Για το βιβλίο του Μίκη Θεοδωράκη «Μονόλογοι στο Λυκαυγές» (μέρος πρώτο)

Της Αναστασίας Βούλγαρη

«Μετά τους Διαλόγους στο Λυκόφως, τότε που  ήλιος γέρνει, ακολουθεί το Λυκαυγές, το φαινόμενο κατά το οποίο η νύχτα γίνεται πιο σκοτεινή, λίγο πριν χαράξει η μέρα. Αυτή τη στιγμή διάλεξα κι εγώ για να κυκλοφορήσω τους Μονολόγους στο Λυκαυγές, γιατί αμφιβάλλω αν υπήρξε ποτέ ή αν υπάρξει ποτέ στο μέλλον βαθύτερο σκοτάδι από αυτό που ζούμε σήμερα. 

Σε αντίθεση με το βαθύ σκοτάδι που έχει μεταβάλει τον Λαό μας σε τυφλό και μοιραίο, ελπίζω ότι τα τρία Άστρα που προτείνω, δηλαδή το Άστρο του Ανθρώπου, το Άστρο της Κοινωνίας και το Άστρο της Πατρίδας, θα λάμψουν και ίσως καταφέρουν να τυφλώσουν τον τριχωτό Κύκλωπα που άβουλοι Έλληνες του άνοιξαν διάπλατα τις πόρτες της Πατρίδας και τώρα σεργιανάει και καταστρέφει ασύδοτος και ανεμπόδιστος ανθρώπους και Μύθους προαιώνιους».

Μίκης Θεοδωράκης
Τετάρτη, 23.11.2016

Με αυτά τα λόγια ο Μίκης ανοίγει την αυλαία των «Μονολόγων στο Λυκαυγές».

«Το δίδυμο “Λυκόφως-Λυκαυγές” πραγματεύεται την τελική μου προσπάθεια να συνδέσω το Τέλος και την Αρχή μιας νέας Ουτοπίας ως επιστέγασμα της ζωής και του έργου μου», γράφει.

Το βιβλίο προλογίζει ο καθηγητής Γιώργος Κασιμάτης και τον επίλογο έχει γράψει ο ζωγράφος και συγγραφέας Ανδρέας Μαράτος. Οι Μονόλογοι στο Λυκαυγές  ολοκληρώνονται με τον συγκλονιστικό επίλογο του ίδιου του συγγραφέα.

Το πρώτο μέρος του βιβλίου περιλαμβάνει με τη σειρά που παρατίθενται:
α) Την ομιλία του Η μόνη λύση στην Ακαδημία Αθηνών, στις 3 Δεκεμβρίου 2013: Η Ελλάδα Ουδέτερη χώρα και παγκόσμιο κέντρο πολιτισμού και αθλητισμού.

β) Την πρότασή του για το κοινωνικό ζήτημα παγκοσμίως με το Αντιμανιφέστο: Θεωρία τωνανθρωπομονάδων, ελεύθερος χρόνος και πολιτισμός. Να σημειώσουμε ότι και στα δύο παραπάνω κείμενά του ο Μίκης θέτει ως θεμελιώδες ζήτημα– διακύβευμα για την ανθρωπότητα και στόχο αγώνα για την Αριστερά σε διεθνές επίπεδο– την κατάκτηση της παγκόσμιας ειρήνης με τη μετατροπή των πολεμικών βιομηχανιών σε «βιομηχανίες ειρήνης».

γ) Τη θεωρία του για τη Συμπαντική Αρμονία.

δ) Το κείμενο τού εκλιπόντος εγκάρδιου φίλου του ζωγράφου Μάκη Βαρλάμη με τίτλο Η Συμπαντική Μουσική του Μίκη Θεοδωράκη.

ε) Τέλος, το Διάβημα στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, το οποίο παρέδωσε μαζί με τον συνταγματολόγο Γιώργο Κασιμάτη, στις 19 Μαΐου 2011 και αφορά τους παράνομους όρους των Συμβάσεων Δανεισμού, την παραβίαση των θεμελιωδών αρχών του Συνταγματικού, του Ευρωπαϊκού και του Διεθνούς δικαίου και την επιβολή στη χώρα «μιας πρωτοφανούς πολιτικής εξουσίας, η οποία είναι εκτός της συνταγματικής, της ευρωπαϊκής και της διεθνούς νομιμότητας» .  

Το δεύτερο μέρος του βιβλίου περιλαμβάνει μια σειρά ομιλιών, δηλώσεων, άρθρων και κειμένων (συνολικά 42) από το 1996 έως τον Μάιο του 2016.
Στα κείμενα αυτά κυριαρχούν τα θεμελιώδη για τον Θεοδωράκη ζητήματα: Η εθνική ανεξαρτησία, η ελληνικότητα, ο πολιτισμός, η παγκόσμια ειρήνη, η κοινωνική δικαιοσύνη και  η παλλαϊκή εξουσία.  

Εξαιρετικής σημασίας, κατά τη γνώμη μου, είναι οι ομιλίες του Μίκη στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, κατά την τελετή αναγόρευσής του σε επίτιμο διδάκτορα.

Συγκλονιστικός είναι ο χαιρετισμός με τίτλο Ελεγείο και θρήνος για τον Βασίλη Ζάννο, ο οποίος εκφωνήθηκε από τον ίδιο τον Μίκη Θεοδωράκη στη συναυλία με το ομώνυμο έργο του, για τα 90 χρόνια του ΚΚΕ, στις 14 Νοεμβρίου 2008.  

Εξέχουσας σημασίας είναι η ομιλία του Εκ Βαθέων Ι στο διεθνές συνέδριο με θέμα «Μίκης Θεοδωράκης: Ο άνθρωπος, ο δημιουργός, ο μουσικός, ο πολιτικός,ο Κρητικός, ο Οικουμενικός», στις 31 Ιουλίου 2005.

Εξέχουσας σημασίας επίσης είναι η μοναδική ανάλυση του ποιήματος «Το Άξιον Εστί» με την ομιλίαΟδυσσέας Ελύτης: Ένας Έλληνας επαναστάτης, στο Συμπόσιο για τον Οδυσσέα Ελύτη, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στις 2 Νοεμβρίου 2011.

Δεν θα μπορούσα να παραλείψω το κείμενο Για το πρόβλημα της ελληνικότητας (2007), με το οποίο ο Μίκης αποδεικνύει την αδιάλειπτη συνέχεια της ελληνικότητας.

Οι Μονόλογοι στο Λυκαυγές ολοκληρώνονται με τις δημόσιες παρεμβάσεις του Μίκη Θεοδωράκη (ομιλίες, άρθρα, δηλώσεις)  από την 1η Ιουνίου 2010– αμέσως μετά τη δέσμευση της χώρας στην τρόικα– μέχρι τον Μάιο του 2016. Σ’ αυτά τα κείμενα δεσπόζει το τρίπτυχο του αγώνα: εθνική ανεξαρτησία, παλλαϊκή εξουσία, πατριωτική αναγέννηση.

Ας μού επιτραπεί να ξεχωρίσω την ομιλία Η Σπίθα (1^η Δεκεμβρίου 2010, στο Ίδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης») μια και αυτή αποτέλεσε την Ιδρυτική Διακήρυξη της Κίνησης Ανεξάρτητων Πολιτών- «Σπίθα». Της Κίνησης που δημιούργησε το μεγάλο αντιμνημονιακό κίνημα της περιόδου 2010-2012.

Βαρύνουσας σημασίας είναι το άρθρο του Για μια νέα ΕΛ.ΛΑ.Δ.Α (Ελληνική Λαϊκή Δημοκρατική Αντίσταση) και η ομιλία του Ο εθνικός μας πλούτος και η πολιτική του διαχείριση, στις 7 Νοεμβρίου 2012, στο Ίδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης», στο πλαίσιο της εκδήλωσης της Σπίθας σε συνεργασία με τους ειδικούς επιστήμονες Αντώνη Φώσκολο, Ηλία Κονοφάγο και Νίκο Λυγερό.

Τα τρία παραπάνω κείμενα, με προεξάρχουσα την ιδρυτική διακήρυξη της Σπίθας, αποτελούν μία πλήρη και ολοκληρωμένη ανάλυση για τη σημερινή κατάσταση υποδούλωσης της χώρας. Ο Θεοδωράκης αναλύει πώς και γιατί φτάσαμε στην πλήρη κατάλυση της εθνικής ανεξαρτησίας και αποδεικνύει ότι η κρίση είναι πρωτίστως πολιτισμική και πολιτική. Οι τρεις ομιλίες περιλαμβάνουν τις προτάσεις τού συγγραφέα για την έξοδο από την κρίση, αλλά και τη στρατηγική για την οργάνωση ενός παλλαϊκού κινήματος με στόχο την απελευθέρωση, την κατάκτηση της εθνικής ανεξαρτησίας, την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη και την αναγέννηση τής Ελλάδας. Ιδιαίτερη θέση κατέχει, και στα τρία κείμενα, το ζήτημα του εθνικού πλούτου και του πολιτισμού. 

Στους Μονολόγους στο Λυκαυγές συμπεριλαμβάνεται το άρθρο Προς τη διεθνή κοινή γνώμη: Η αλήθεια για την Ελλάδα. Ένα άρθρο ιδιαίτερης ιστορικής σημασίας όχι μόνο επειδή ο Θεοδωράκης αποκαλύπτει, με αδιάσειστα στοιχεία, στη διεθνή κοινή τι ακριβώς συμβαίνει στην Ελλάδα των μνημονίων, αλλά και επειδή συντάχθηκε[1]την ημέρα της μεγάλης διαδήλωσης της 12^ηςΦεβρουαρίου 2012 στο Σύνταγμα, όταν ο Μίκης προσπάθησε με κίνδυνο της ζωής του να ανατρέψει τις ζοφερές πολιτικές εξελίξεις.

Θα πρέπει ακόμη να επισημάνω το κείμενο-έκκληση προς τους Ευρωπαίους Ευρωπαϊκή Πατριωτική Αντίσταση (2013), καθώς και τα άρθρα Ποια είναι η αληθινή πραγματικότητα (12.6.2015) Τυχοδιωκτισμός» (29.6.2015), Η ανατομία του “ΟΧΙ”, η υποταγή και η αντίσταση (13.7.2015) και Ώρα μηδέν (10.2.2016).

Καθώς έχω ήδη γράψει για την Ουδετερότητα[2], το «Αντιμανιφέστο» και τη «Συμπαντική αρμονία»[3] θα παρουσιάσω, στο δεύτερο μέρος του άρθρου μου, τα κείμενα της περιόδου 2010-2016.

Πιστεύω ότι είναι ιστορική ανάγκη, τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρώπη, οι τρεις προτάσεις του Μίκη Θεοδωράκη Ουδετερότητα- η Ελλάδα παγκόσμιο κέντρο πολιτισμού, Αντιμανιφέστο καιΣυμπαντική αρμονία– τα τρία Άστρα όπως τις ονομάζει, «δηλαδή το Άστρο του Ανθρώπου, το Άστρο της Κοινωνίας και το Άστρο της Πατρίδας»– να αποτελέσουν αντικείμενα έρευνας, μελέτης και ανάλυσης από τα μέλη της επιστημονικής κοινότητας, τόσο της Ελλάδας όσο και της Ευρώπης.

Τέλος α’ μέρους   

Αναστασία Βούλγαρη
17 Απριλίου 2017

[1] Στο βιβλίο αναφέρεται η ημερομηνία δημοσίευσης του άρθρου στην ιστοσελίδα του Θεοδωράκη, στις 15.2.2012. Στην ιστοσελίδα όμως το άρθρο φέρει ημερομηνία 12.2.2012, βλπ. στο  http://www.mikistheodorakis.gr/el/writings/spitha/?nid=5141

[2] Βλπ στο:   http://theodorakism.blogspot.gr/2013/12/blog-post_20.html και   http://theodorakism.blogspot.gr/2014/01/2o-m.html

[3] Για το «Αντιμανιφέστο» και τη «Συμπαντική αρμονία»: α) Στο βιβλίο μου «Μίκης Θεοδωράκης, Διάλογοι στο Λυκόφως: Συνοπτική παρουσίαση» ebook στο https://www.free-ebooks.net/ebook/Mikhs-8eodwrakhs-Dialogoi-sto-lykofws σελ.15,35, 83,84, 97 και αντιστοίχως σελ.15,17,18,19,84,101 και β) άρθρο μου για  το «Αντιμανιφέστο  στο http://theodorakism.blogspot.gr/2014/06/blog-post_13.html

Πηγή: http://anastasiavoulgari.gr/index.php/2014-12-23-09-24-07/84-mikis-theodorakis-monologoi-sto-lykavges-a-meros