὀργανώσεις ἀστικῆς προέλευσης καί μέ τόν καιρό ἀπογυμνώθηκαν ἀπό τή λαϊκή ὑποστήριξη καί συμμετοχή.

Οἱ λαϊκές μάζες, βαρυμένες ἀπό τίς φρικτές ἐμπειρίες τῶν ἐμφυλίων πολέμων καί τό δυσμενές πλαίσιο τῶν διεθνῶν συνθηκῶν, δυσπίστησαν γιά τό τίμημα τῆς θυσίας καί ἀπομόνωσαν τήν ὀργανωμένη ἀπό τούς παραδοσιακούς φορεῖς ἀντίσταση. Ἀλλά δέν συμβιβάστηκαν. Περίμεναν, ὀργάνωναν καί οἰκοδομοῦσαν τίς νέες δυνάμεις πού θά ἐξέφραζαν μιά καινούργια στρατηγική, τῆς σύγκρουσης καί ὄχι τῆς προσαρμογῆς στήν ἐξάρτηση, μιά καινούργια τακτική, τῆς ἀνοιχτῆς ἀντιπαράθεσης μέ τούς Ἀμερικανούς καί τό πλέγμα τῆς ἐξουσίας τους, μιά καινούργια πολιτική καί κοινωνική προοπτική, πού θά συνέδεε τή δημοκρατική ἀλλαγή μέ τό τέλος τῆς ἐξάρτησης καί τήν οἰκοδόμηση μιᾶς ἀνεξάρτητης, ἀντιιμπεριαλιστικῆς καί ἀντικαπιταλιστικῆς πατρίδας.

4

Η ΑΝΑΓΚΗ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ

Ἄν τά τελευταῖα τραγικά ἀλλά καί μεγαλειώδη γεγονότα τοῦ Πολυτεχνείου σημειώνουν τήν πρώτη μεγάλη στροφή στόν ἀντιστασιακό-δημοκρατικό ἀγώνα τοῦ λαοῦ εἶναι ἀκριβῶς γιατί, μέ τούς καθαρούς τους πολιτικούς στόχους καί τήν καινούργια ὀργανωτική ἀνάπτυξη τῶν Ἀνεξάρτητων Μαχητικῶν Ὁμάδων, κατόρθωσαν νά ἐμπνεύσουν τίς πολυπληθεῖς λαϊκές μάζες νά σπάσουν τήν παθητικότητά τους καί νά δημιουργήσουν ἕνα ὑπέροχο κίνημα παλλαϊκῆς ἐνεργητικῆς συμμετοχῆς στόν ἀγώνα, ἀγώνα προσδιορισμένο ἀπό τόν ἄμεσο στόχο ἐνάντια στήν ἐξάρτηση καί τήν ὑποτέλεια.

Στόν ἀγώνα αὐτό, γιά μιά ἀκόμη φορά στήν πρόσφατη ἱστορία μας, οἱ παραδοσιακές ὀργανωμένες δυνάμεις τῆς ἑλληνικῆς Ἀριστερᾶς ἔχασαν τό τρένο τῆς Ἱστορίας καί δέν κατόρθωσαν οὔτε νά μποῦν στήν πρωτοπορία του οὔτε νά συσπειρώσουν τίς ἑκατοντάδες χιλιάδες μάζες τῶν Ἑλλήνων ἀριστερῶν, πού ἀρνοῦνται νά ἐνταχθοῦν στίς γραμμές τους.

Κι ἄν θά πρέπει νά βγάλουμε κάποιο συμπέρασμα ἀπό τίς τελευταῖες νεοελληνικές ἐξελίξεις εἶναι ὅτι:

1) Μόνον ἡ σύνδεση τοῦ ἀντιδικτατορικοῦ ἀγώνα μέ τό τέλος τῆς ἐξάρτησης καί τή σοσιαλιστική προοπτική μπορεῖ νά ἐμπνεύσει τίς λαϊκές μάζες ὥστε νά περάσουν σέ ἀνοιχτή, ἐνεργητική ἀντίσταση, γιατί μονάχα ὁ στρατηγικός αὐτός στόχος, ὅταν κατακτηθεῖ, θά μπορέσει νά λύσει τά προβλήματα τοῦ λαοῦ.

2) Μόνον ἡ ἐνεργητική ἀντίσταση, πού θά προωθεῖ καί θά προετοιμάσει τήν τελική σύγκρουση μέ τήν ἐξάρτηση καί τό πλέγμα ἐξουσίας πού διαφεντεύει, ἀποτελεῖ τή μοναδική ἐπαναστατική τακτική πού ἀνταποκρίνεται στά ἑλληνικά δεδομένα, γιατί τά περιθώρια πολιτικῶν ἑλιγμῶν τῶν Ἀμερικανῶν στήν Ἑλλάδα εἶναι πιά ἀνύπαρκτα καί ἡ διατήρηση τῆς ἐξουσίας τους δέν φαίνεται νά ἔχει ἄλλο στήριγμα ἀπό ἐκεῖνο τῆς ὠμῆς καί ἀπροκάλυπτης βίας.

3) Μόνο μιά καινούργια ὀργανωμένη πολιτική δύναμη μπορεῖ νά καλύψει τό πολιτικό κενό δύναμης, τό ὁποῖο ἐπέτρεψαν ἡ ἀνικανότητα κι ὁ ἀποπροσανατολισμός τῶν παραδοσιακῶν ὀργανωτικῶν φορέων καί πού τούς ἐμπόδισε νά ἀντιμετωπίσουν τά δεδομένα τῆς νεοελληνικῆς κοινωνίας, νά συσπειρώσουν τίς μάζες καί νά τίς ἀντιτάξουν ἀποφασιστικά στή δικτατορία.

Ἡ καινούργια αὐτή δύναμη δέν μπορεῖ νά εἶναι ἄλλη ἀπό μιά Νέα Ἑλληνική Ἀριστερά, ὅπως θά διαμορφωθεῖ ἰδεολογικά, πολιτικά, κοινωνικά καί ὀργανωτικά μέσα στό πλατύ μέτωπο τῆς ζωῆς, μέσα στό μέτωπο τῆς ἀνοιχτῆς σύγκρουσης, μέσα ἀπό τά νέα δεδομένα τῆς διεθνοῦς καί ἑλληνικῆς πραγματικότητας, ἀπ’ ὅλα ἐκεῖνα τά ἐπαναστατικά κύτταρα πού βρίσκονται, διαμορφώνονται, μάχονται γιά νά δημιουργήσουν τό ἐπαναστατικό μέτωπο τοῦ λαοῦ.

•

Ἡ λύση Καραμανλῆ μέσα ἀπό τά γεγονότα τοῦ Νοέμβρη

Παρίσι, Μάρτιος 1974

Τό κύριο ἐπιχείρημα πού ἀντέταξαν στή γνωστή δήλωσή μου τοῦ Ἰανουαρίου τοῦ 1973, ὅτι δηλαδή δέν ἔβλεπα ἄλλη ἐξ ἀντικειμένου λύση ἐκτός ἀπό τή λύση Καραμανλῆ, διαφορετικά θά διαιωνιζόταν ἡ κρίση, τό κύριο λοιπόν ἐπιχείρημα πού ἀντέταξαν ἦταν ὅτι μέ τόν Καραμανλῆ εἶναι δυνατόν «νά ξεγελαστεῖ καί πάλι ὁ λαός». Καί ἀκόμα ὅτι μιλώντας γιά Καραμανλῆ «ἀποπροσανατολίζουμε τό λαό», «σπέρνουμε αὐταπάτες» κ.λπ.

Εἶναι φανερό ὅτι ἀνάμεσα στούς ὑπερασπιστές αὐτῶν τῶν ἐπιχειρημάτων καί ἐμένα ὑπάρχει διαφορετική τοποθέτηση ἀπέναντι στήν ἔννοια «ἑλληνικός λαός». Ἄθελά τους, ἴσως, αὐτοί ξεχωρίζουν, ὅταν μιλοῦν ἔτσι, ἀπό τό λαό, εἶναι κάτι ἄλλο πιό ὥριμο, πιό ὑπεύθυνο, πιό προχωρημένο.

Γι’ αὐτό βλέπουν τό λαό ἀπό τά πάνω καί λένε: «Ὁ λαός μπορεῖ νά ξεγελαστεῖ» ἤ «Ὁ λαός θά ’χει πάλι αὐταπάτες» κ.λπ. Ξέρω ὅτι καί πάλι θά μέ κατηγορήσουν ἄν πῶ ὅτι ἐγώ βρίσκομαι μέσα στό λαό, μιλάω ὅπως θά μιλοῦσε ὁ λαός ἄν εἶχε δυνατότητα –ὅπως ἐγώ– νά πεῖ τή γνώμη του. Ὅμως, ἄς ἀφήσουμε καί πάλι τόν καιρό νά δείξει ποῦ βρίσκεται ὁ καθένας μας καί τί ἐκφράζει. Θά πῶ ὅμως ἐδῶ κάτι ἄλλο: ὅτι δέν πιστεύω πώς μπορεῖ σήμερα νά «ξεγελαστεῖ» ὁ λαός.

Δηλαδή πιστεύω ὅτι δέν ὑπάρχει πιά καμιά δύναμη –προσωπικότητα ἤ κόμμα– πού νά ξεγελάσει τό λαό μας. Καί ὅτι ὁ λαός μας δέν θά δεχτεῖ πιά θεληματικά στή ράχη του κανέναν. Μόνο μέ τά τάνκς καί τήν τρομοκρατία εἶναι δυνατόν νά κρατηθοῦν οἱ δυνάστες του στήν ἐξουσία.

Ἄν ὅμως ὁ λαός ἔχει ἔστω καί τήν παραμικρή δυνατότητα –ἤ, ἀκόμα καλύτερα, δύναμη– νά ἐκφράσει τή θέλησή του, τότε εἶναι βέβαιο ὅτι θά σαρώσει ὄχι μόνο τή δικτατορία, ὄχι μόνο τήν ἀστική ἐξουσία καί τούς ξένους, ἀλλά ἀκόμα κι ἐκείνη τήν ὁποιαδήποτε «λαϊκή ἐξουσία» πού δέν θά τόν ἐκφράζει ἑκατό τοῖς ἑκατό· πού σημαίνει ὅτι ὁ ἑλληνικός λαός, τελικά, θέλει νά αὐτοκυβερνηθεῖ. Ὁπότε κάθε περίσταση καί κάθε πρόσωπο –Καραμανλῆς ἤ ὅποιο ἄλλο– τό ἀντιμετωπίζει μ’ ἕνα μόνο κριτήριο: «μέ βοηθάει ἤ ὄχι στόν τελικό μου σκοπό, πού εἶναι ἡ αὐτοκυβέρνηση;». 

Νά λοιπόν ποιά εἶναι ἡ οὐσία στή διαφορά μας. Αὐτοί δέν πιστεύουν στή δύναμη καί στήν ἀκατανίκητη ὁρμή τοῦ λαϊκοῦ κινήματος. Ἴσως γιατί δέν τό ἔχουν ζήσει. Ἐμεῖς ὅμως, πού περάσαμε ὅλα μας τά χρόνια μέσα σ’ αὐτό τό κίνημα, πιστεύουμε σταθερά στή δύναμη καί στήν ὁρμή του καί ξέρουμε πώς δέν ὑπάρχει περίπτωση νά σταματήσει μόνο καί μόνο γιατί θά βρεθεῖ κάποιος «μεγάλος ἡγέτης» πού θά τό ζαλίσει μέ ψεύτικες ὑποσχέσεις.

Ὅπως ἔδειξαν τελικά τά πράγματα, ἄν ἡ ἀμερικανοκρατία περνοῦσε –μέσα στό 1973– στή λύση Καραμανλῆ αὐτό σημαίνει ὅτι τό λαϊκό μας κίνημα θά εἶχε ἑκατό φορές περισσότερες δυνατότητες νά ἀναπτυχθεῖ παρά μέ τή λύση Μαρκεζίνη. Καί ἄν αὐτή ἡ δεύτερη τοῦ ἐπέτρεψε νά ἐκδηλώσει τή δύναμή του μέ τά γεγονότα στό Πολυτεχνεῖο, μέ τήν πρώτη ἦταν δυνατόν νά δημιουργήσει μέσα σέ συγκεκριμένο διάστημα ἑκατό Πολυτεχνεῖα σέ ὅλη τή χώρα!

Ὑπάρχει ὅμως παρεξήγηση καί φυσικά διαστρέβλωση, καί ὡς πρός τήν οὐσία καί ὡς πρός τόν τύπο καί ὡς πρός τό περιεχόμενο, τῶν ἴδιων τῶν δηλώσεών μου γιά τόν Καραμανλῆ. Σέ κείμενα πού προηγήθηκαν ἔχετε τίς ἀπόψεις πού προσυπέγραψα τό 1969 μέ τή μεγάλη πλειοψηφία τοῦ Ὠρωποῦ γύρω ἀπό τό ἴδιο θέμα. Τόν Ἰανουάριο τοῦ 1973, σέ σχετική ἐρώτηση εἶπα ὅτι μπροστά μας ἀνοίγεται πάντα σταθερά ἡ προοπτική τῆς δυναμικῆς σύγκρουσης μέ τή δικτατορία. Ὡς μόνιμη λύση. Ἐκτός ἀπ’ αὐτή τή σταθερή καί μόνιμη προοπτική –εἶπα–, δέν ὑπάρχει, κατά τή γνώμη μου, παρά μόνο μία ἐνδιάμεση λύση: ἡ λύση Καραμανλῆ. Γιατί εἶναι ὁ μόνος πού ἔχει τήν ἐμπιστοσύνη μιᾶς μερίδας τοῦ στρατοῦ, τοῦ λαοῦ καί τῶν Ἀμερικανῶν.

Μέ ἄλλα λόγια, ἔκανα μιά πολιτική διαπίστωση καί, φυσικά, οὔτε πρότεινα οὔτε μποροῦσα νά προτείνω συνεργασία εἴτε συμμαχία κ.λπ., ἀφοῦ δέν ἐκπροσωποῦσα ἐκείνη τή στιγμή παρά μόνο τόν ἑαυτό μου. Βλ. καί ἐδῶ, τόμ. Α´, σελ. 137-140.

Ἀργότερα, τό Πάσχα τοῦ 1973, ὅταν ἔβλεπα πώς ἀναπτύσσεται σταθερά τό λαϊκό μας κίνημα –ἐκμεταλλευόμενο τήν ὄξυνση τῆς κρίσης τῆς ἐξουσίας, πού σ’ αὐτήν συνέβαλε ἡ στάση τοῦ Καραμανλῆ σέ συνδυασμό μέ τήν ἀνταρσία στό Ναυτικό, πού κι αὐτή εἶχε τίς ρίζες της στή στάση Καραμανλῆ–, ἔριξα τήν ἰδέα νά ἀντιτάξουμε στή λύση Μαρκεζίνη –δηλαδή τή μεταμφίεση τῆς δικτατορίας – πού μαγειρευόταν τή λύση Καραμανλῆ, σάν ἕνα στάδιο πρόσκαιρου τακτικοῦ συμβιβασμοῦ ἀνάμεσα στό λαϊκό μας κίνημα καί τήν ἀμερικανοκρατία, πιστεύοντας ὅτι ἀπό κεῖ μέσα τό λαϊκό μας κίνημα, καί ἰδιαίτερα οἱ ἐπαναστατικές δυνάμεις, θά εἶχαν μεγαλύτερες δυνατότητες νά ὀργανώσουν τό λαό, τούς ἐργάτες καί τούς ἀγρότες, στά συνδικάτα καί στήν ὕπαιθρο, ὥστε ἡ λαϊκή ἀγανάκτηση νά μπορέσει νά μετατραπεῖ σέ σταθερή καί ὀργανωμένη δύναμη καί δράση, μέ δυνάμεις κρούσης καί στρατηγικές ἐφεδρεῖες καί, προπαντός, μέ μιά σφαιρική, ὁλοκληρωμένη καί μακρόπνοη προοπτική ἀγώνων καί μέ ἑνιαία καί ὑπεύθυνη πολιτική καθοδήγηση.

Γιατί τό Πολυτεχνεῖο μπορεῖ νά ἦταν –καί εἶναι– μεγάλη ἠθική καί πολιτική νίκη τοῦ λαοῦ μας, ὅμως στό βάθος τί συνέβη; Ἐπειδή οὐσιαστικά λειτούργησε τό αὐθόρμητο, εἴχαμε ἕνα λαϊκό ξέσπασμα ὅπου τελικά παίξαμε ὅλες τίς πρωτοπόρες μας δυνάμεις κορόνα γράμματα. Τί θά γινόταν μετά τό Πολυτεχνεῖο; Πῶς θά συνέχιζε τό κίνημα τήν ἐπίθεσή του; Ὑπῆρχαν ὀργανωμένες δυνάμεις γι’ αὐτό; Ἔξω ἀπό τούς φοιτητές, εἴχαμε ὀργανωμένους ἐργάτες; Εἴχαμε μήπως ἄλλες δυνάμεις στήν ἐπαρχία; Στά ἐρωτήματα αὐτά –καί σέ πόσα ἄλλα– δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει ἀπάντηση. Γιατί, ἁπλούστατα, δέν ὑπῆρχε πολιτική δύναμη ὀργανωμένη καί διακλαδωμένη μέσα στό λαό πού νά ἔχει ἐντάξει τό Πολυτεχνεῖο –καί ὁποιαδήποτε ἄλλη ἐκδήλωση– σέ μιά ἑνιαία στρατηγική.

Ἐμεῖς, ἀπό τήν πρώτη στιγμή τῆς δικτατορίας, ἀγωνιστήκαμε σταθερά γιά τή δημιουργία αὐτῆς τῆς ἑνιαίας ἐπιθετικῆς δύναμης.

1) Στήν ἀρχή τήν εἴδαμε ὡς ἕνα ἑνιαῖο ἀντιστασιακό ἐπιτελεῖο μέ κέντρο τούς κομμουνιστές – Πατριωτικό Μέτωπο.

2) Μετά τή διάσπαση τοῦ ΚΚΕ καί τήν ἀδυναμία τῶν προοδευτικῶν δυνάμεων νά  συντονιστοῦν, ρίξαμε τήν ἰδέα τοῦ πατριωτικοῦ παλλαϊκοῦ μετώπου μέ βάση τή συσπείρωση ὅλων τῶν ἀντιδικτατορικῶν δυνάμεων στό ΕΑΣ. 

Βλ. σχετικά καί ἐδῶ, σελ. 730.

3) Ὕστερα ἀπό τήν ἀποτυχία καί αὐτῆς τῆς προσπάθειας, ρίξαμε τό σύνθημα ὅλοι καί ὅλα μέσα στό μέτωπο τῆς ζωῆς. Πιστεύαμε δηλαδή ὅτι, ἀφοῦ ἡ πολιτική τῆς ἀντίστασης, μέ τήν ἔννοια τῆς ὀργάνωσης ἑνός ἑνιαίου δυναμικοῦ μαζικοῦ κινήματος, οὐσιαστικά ἀπέτυχε –γιατί δέν ἔγινε δυνατή καμιά ἀπολύτως συσπείρωση δυνάμεων γύρω ἀπό μιά ἑνιαία ἀντιστασιακή πολιτική–, ἦταν παρ’ ὅλα αὐτά δυνατόν νά δημιουργηθεῖ ἕνα μαζικό ἀντιδικτατορικό κίνημα –στή συνέχεια θά μποροῦσε καί θά ἔπρεπε νά πάρει δυναμικό χαρακτήρα–, φτάνει νά μπαίναμε ἀποφασιστικά στό μέτωπο τῆς ζωῆς καί ν’ ἀρχίσουμε ἀπό κεῖ ὑπομονετικά τήν ὀργάνωση καί τήν προετοιμασία τῆς μάχης.

Ἑπομένως, τό λεγόμενο μέτωπο τῆς ζωῆς ἀποτελοῦσε γιά μᾶς τό τρίτο στάδιο τοῦ λαϊκοῦ ἀγώνα στή μεταχουντική περίοδο, κι ἐκεῖ ἐντάσσεται φυσιολογικά καί ὁ πολιτικός ἑλιγμός γιά τή λύση Καραμανλῆ ἤ γιά ὁποιαδήποτε ἄλλη πολιτική λύση, πού ἀντικειμενικά θά ἔδινε φτερά στίς ὀργανωμένες δυνάμεις πού ἀνέπτυσσαν τή δράση τους σέ ὅλη τήν ἔκταση τοῦ μετώπου τῆς ζωῆς, ὀργανώνοντας τό λαό καί προετοιμάζοντας σταθερά τό κίνημα γιά ἐπιμέρους ἀναμετρήσεις καί, φυσικά, γιά τήν τελική ἀναμέτρησή του μέ τήν ἀμερικανοκρατία.

Τό στάδιο αὐτό τοῦ ἀγώνα εἶναι ἐξίσου ἀποφασιστικό μέ τά δύο προηγούμενα. Φτάνει νά μήν ἀπομακρυνθοῦμε ἀπό τόν βασικό μας στόχο πού εἶναι ἡ ὑπομονετική προετοιμασία καί ὀργάνωση τοῦ λαοῦ σέ ὅλους τούς κλάδους καί σέ ὅλα τά ἐπίπεδα τῶν προβλημάτων, τῶν συμφερόντων καί τῶν ἐνδιαφερόντων του, ὥστε νά εἶναι σέ θέση νά δώσει κάποτε τή μάχη του ἀπό θέση ὑπεροχῆς.

Σήμερα, μετά τά Νοεμβριανά, ἡ ἀμερικανοκρατία κατανόησε βαθιά τήν οὐσία ὅλης αὐτῆς τῆς διαλεκτικῆς πορείας. Οἱ θανάσιμοι ἀντίπαλοί μας, πολύ πιό ἔξυπνοι καί ἱκανοί, δυστυχῶς, ἀπό τούς ἄσπονδους φίλους μας, δέν ἔχουν αὐταπάτες ὡς πρός τή θέληση, τήν ἱκανότητα καί τή δύναμη τοῦ ὀργανωμένου λαοῦ. Αὐτοί δυστυχῶς ξέρουν ἐκεῖνο πού σταθερά ἀγνοοῦν οἱ ἐπικριτές μας, ὅτι δηλαδή τόσο ὁ Καραμανλῆς ὅσο καί ὁ ὁποιοσδήποτε ἄλλος πολιτικός ἐκπρόσωπος πού κινεῖται στά πλαίσια τῆς ἀμερικανοκρατίας ἀποτελεῖ ἤ δέν ἀποτελεῖ γιά τό λαό μας μιάν ἁπλή εὐκαιρία γιά νά περάσει τελικά τή δική του θέληση.

Γιά μᾶς, τά Νοεμβριανά ἀποτελοῦν στροφή στήν τακτική τοῦ λαϊκοῦ ἀγώνα. Ἐκεῖ διαπιστώσαμε κυρίως δύο πράγματα:

1) Ὑπάρχουν δυνάμεις ἕτοιμες νά συγκρουστοῦν.

2) Ἡ ἔλλειψη ἑνιαίου πολιτικοῦ-ἐπαναστατικοῦ φορέα καταδικάζει τό ἴδιο τό λαϊκό κίνημα, γιατί δέν τοῦ δίνει οὐσιαστικά ἄλλη δυνατότητα νά ἐκφραστεῖ παρά μόνο μέ ἀνεξέλεγκτα καί σέ μεγάλο βαθμό ἀπρόβλεπτα ξεσπάσματα. Αὐτά, ὅσο κι ἄν ἀποτελοῦν πολιτικές καί ἠθικές νίκες, δέν μποροῦν νά βάλουν σέ μιά διαρκῆ καί μεθοδευμένη κίνηση ὅλες τίς ὑπάρχουσες λαϊκές δυνάμεις, γιατί ἁπλούστατα λείπει καί πάλι ὁ ἑνιαῖος φορέας καί ἡ ὀργάνωση τοῦ λαοῦ.

Αὐτή τήν ἔλλειψη φιλοδοξεῖ νά καλύψει μέ τή δράση του τό κίνημα τῆς Νέας Ἑλληνικῆς Ἀριστερᾶς.

•

Σημειώσεις γιά ἕνα ἐπαναστατικό κόμμα

Παρίσι, Ἰούνιος 1974

1

Ξέρουμε πώς ὑπάρχει μέσα στό λαό, «δυνάμει», ἕνα ἰσχυρό λαϊκό κίνημα πού ἔρχεται σέ ριζική ἀντίθεση μέ ὅλη τήν ἀντίδραση. Εἶναι κίνημα ριζοσπαστικό, ἐπαναστατικό. Ἑπομένως, θά ἦταν βλακεία νά περιμένουν ἀπό τό κίνημα αὐτό ὁποιονδήποτε συμβιβασμό, ἰδιαίτερα αὐτή τή στιγμή πού, γιά τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο λόγο, ἐκδηλώνεται μέ τή μορφή πού ἐκδηλώθηκε στά Νοεμβριανά.

Ὅμως οἱ πολιτικοί πού ἀνήκουν σ’ αὐτό τό κίνημα ὀφείλουν νά φροντίζουν ὥστε νά μή σπαταλιέται ὁ δυναμισμός καί ἡ ζωτικότητά του χωρίς νά ὑπάρχουν συγκεκριμένη πολιτική σκοπιμότητα, στόχος καί δυνατότητα γιά τό ἑπόμενο βῆμα. Ἐκδήλωση τοῦ κινήματος χωρίς ὀργανωτική προετοιμασία, χωρίς πολιτική καθοδήγηση πού νά βγαίνει μέσα ἀπό τό κίνημα καί χωρίς συγκεκριμένη τακτική σπαταλᾶ τίς δυνάμεις του καί ὁδηγεῖ συχνά στό ἀντίθετο ἀποτέλεσμα – ἀπογοήτευση, πίκρα, πτώση τοῦ ἠθικοῦ κ.λπ.

Τό γεγονός ὅτι τό κίνημα ἐκδηλώθηκε εἶναι νίκη. Γιατί; Γιατί μάθαμε, ἐμεῖς καί ὁ ἀντίπαλος, πώς ὑπάρχει. Ναί, ὑπάρχει αὐτό τό θετικό ὄφελος. Γιατί ὅμως ἐκδηλώθηκε; Καί πῶς ἐκδηλώθηκε; Ἐκδηλώθηκε γιατί τό ποτήρι ξεχείλισε ἑφτά χρόνια τώρα, καί περίμενε τήν εὐκαιρία νά ἐκδηλωθεῖ. Στρεφόταν ἐναντίον τοῦ Παπαδόπουλου ὡς συμβόλου τῆς τυραννίας καί στή συνέχεια ἐνάντια σ’ ὅλο τό πλέγμα τῆς ἀντίδρασης. Τί ἐξυπηρετοῦσε πολιτικά; Σήμερα μᾶς λένε: ξεσκεπάσαμε τή χούντα, τή φιλελευθεροποίηση τοῦ Παπαδόπουλου.

Ἡ ἐξέγερση τοῦ Νοέμβρη θά μποροῦσε ν’ ἀποτελέσει τό πλαίσιο γιά μιά ἐπαναστατική ἀλλαγή στήν Ἑλλάδα; Σ’ αὐτό τό ἐρώτημα νομίζουμε ὅτι θά πρέπει ν’ ἀπαντήσουν τώρα οἱ Ἕλληνες ἐπαναστάτες. Τί ἔδειξε ὁ Νοέμβρης:

1) Ὅτι ὁ ἀντίπαλος, ἐκτός ἀπό τά τάνκς, δέν διαθέτει τό παραμικρό λαϊκό ἔρεισμα. Εἶναι πολιτικά ἀπομονωμένος καί μαστίζεται ἀπό ἐσωτερικές διαμάχες.

2) Ὅτι στούς κόλπους τοῦ λαοῦ εἶναι συσσωρεμένη μεγάλη ἐπαναστατική δύναμη.

Αὐτά εἶναι τά δύο σοβαρά θετικά στοιχεῖα. Ποιά εἶναι τά ἀρνητικά:

1) Ἡ ἔλλειψη ἑνιαίας ἐπαναστατικῆς ἡγεσίας.

2) Ἡ ἔλλειψη πανελλήνιας πολιτικῆς ὀργάνωσης.

3) Ἡ ἔλλειψη ὀργανώσεων στούς ἐργάτες, τίς συνοικίες, τούς ὑπαλλήλους καί τούς ἀγρότες.

4) Ἡ ἔλλειψη ὀργανωμένων μαχητικῶν ὁμάδων μέ ἑνιαία πολιτικο-στρατιωτική καθοδήγηση.

Σέ περίπτωση πού αὐτές οἱ ἐλλείψεις καλυφθοῦν, τί θά μποροῦσε νά γίνει στίς συνθῆκες ἑνός καινούργιου Νοέμβρη; Τί θά μποροῦσε νά γίνει μέ μιά πρωτοπορία ὀχυρωμένη σέ μιά σχολή, μέ ραδιοφωνικό σταθμό καί μέ ἑκατοντάδες χιλιάδες λαοῦ στό κέντρο τῆς Ἀθήνας, ἀλλά καί μέ ὀργανώσεις σέ ὅλη τήν Ἑλλάδα, καί κυρίως στίς συνοικίες, μέ ἑνιαία ἐπαναστατική καθοδήγηση πού νά ἔχει ἀποκτήσει τήν ἐμπιστοσύνη τῶν μαζῶν καί μέ ὁρισμένες μαχητικές ὁμάδες; Εἶναι δυνατόν νά προχωρήσουμε στήν κατάληψη τῆς ἐξουσίας μ’ αὐτό τόν τρόπο;

Ἄς δοῦμε μερικά ἐπιμέρους ἐρωτήματα. Οἱ μαχητικές ὁμάδες, πλαισιωμένες ἀπό τό λαό, μποροῦν νά καταλάβουν τά νευραλγικά σημεῖα τῆς πρωτεύουσας καί νά συλλάβουν τούς κυριότερους ὑπευθύνους; Θά γίνει ἀμέσως ἐπαναστατική κυβέρνηση πού θά διακηρύξει τίς ἀρχές τῆς λαϊκῆς κυριαρχίας καί θά κηρύξει τήν Ἀθήνα πόλη ὀχυρωμένη; Θά καλέσει τό λαό τῆς Ἀθήνας νά ἑτοιμαστεῖ γιά πολιορκία ἐκκαθαρίζοντας ἐσωτερικά τό ἔδαφος ἀπό κάθε ἐχθρικό στοιχεῖο; Ποιά θά εἶναι ἡ στάση τοῦ λαοῦ; Στή συνέχεια, ποιά θά εἶναι ἡ στάση τοῦ στρατοῦ; Οἱ φαντάροι θά ἀκολουθήσουν στό χτύπημα κατά τῆς Ἀθήνας; Ἡ ἀεροπορία, ὁ στόλος, τί θά κάνουν; Ἔπειτα, τί θά κάνει ἡ ὑπόλοιπη Ἑλλάδα; Τέλος, πῶς θ’ ἀντιδράσει ἡ διεθνής κοινή γνώμη; Θ’ ἀρχίσει ἡ μάχη; Πόσο μπορεῖ νά κρατήσει; Τί μορφές θά πάρει; Πόση θά εἶναι ἡ ἀντοχή τοῦ λαοῦ; Πῶς θά ἐξασφαλιστοῦν ἡ τροφή, τό νερό, τό ἠλεκτρικό, ἡ ἀσφάλεια, ἡ διοίκηση;

Ποιές εἶναι οἱ προϋποθέσεις γιά νά πιστέψει καί ν’ ἀκολουθήσει ὁ λαός;

Ποιός εἶναι ὁ ρόλος τῆς ἐπαναστατικῆς δύναμης σ’ ὅλα αὐτά;

Πάντως, ὅταν μιλᾶμε γιά ἐπανάσταση, πρέπει νά σκεφτόμαστε ὅτι στίς σημερινές συνθῆκες μόνο κάπως ἔτσι μπορεῖ νά γίνει. Ἑπομένως, ἄν πραγματικά πιστεύουμε στά λόγια μας, πρέπει νά προετοιμαζόμαστε πρός μιά τέτοια κατεύθυνση. Τότε ἴσως δοῦμε ὅτι ὁ Νοέμβρης –ὅπως κάθε λαϊκή ἐξέγερση– ἀποτελεῖ ἰδανικό πλαίσιο γιά νά περάσουν οἱ ἐπαναστατικές δυνάμεις στήν ἐπαναστατική πράξη. Μέ βάση δηλαδή τό μοντέλο «τί πρέπει νά κάνουμε καί πῶς θά τό κάνουμε τήν ὥρα Χ» οἰκοδομοῦμε τίς δυνάμεις μας.

Ἔτσι λύνεται τό ὀργανωτικό πρόβλημα, τό πρόβλημα τῆς πολιτικῆς γραμμῆς, τῶν θέσεων, τοῦ προγράμματος. Γιατί, φυσικά, τό κλειδί εἶναι ἕνα: θά μᾶς ἀκολουθήσει ὁ λαός τήν ὥρα Χ; Καί ἀκόμα κάτι: ὁ λαός θά πάρει τήν ὑπόθεση –πού πρέπει νά εἶναι ὑπόθεσή του– στά χέρια του;

2

Τά γεγονότα στή Χιλή καί τώρα οἱ ἐξελίξεις στήν Πορτογαλία ἀπομακρύνουν ὁριστικά τήν προοπτική γιά εἰρηνικό πέρασμα στό σοσιαλισμό. Ἡ ἀστική τάξη, ἐνισχυμένη ἀπό τίς διεθνεῖς σχέσεις καί ἰδιαίτερα ἀπό τόν ἀμερικανικό ἰμπεριαλισμό, δέν ἐγκαταλείπει εὔκολα τόν ἀγώνα. Ὀχυρωμένη πίσω ἀπό τά πιό δυναμικά της ἐρείσματα –στρατό, κρατικό μηχανισμό–, προετοιμάζει μέ μαστοριά τήν ἀντεπίθεση, μέ τό γνωστό σκληρό ἐκδικητικό της μένος.

Ὁ νεολενινισμός εἶναι ἡ τάση γιά μιά δημιουργική ἐπίσκεψη στίς πηγές τῆς ἐπαναστατικῆς λενινιστικῆς σκέψης. Ἡ σημερινή ἱστορία δικαιώνει τόν Λένιν· ὄχι ἐκεῖνον τόν Λένιν πού οἱ ἀριστερές δυνάμεις προσπαθοῦν νά κάνουν κατεστημένο καί νεκρή γραφή, ἀλλά τόν Λένιν τῆς ὀρθῆς ἀνάλυσης, τῆς θεωρητικῆς καταξίωσης καί τῆς ἐπαναστατικῆς πράξης.

Ὁ νεολενινισμός σήμερα σημαίνει ὅτι:

1) Γιά νά βγοῦν ἀπό τό ἀδιέξοδο οἱ λαϊκές δυνάμεις πρέπει νά προσανατολιστοῦν στό δρόμο τῆς ἐπανάστασης.

2) Ἡ σοσιαλιστική ἐπανάσταση ξαναπαίρνει σήμερα τό χαρακτήρα τῆς βίαιης, πλήρους καί δυναμικῆς ἀναμέτρησης. Ἡ «ἐπανάσταση τῶν γαρυφάλλων», 24-25 Ἀπριλίου 1974.

3) Οἱ λαϊκές δυνάμεις πρέπει νά ὀργανωθοῦν, ὥστε νά εἶναι σέ θέση νά προετοιμάσουν καί νά δώσουν στή δεδομένη στιγμή τή μάχη γιά τήν ἐπαναστατική κατάκτηση τῆς ἐξουσίας.

4) Οἱ ἐπαναστατικές δυνάμεις πρέπει νά εἶναι σέ θέση νά διατηρήσουν τήν ἐξουσία καί νά κυβερνήσουν ἀπό τήν πρώτη στιγμή, βασισμένες στή μεγάλη πλειονότητα τοῦ λαοῦ.

5) Οἱ ἐπαναστατικές δυνάμεις, συσπειρωμένες γύρω ἀπό τήν ἐπαναστατική κυβέρνηση, θά πρέπει νά ἐξουδετερώσουν ὁριστικά τίς κάθε λογῆς ἐξουσίες τῆς μεγαλοαστικῆς τάξης. Νά κηρύξουν ἀμείλικτο ἀγώνα, χωρίς ἔλεος καί αὐταπάτες.

6) Ἡ λαϊκή ἐξουσία θά προχωρήσει στήν ἑδραίωση τῆς λαϊκῆς κυριαρχίας, μέ ραχοκοκαλιά τίς πρωτοπόρες ἐπαναστατικές δυνάμεις, τό πρωτοπόρο κόμμα τῶν ἐργατῶν, τῶν ἀγροτῶν καί τῶν συμμάχων τους. Ὁ νόμος γιά τή διατήρηση τῆς λαϊκῆς κυριαρχίας θά εἶναι ὁ ὑπέρτατος νόμος τοῦ λαϊκοῦ κράτους.

7) Ὁ κεντρικός στόχος τῆς λαϊκῆς ἐξουσίας εἶναι νά καταστήσει τούς πάντες ἐλεύθερους πολίτες. Καί ἐλεύθερος εἶναι ὁ ὑπεύθυνος. Ὑπεύθυνος εἶναι ἐκεῖνος πού ἀποφασίζει. Ἀποφασίζει ἐκεῖνος πού κατέχει. Ἔτσι, ὅλα τά βασικά μέσα παραγωγῆς ἀνήκουν οὐσιαστικά σέ ὅλους. Ὅλοι ἀποφασίζουν γιά ὅλα. Ὅλοι εἶναι ὑπεύθυνοι γιά ὅλα. Ὅλοι εἶναι ἐλεύθεροι.

3

Τό στοιχεῖο τῆς βίας σημαίνει κατ’ ἀρχάς καθολική ἄρνηση τῶν θεσμῶν, τῶν ὅρων, τῶν συνθηκῶν, τῶν νόμων, σημαίνει ἄρνηση τοῦ στάτους κβό πού θέλουν νά ἐπιβάλουν ἡ ἑλληνική ὀλιγαρχία καί οἱ διεθνεῖς ἑταῖροι της μέ τή βία στόν ἑλληνικό λαό. Ἐπίσης, σημαίνει ἄρνηση τῆς ὅποιας κοσμοθεωρίας καί φιλοσοφίας, τοῦ πολιτισμοῦ, τῆς παιδείας, τῆς ἀγωγῆς, τῆς συμπεριφορᾶς, τοῦ ἤθους καί τῆς ἠθικῆς πού προσπαθοῦν νά ἐπιβάλουν πάντα μέ τή βία στό λαό μας.

Αὐτή ἡ καθολική ἄρνηση στηρίζεται στή δική μας κοσμοθεωρία καί στάση ζωῆς, στίς μορφές σκέψης, ὀργάνωσης καί δράσης. Ἔτσι παίρνει ζωντανό, δημιουργικό περιεχόμενο. Γίνεται ἕνα μ’ αὐτές. Ἀνάμεσα στό λαό καί τήν ὀλιγαρχία σκάβουμε λάκκο βαθύ καί ἀξεπέραστο. Ἡ λύση πού θά δοθεῖ θά εἶναι μονάχα μία: ὁ λαός θά θάψει μέ μίσος τούς ἐχθρούς του σ’ αὐτόν τό λάκκο-σύνορο.

4

Κύριο ὅπλο τῆς οἰκονομικῆς ὀλιγαρχίας εἶναι σήμερα ὁ στρατός. Ὁ στρατός γίνεται καρκίνωμα. Ἀναπτύσσεται μεθοδικά πάνω στόν κορμό τοῦ ἔθνους. Στή δεδομένη στιγμή χτυπᾶ καί κυριαρχεῖ. Τήν ἐπιλογή λοιπόν τήν κάνουν ὁ στρατός καί οἱ κύκλοι πού τόν κατευθύνουν. Γιά νά μπορέσει ὁ λαός ν’ ἀπαλλαγεῖ ἀπ’ αὐτή τή σύγχρονη Λερναία Ὕδρα, δέν ὑπάρχει παρά μόνον ἕνας δρόμος: ὁ λαός νά γίνει στρατός. Ἡ πολιτική ὀργάνωση πρέπει ν’ ἀφήσει τίς αὐταπάτες καί ν’ ἀρχίσει μεθοδικά τήν ὀργάνωση τοῦ λαοῦ σέ βάση στρατιωτική.

Ἕνας ἄλλος στόχος θά πρέπει νά εἶναι ἡ διάβρωση τοῦ στρατοῦ. Κάθε φαντάρος ἤ ἀξιωματικός πού δέν συνδέεται ἰδεολογικά μέ τήν ὀλιγαρχία πρέπει νά ξέρει τί θά κάνει μέσα στό στρατό, πῶς θά ὀργανωθεῖ, πῶς θά ὀργανώσει, πῶς θά δράσει.

5

Μετά τήν Ἑλλάδα ἡ Χιλή, μετά τή Χιλή ἡ Κύπρος. Στήν Ἑλλάδα: ἀνεπτυγμένο μαζικό πολιτικό κίνημα. Στή Χιλή: τό Λαϊκό Μέτωπο στήν ἐξουσία. Στήν Κύπρο: γύρω ἀπό τήν κυβέρνηση Μακαρίου τεράστια λαϊκή πολιτική συσπείρωση, συμπεριλαμβανομένου τοῦ Ἀνορθωτικοῦ Κόμματος τοῦ Ἐργαζόμενου Λαοῦ (ΑΚΕΛ).

Πῶς λειτούργησε καί στίς τρεῖς περιπτώσεις ὁ ἐπαναστατικός χαρακτήρας τῶν Κομμουνιστικῶν Κομμάτων; Τί προσέφεραν στίς μάζες ἀπό τήν ἄποψη τῆς πολιτικῆς, τεχνικῆς, ὀργανωτικῆς, ψυχολογικῆς προετοιμασίας; Πῶς λειτούργησαν τήν ὥρα τοῦ πραξικοπήματος;

Ἑπομένως, καί στίς τρεῖς περιπτώσεις τά ΚΚ ἀποδείχθηκαν ἄχρηστα. Εἴτε ὑπῆρχαν εἴτε δέν ὑπῆρχαν, τό ἀποτέλεσμα θά ἦταν ἕνα καί τό αὐτό. Βοήθησε μήπως ἡ σύνδεσή μας μέ τό διεθνές κομμουνιστικό κίνημα; Τά γεγονότα μιλοῦν. Ἐδῶ μπαίνει τό ἐρώτημα: ποιοῦ τύπου ἐπαναστατικό κόμμα ἔχουν ἀνάγκη οἱ λαοί, πού νά τούς προστατεύσει τήν κατάλληλη στιγμή;