10 + 1 τραγούδια που αφιερώθηκαν στον Μίκη Θεοδωράκη (videos)

Όταν ο Μίκης Θεοδωράκης ενέπνευσε τους δημιουργούς να γράψουν τραγούδια για τη μορφή και την προσωπικότητά του. 

του Θανάση Γιώγλου

Όταν ο Μίκης έγινε τραγούδι…

Χωρίς ιδιαίτερη αφορμή, σήμερα σκέφτηκα να συγκεντρώσω κάποια τραγούδια που ηχογραφήθηκαν από το 1970 μέχρι σήμερα και αφιερώθηκαν στον Μίκη Θεοδωράκη ή περιλαμβάνουν στους στίχους τους τον Μίκη. Είναι χαρακτηριστικό πως τα περισσότερα δεν έγιναν ευρέως γνωστά, ενώ είναι βέβαιο πως υπάρχουν κι άλλα που μας διέφυγαν… Τα ακούμε σαν μια μικρή ραδιοφωνική εκπομπή…

«Δέκα παλικάρια»

Το πρώτο τραγούδι είναι πασίγνωστο. Είναι σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, μουσική του Μάνου Λοΐζου, ηχογραφήθηκε το 1970, καταμεσής της χούντας, με τη φωνή του Γιώργου Νταλάρα, κυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών και στο lp «Θαλασσογραφίες» και οι αρχικοί στίχοι του έλεγαν:

Δέκα παλληκάρια στήσαμε χορό
στου Καραϊσκάκη το κονάκι
πέφταν τα ντουβάρια από το χορό
κι από τις πενιές του Θοδωράκη

Κι όλη νύχτα λέγαμε τραγούδι για τη λευτεριά
κι όλη νύχτα κλαίγαμε γοργόνα Παναγιά

Ο ίδιος ο Λευτέρης Παπαδόπουλος αφηγούμενος την ιστορία του τραγουδιού, είπε πως ζητήθηκε από τη λογοκρισία της εποχής να αφαιρεθούν οι λέξεις λευτεριά (η οποία στην ηχογράφηση έγινε λεβεντιά) και φυσικά οι «πενιές του Θεοδωράκη». Όμως εκεί τους ξεγέλασε ο «Πρόεδρος», μετονομάζοντας τον «Θεοδωράκη» σε «Μιχαλάκη», αφού, όπως είναι γνωστό, το Μίκης προέρχεται από το Μιχάλης.

«Ήταν άνθρωπος δικός μας»

Ένα τραγούδι, του οποίου την ιστορία αγνοούσα μέχρι πριν από 7 χρόνια, γράφτηκε το 1972 από τον συνθέτη Γιάννη Μέτσικα (ο οποίος κατάγεται και ζει σε ένα χωριό λίγο έξω από τη Θεσσαλονίκη, στο Ανατολικό, πρώην Βαλμάδα) και αφιερώθηκε στον Μίκη Θεοδωράκη. Ηχογραφήθηκε και αυτό με τη φωνή του Γιώργου Νταλάρα και συμπεριλήφθηκε στη δεύτερη έκδοση του lp «Νταλάρας» ή «Ο μέτοικος».

Συζητώντας με τον Γιάννη Μέτσικα που έγραψε το τραγούδι, στο πλαίσιο μιας συνέντευξης που μου παραχώρησε το 2011, μου μετέφερε και το περιστατικό που συνέβη όταν, στη μεταπολίτευση πλέον, έδωσε στον Μίκη το δίσκο.

Ο Μίκης είχε ακούσει το τραγούδι;
- Βεβαίως. Του είχα πάει και το δίσκο, μαζί με το Βασίλη Παπακωνσταντίνου, όταν κάνανε τον «Εχθρό λαό» και του είπα «Μίκη αυτό είναι για σένα…» Συγκινήθηκε… «Σ’ ευχαριστώ πάρα πολύ» μου είπε. «Εσείς με ευχαριστείτε δάσκαλε; Αν δεν ήσασταν εσείς και ο Χατζιδάκις δεν θα έγραφα, Εσείς με ευαισθητοποιήσατε, με πυροδοτήσατε και ξεκίνησα να γράφω τραγούδια, αλλιώς από πού; Τα έργα σας με γαλουχήσανε. Εγώ σαν ένδειξη αγάπης προς την πορεία σας έκανα αυτό το τραγούδι».

«Της δάφνης τα φύλλα»

Μαζί με το «Ήταν άνθρωπος δικός μας» ο Γιάννης Μέτσικας έγραψε άλλο ένα τραγούδι για τον Μίκη Θεοδωράκη, αυτή τη φορά με στίχους του Άκου Δασκαλόπουλου. Ήταν «Της δάφνης τα φύλλα», που ηχογραφήθηκε μεν με τον Γιώργο Νταλάρα το 1972, αλλά δεν κυκλοφόρησε ποτέ. Δέκα χρόνια αργότερα το ηχογράφησε ένας αξιόλογος τραγουδιστής από την Κρήτη, ο Ανδρέας Διλβόης και το ενέταξε στο δίσκο του «Οδός λαού».
(Χαίρομαι πολύ, όταν διαπιστώνω πως αυτά τα στοιχεία αναπαράγονται στο διαδίκτυο, από «καναλάρχες», «ερευνητές» και «συλλέκτες», ακόμα κι αν δεν αναγράφεται η αρχική «πηγή»).

«Οι δρόμοι του Αρχάγγελου»

Το επόμενο τραγούδι φαντάζομαι πως το γνωρίζετε όλοι. Είναι σε στίχους του Μιχάλη Γκανά, μουσική του ίδιου του Μίκη, το τραγούδησε ο Βασίλης Λέκκας στον κύκλο τραγουδιών «Ασίκικο Πουλάκη» που κυκλοφόρησε το 1996 και μέσα σε λίγες λέξεις περιγράφει όλη τη ζωή του συνθέτη. Είναι οι «Δρόμοι του Αρχάγγελου»:

«Η Δραπετσώνα Μίκη μου…»

Το 2010 ο Μανώλης Ρασούλης γράφει ένα γράμμα στο Μίκη και στον Στέλιο Καζαντζίδη, ο Χρήστος Νικολόπουλος βάζει τη μουσική και ο ίδιος ο Ρασούλης τραγουδά: «Η Δραπετσώνα, Μίκη μου, δεν είν’ όπως παλιά,
ντύθηκε και ξανοίχτηκε στα περσικά χαλιά…»

To ζεϊμπέκικο με τίτλο «Τι ήταν τότε» εντάσσεται στον πολυσυλλεκτικό, όσον αφορά τους ερμηνευτές, δίσκο «Με τον Ομπάμα, αντάμα».

«Στη μοναξιά της εξορίας σου»

To 1997 o τραγουδοποιός Βασίλης Ανδρικόπουλος γράφει τους στίχους και τη μουσική σε ένα τραγούδι με τίτλο «Στη μοναξιά της εξορίας σου», που το τραγουδά η Λένα Αλκαίου και εντάσσεται στο δίσκο της «Τα πάθη μου τα μυστικά».

Πολλά χρόνια μετά, το 2015, το τραγούδι αυτό «βάπτισε» έναν ολόκληρο δίσκο του Βασίλη Ανδρικόπουλου, που περιλάμβανε οκτώ τραγούδια αφιερωμένα στον Μίκη Θεοδωράκη.

Τραγουδούν ο Παντελής Θαλασσινός, ο Τάκης Κωνσταντακόπουλος και ο ίδιος ο δημιουργός. Σημειώνουμε ανεπιφύλακτα και χωρίς διαφημιστική διάθεση, πως πρόκειται για ένα δίσκο που αξίζει να ανακαλύψετε.
Στο video που ακολουθεί ο Παντελής Θαλασσινός τραγουδά «Στης Αρκαδίας τα βουνά».

«Μικρή Ελλάδα» από μια μικρή τραγουδίστρια
Το 2014 ο τραγουδοποιός Απόστολος Καλτσάς (πρώην μπασίστας του συγκροτήματος «Υπόγεια Ρεύματα»), εμπνευσμένος από το «Άξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη, γράφει στίχους και μουσική και η μικρή Εύα Βόγλη τραγουδά για την «Μικρή Ελλάδα». Το κομμάτι συμπεριλαμβάνεται στο δεύτερο δίσκο του Καλτσά με τίτλο «Μικρόγειος».

«Της Ρωμιοσύνης μελωδέ»

Το 2016 η Καλλιόπη Βέττα που τραγούδησε και ο Γιάννης Ιωάννου που επιμελήθηκε τις ενορχηστρώσεις, παρουσίασαν το άλμπουμ «Στους δρόμους του Μίκη» με 11 επανεκτελέσεις τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη και δυο καινούργια τραγούδια.

Το ένα από τα νέα τραγούδια με τον τίτλο «Της Ρωμιοσύνης μελωδέ» είναι σε μουσική του Γιάννη Ιωάννου, στίχους του νέου στιχουργού Στάθη Τζωρτζόπουλου και γράφτηκε προς τιμήν του Μίκη Θεοδωράκη.

«Άξιος Εστί»
Τον Αύγουστο του 2017 ο συνθέτης Αντώνης Πολίτης που έγραψε τη μουσική και έκανε την ενορχήστρωση, ο Γιάννης Μαλαχιάς που έγραψε τους στίχους και ο Κώστας Σμοκοβίτης που τραγούδησε, παρουσίασαν, διαδικτυακά, ένα ζεϊμπέκικο, αφιερωμένο στον Μίκη Θεοδωράκη, με τίτλο «Άξιος Εστί». Μπουζούκι έπαιξε ο Άρης Κούκος. Το τραγούδι παραμένει δισκογραφικά ανέκδοτο.

«Στον κάτω κόσμο»
Διάλεξα να κλείσω αυτή την αναφορά με τον ίδιο τον Μίκη να γράφει τη μουσική και να τραγουδά στίχους του Κώστα Καρτελιά για τον «Κάτω κόσμο».

Το 2007 στην «Οδύσσεια», τον τελευταίο κύκλο καινούργιων τραγουδιών του, σε ποίηση Κώστα Καρτελιά, με ερμηνεύτρια την Μαρία Φαραντούρη, ο Μίκης Θεοδωράκης καταθέτει με τη φωνή της ψυχής του, μια σύντομη βιογραφία του, αφού δεν είναι λίγες οι φορές που ακροβάτησε ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο…

Εγώ περπάτησα στον Άδη ζωντανός
και μες στης νύχτας έχω ζήσει τα σκοτάδια
με τους αγγέλους τα’ χω πιει κάμποσα βράδια
με τους δαιμόνους έχω γίνει κολλητός

Στον Κάτω Κόσμο, τον απόκληρο που λένε
υπάρχουν άνθρωποι με γνήσια καρδιά
υπάρχουν μάτια που αν βουρκώσουνε σε καίνε
με κάτι δάκρυα που στάζουνε φωτιά

Εγώ τυλίχτηκα στου κόσμου τη φωτιά
της κοινωνίας τη βρομιά έχω χορτάσει
κι όσοι μ’ αρνήθηκαν και μ’ έχουνε δικάσει
έχουν σκοτάδι και φαρμάκι στην καρδιά

- Το μεγαλύτερο μέρος του κειμένου αναγνώσθηκε από τον υπογράφοντα στην παρουσίαση του βιβλίου της Αναστασίας Βούλγαρη «Μίκης Θεοδωράκης, Μονόλογοι, Διάλογοι και το Μονοπάτι προς το μέλλον: Συνοπτική παρουσίαση», που πραγματοποιήθηκε στην Θεσσαλονίκη στις 12 Φεβρουαρίου 2018. Σήμερα παρουσιάζεται συμπληρωμένο με νέα στοιχεία και τραγούδια.

Πηγή: www.ogdoo.gr