«Μάγεψε» ο «Ζορμπάς» στη Σαλονίκη (video)

Πηγή: www.ogdoo.gr

Με μεγάλη επιτυχία παρουσιάστηκε χθες το βράδυ στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης το συμφωνικό έργο το Μίκη Θεοδωράκη «Αλέξης Ζορμπάς - Το μπαλέτο». Ένα έργο που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τα γνωστά έργα των μεγάλων κλασικών συνθετών… Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, που εδώ και 28 χρόνια, ο «Ζορμπάς» παίζεται ανελλιπώς σε ολόκληρη την Ευρώπη από μεγάλες συμφωνικές ορχήστρες…



Στην εκδήλωση που διοργάνωσε το Πολιτιστικό Σωματείο «Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος» συμμετείχαν οι χορωδίες «Brucknerhor» από το Linz της Αυστριας, σε διδασκαλία Sigurd Hennemann, οι χορωδίες «Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος» Θεσσαλονίκης σε διδασκαλία Χρυσόστομου Σταμούλη (Μεικτή Χορωδία) και Ιωσηφίνας Κατωφλίδου (Παιδική Χορωδία), η Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Θεσσαλονίκης, η μετζοσοπράνο Έλσα Γιαννουλίδου και ο Γιώργος Καραμφίλλης στο μπουζούκι. Διηύθυνε ο μαέστρος Κωνσταντίνος Δημηνάκης.

Όπως θα διαπιστώσετε και στο αποκλειστικό video, τα παρατεταμένα χειροκροτήματα των ακροατών στο τέλος της συναυλίας «ανάγκασαν» τον μαέστρο και τους σολίστες να επιστρέψουν τρεις φορές στη σκηνή, για να επαναλάβουν κάποια αποσπάσματα από το έργο…

Λίγα λόγια για το έργο

Το μπαλέτο είναι βασισμένο στο έργο του Νίκου Καζαντζάκη «Αλέξης Ζορμπάς». Μια πρώτη μορφή του «Ζορμπά», με τα αποσπάσματα που είχε γράψει ο Μίκης Θεοδωράκης για την κινηματογραφική ταινία του 1964, είχε παρουσιαστεί το 1976 από την Εθνική Λυρική Σκηνή σε χορογραφία Lorca Massine. Ύστερα από παραγγελία της Όπερας της Βερόνας, ο συνθέτης ολοκλήρωσε τη γραφή του συμφωνικού έργου στην Αθήνα, το Βραχάτι και το Παρίσι, από τις 29 Ιουλίου 1987 μέχρι τις 22 Φεβρουαρίου 1988. Η ενορχήστρωση έγινε για μικτή χορωδία, συμφωνική ορχήστρα, μέτζο σοπράνο, μπουζούκι και κλαρίνο, επιχειρώντας να παρουσιάσει το ελληνικό λαϊκό τραγούδι με συμφωνική μορφή. Στο έργο ενσωματώθηκαν και τα θέματα από το μπαλέτο του Μίκη «Ελληνική Αποκριά». Οι στίχοι των τραγουδιών ήταν των Μιχάλη Κακογιάννη, Οδυσσέα Ελύτη, Νίκου Γκάτσου, Ιάκωβου Καμπανέλλη, Γιάννη Ρίτσου, Ερρίκου Θαλασσινού και του Μίκη Θεοδωράκη.

Η πρώτη παγκόσμια εκτέλεση του έργου έγινε στις 6 Αυγούστου 1988 στο πλαίσιο του 66ου Φεστιβάλ της Βερόνας για όπερα, μπαλέτο και συμφωνική μουσική. Στο ίδιο θέατρο (Arena di Verona) δόθηκαν άλλες τέσσερις παραστάσεις στις 12,18,25 και 28 Αυγούστου. Ο χώρος γέμισε ασφυκτικά συγκεντρώνοντας στις πέντε παραστάσεις, περίπου 100.000 θεατές. Το λιμπρέτο, η σκηνοθεσία και η χορογραφία ήταν του Lorca Massine, τα σκηνικά και τα κοστούμια του Ferrucio Villagrosi η διεύθυνση της χορωδίας του Aldo Danieli και η μουσική διεύθυνση του Μίκη Θεοδωράκη. Συμμετείχε η Συμφωνική ορχήστρα της Arena di Verona, ενώ σολίστ ήταν η Σοφία Μιχαηλίδου και ο Κώστας Παπαδόπουλος με τον Λάκη Καρνέζη. Οι ηθοποιοί ήταν οι Vladimir Vassiliev (Ζορμπάς), Gheorghe Lancu (Τζων), Donna Wood (Μαρίνα), Rosalba Caravelli (Μαντάμ Ορτάνς) καθώς και μέλη από το μπαλέτο της Arena di Verona.

Λόγω της μεγάλης επιτυχίας εκείνης της σειράς παραστάσεων, τον Αύγουστο του 1990 πραγματοποιήθηκαν στην Βερόνα άλλες πέντε παραστάσεις, ενώ μέχρι σήμερα έχουν γίνει παγκοσμίως περισσότερες από 1.000 παρουσιάσεις του έργου…

Το μπαλέτο του «Ζορμπά» στη δισκογραφία

Η πρώτη ηχογράφηση του μπαλέτου του «Ζορμπά» για τη δισκογραφία έγινε τον Αύγουστο του 1989 στο Ιταλικό Ινστιτούτο της Βουδαπέστης από την Κρατική ορχήστρα της Ουγγαρίας και την Χορωδία της Ραδιοφωνίας της Ουγγαρίας. Σολίστ ήταν η Σοφία Μιχαηλίδη και ο Κώστας Παπαδόπουλος με τον Λάκη Καρνέζη. Η διεύθυνση ήταν του Μίκη Θεοδωράκη και του Λουκά Καρυτινού. Το έργο κυκλοφόρησε τότε σε διπλό δίσκο βινυλίου από την Bmg Ariola, ενώ το 1996 η ίδια ηχογράφηση κυκλοφόρησε σε διπλό cd από την Intuition Μusic. (Από την ίδια εταιρεία κυκλοφόρησε και ένα μονό cd με 13 από τα 20 κομμάτια του διπλού cd).

Μια δεύτερη ζωντανή ηχογράφηση του έργου από τις παραστάσεις του 1990 στην Arena di Verona κυκλοφόρησε το 1991 σε διπλό cd (CAN CD 004), ενώ το 1993 η ίδια παράσταση κυκλοφόρησε στην Γερμανία σε βιντεοκασέτα (αργότερα και σε dvd), αλλά και σε διπλό cd («Zorba, der Grieche») από την Castle Communications.

Mε αφορμή την επέτειο των 70 χρόνων του Μίκη Θεοδωράκη, το καλοκαίρι του 1995 το μπαλέτο παρουσιάστηκε στην Βασιλική Πλατεία του Μονάχου. Συμμετείχαν η σοπράνο Ελένη Μιχαλοπούλου και ο Γρηγόρης Τζιστούδης στο μπουζούκι. Ήταν η περίφημη συναυλία με την παρουσία του Anthony Quinn, που στο τέλος ανέβηκε στη σκηνή για να χορέψει το Συρτάκι του Ζορμπά μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη. Αυτή η εκτέλεση κυκλοφόρησε το 2001 σε dvd από το περιοδικό «Ήχος».

Οκτώ μέρη του «Ζορμπά» ηχογραφήθηκαν το 2004 από την Συμφωνική ορχήστρα και τη χορωδία του Μόντρεαλ, υπό τη διεύθυνση του Charles Dutoit, με σολίστ τη σοπράνο Ιωάννα Φόρτη και κυκλοφόρησαν σε cd από την Decca, μαζί με το «Adagio» για σόλο φλάουτο, ορχήστρα εγχόρδων και κρουστά και τρία αποσπάσματα από την «Ελληνική αποκριά» («Carnaval»).

(Η έρευνα συνεχίζεται, αφού ενδέχεται να υπάρχουν κι άλλες εκδόσεις του έργου στο εξωτερικό - στις ίδιες ή διαφορετικές εκτελέσεις - που δεν έχουν ακόμα επισημανθεί).

Πηγές: α) Αστέρης Κούτουλας «Ο μουσικός Θεοδωράκης» («Νέα Σύνορα» - Α.Α.Λιβάνη, 1998)
β) Μίκης Θεοδωράκης «Οι αφίσες μου» («Κέρκυρα», 2007)

Video: Θανάσης Γιώγλου

Video