ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΗΛΙΑ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗ ΣΤΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΕΡΙ "ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ" ΤΟΥ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ

 

Αγαπητοί αναγνώστες,

Έφτασε στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του Θεοδωρακισμού/Theodorakism το παρακάτω κείμενο/τοποθέτηση του καθηγητή και φίλου του ιστολογίου μας, Ηλία Φιλιππίδη.

Τον ευχαριστούμε θερμά και καλούμε κι άλλους φίλους να συμμετέχουν και να "ανοίξουν" τον διάλογο πάνω στη πρόταση του Μίκη Θεοδωράκη, όπως αυτή εκφράστηκε στην ομιλία του κατά την ανακύρηξή του σε επίτιμο μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, αλλά και σε άλλα κείμενά του από το 1977 μέχρι σήμερα.

Οι Συντελεστές του Θεοδωρακισμού/Theodorakism

• Διαβάστε επίσης τη πρόταση/ομιλία του Μίκη Θεοδωράκη στην Ακαδημία Αθηνών και όλα τα σχετικά κείμενα στη στήλη "ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑ"

ΕΛΛΑΔΑ, ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Η πρόταση –Όραμα του Μίκη Θεοδωράκη

του καθηγητή Ηλία Φιλιππίδη 

1.Το ιστορικό της προτάσεως 

Την Τρίτη, 3 Δεκέμβριου 2013, η Ακαδημία Αθηνών σε ειδική τιμητική συνεδρίαση υποδέχθηκε τον Μίκη Θεοδωράκη, προκειμένου να τον αναγορεύσει σε επίτιμο Μέλος της, για την συνολική προσφορά του στον ελληνικό και τον παγκόσμιο πολιτισμό.

Ο Μίκης Θεοδωράκης αξιοποίησε αυτή την συμβολική ευκαιρία, όχι απλώς για να εκφράσει λόγους ευχαριστίας αλλά και για να καταθέσει ενώπιον της Ιστορίας και της πνευματικής ηγεσίας του τόπου μας, μια πρόταση - Όραμα, με τίτλο «Η μόνη λύση» για την διεθνή ανακήρυξη της Ελλάδας σε ένα παγκόσμιο κέντρο του Πνεύματος.

Ο Μίκης Θεοδωράκης χαρακτήρισε την Ακαδημία Αθηνών ως το «Ανώτατο Πνευματικό Ίδρυμα της χώρας» και ως «Πνευματικό Οδηγό και εκφραστή της Εθνικής μας συνείδησης και πρωτεργάτη των συμφερόντων του Λαού και της χώρας μας».

2. Ο σκοπός του Οράματος 

Ο σκοπός του Οράματος διακρίνεται σε δυο επίπεδα:

α. το πνευματικό επίπεδο. Το Όραμα προβλέπει «Η Ελλάδα να γίνει Ελβετία του Πολιτισμού και της Ειρήνης. Με σύμβολα την Ακρόπολη των Αθηνών, παγκόσμιο σύμβολο πολιτισμού, την Ολυμπία και τους Δελφούς, παγκόσμια σύμβολα της Συναδέλφωσης μεταξύ των Λαών και της Ειρήνης».

β. το διεθνές επίπεδο: Η πραγματοποίηση του Οράματος προϋποθέτει την διεθνή αναγνώριση του.

Η διεθνής αναγνώριση διακρίνεται σε δυο επίπεδα:

* την ιστορική αναγνώριση του Οράματος και

* την θεσμική αναγνώριση του

Η ιστορική αναγνώριση έχει ως περιεχόμενο «την έμπρακτη αναγνώριση εκ μέρους της Διεθνούς κοινότητας του ιστορικού ρόλου της Ελλάδας στην διαμόρφωση του Παγκόσμιου και πιο ειδικά του Δυτικού Πολιτισμού. Καθώς και την συμβολή και τις θυσίες του λαού μας στον βωμό της Ελευθερίας».

Η θεσμική αναγνώριση προβλέπει την διεθνή κατοχύρωση της εδαφικής ακεραιότητας και της γεωπολιτικής, γεωοικονομικής, στρατιωτικής και διπλωματικής ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ της Ελλάδας.

Εννοείται, ότι η Ελλάδα δεν θα προχωρήσει στην υλοποίηση αυτού του Σχεδίου με μονομερείς ενέργειες αλλά με επιμέρους συμφωνίες πάνω στην βάση του διεθνούς δικαίου και με την υποστήριξη του ΟΗΕ.

3.Το περιεχόμενο του Οράματος. 

Με βάση μεταγενέστερες δηλώσεις του Μίκη Θεοδωράκη και συμπληρωματικές διευκρινίσεις του καθηγητή Γιώργου Κασιμάτη το συνολικό περιεχόμενο του Οράματος προβλέπει:

α. την μεταφορά της έδρας και την μόνιμη εγκατάσταση της UNESCO στη Ελλάδα. Εάν αυτό δεν επιτευχθεί, να λειτουργήσει στην Ελλάδα τουλάχιστον μια μόνιμη αντιπροσωπεία, η οποία θα συντονίζει μαζί με τις τοπικές υπηρεσίες όλα τα διεθνή προγράμματα του συνολικού Σχεδίου.

β. την αξιοποίηση της συμβολικής δυνάμεως που εκπέμπουν οι Δελφοί ως «ομφαλός της γης» και ως λίκνο της ιδέας της Αμφικτιονίας, προκειμένου να λειτουργήσουν ως παγκόσμιο κέντρο Ειρήνης και διαλόγου των λαών και των πολιτισμών.

γ. την καθιέρωση της Ολυμπίας ως παγκοσμίου κέντρου της Αθλητικής ιδέας.

δ. την αξιοποίηση του πληθυντικού χαρακτήρα της ελλαδικής γεωγραφίας και ιδιαίτερα των ελληνικών νήσων.

Η αξιοποίηση αυτή μπορεί να γίνει κατά δυο τρόπους:

δ.α. όποιος λαός θέλει, να μπορεί να επιλέξει, όποιο νησί θέλει και με συνεννόηση με τις τοπικές αρχές να το χρησιμοποιεί ως εκθετήριο του πολιτισμού του, παλαιού και σύγχρονου και την οργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων. Το κάθε κράτος θα μπορεί να οικοδομεί μόνιμες εγκαταστάσεις (Θέατρα, Ξενώνας κ.λ.π.) για ετήσια Φεστιβάλ.

δ.β. κάθε χρόνο ένα νησί θα ανακηρύσσεται σε τόπο Συνάντησης της παγκόσμιας νεολαίας.

ε. την αξιοποίηση των αρχαίων θέατρων, Αθήνας, Επιδαύρου, Δελφών, Δωδώνης, Δίου και Φιλίππων, για διεθνή Φεστιβάλ, εορτές και συναντήσεις.

Κατά τον ίδιο τρόπο μπορούν να αξιοποιηθούν και άλλα μνημεία της αρχαιότητας, της βυζαντινής και της νεότερης εποχής.

Ο Μίκης Θεοδωράκης καταλήγει στο συμπέρασμα ότι:

α. πρέπει να αξιοποιήσουμε όλες τις μεγάλες ιδέες της ανθρωπότητας που γεννήθηκαν στην Ελλάδα. Η αναβάπτιση όλων των πανανθρώπινων αξιών στο λίκνο του πολιτισμού, που είναι η Ελλάδα, επιβεβαιώνει και ενισχύει το παγκόσμιο σύστημα αξιών, όχι μόνο για λογαριασμό της Ελλάδας αλλά στο όνομα όλης της ανθρωπότητας.

Αυτές οι αξίες είναι: η Ελευθερία, η Ανεξαρτησία, η Ειρήνη, η Διεθνής αλληλεγγύη, η Τέχνη, ο Αθλητισμός, ο Πολιτισμός και η Φιλοξενία.

β. δεν είναι μόνο το ιστορικό παρελθόν που ενώνει τις πανανθρώπινες αξίες με την Ελλάδα αλλά και η διαχρονική εξέλιξη του Ελληνικού πολιτισμού. Οι πανανθρώπινες αξίες «αποτελούν τα βασικά στοιχεία της ιστορικής μας παράδοσης, της εθνικής μας παράδοσης, της εθνικής μας αγωγής και του ατομικού μας χαρακτήρα», όπως λέει χαρακτηριστικά ο Μίκης.

Με βάση το σκεπτικό του Μίκη Θεοδωράκη θα πρέπει στα διεθνώς αξιοποιήσιμα στοιχεία του Ελληνικού πολιτισμού να προσθέσουμε βεβαίως την Φιλοσοφία, την Ιστορία αλλά και τις Πολιτικές επιστήμες, την Ανθρωπολογία και την Κοινωνιολογία. Εννοείται ότι ο κύκλος κλείνει (ή ανοίγει) με την Ιατρική και Διατροφική επιστήμη, τις Παραδοσιακές καλλιέργειες και την Βοτανολογία.

Η Ελλάδα μπορεί να εξελιχθεί σε διεθνές κέντρο Ιατρικής, Ναυτιλιακών σπουδών και Γαστρονομίας.

Μπορούμε να συνδυάσουμε τις πανανθρώπινες αξίες με τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας.

4.Τα κίνητρα της προτάσεως

Ο Μίκης Θεοδωράκης χωρίζει τα κίνητρα της προτάσεως του σε τρεις κατηγορίες:

α. τα κίνητρα που αφορούν τα θετικά δεδομένα της Ελλάδας.

β. τα κίνητρα που αφορούν τις αρνητικές καταστάσεις της Ελλάδας και

γ. τα κίνητρα που αφορούν την συνολική κατάσταση του κόσμου.

4.1. Τα θετικά δεδομένα της Ελλάδας είναι βασικά τρία:

α. «Η μοναδικότητα του Ελληνικού πολιτισμού» 

β. το γεγονός ότι οι Έλληνες «είμαστε οι κληρονόμοι» αυτού του μοναδικού πολιτισμού και

γ. το γεγονός, ότι η ιστορική μοίρα των Ελλήνων μας «υποχρεώνει να αναζητήσουμε πάντα την προοπτική, το Όραμα».

Αντιλαμβανόμαστε την μοναδικότητα του Ελληνικού πολιτισμού, όταν :

* τον δούμε διαχρονικά

* συλλάβουμε το ιστορικό του μέγεθος και

* συνειδητοποιήσουμε τις κοσμογονικές του διαστάσεις.

Η μοναδικότητα του Ελληνικού πολιτισμού έγκειται στην δημιουργική, ανθρωποκεντρική και διαχρονική του λειτουργία ανάμεσα στο ΧΑΟΣ και την ΑΡΜΟΝΙΑ.

Πιστοί στο πνεύμα του Μίκη Θεοδωράκη δεν θα ήταν υπερβολή να παρομοιάσουμε τον Ελληνισμό ως ένα πνευματικό Τιτάνα, ο οποίος παίρνει στα χέρια του τον πηλό του Χάους των ανθρωπίνων ορίων, αδιεξόδων και συγκρούσεων και τον μεταμορφώνει σε Δημιουργία και Αρμονία.

Αυτός είναι ο νόμος, η δύναμη του Πνεύματος.

Το συμπέρασμα είναι, ότι η υποχρέωση των Ελλήνων απέναντι στον Πολιτισμό τους δεν προέρχεται απλώς από μια αίσθηση πολιτιστικής ή ηθικής ευθύνης αλλά από μια βαθειά, συνειδησιακή και βιωματική συνέχεια και διαχρονικότητα, η οποία έχει παγιωθεί ως ιστορικό πεπρωμένο.

4.2.Τα αρνητικά δεδομένα της Ελλάδας 

Το πρόβλημα της Ελλάδας είναι ότι κινείται μεταξύ μιας θεϊκής Ευλογίας και μιας κατάρας, η οποία αντιστρέφει τα πλεονεκτήματα μας σε μειονεκτήματα.

Τα πλεονεκτήματα είναι τρία: το Κάλλος του Ελληνικού τοπίου, το αίσθημα της Ελευθερίας καθώς και ο πόθος της Ανεξαρτησίας των Ελλήνων και το τρίτο είναι ο Φυσικός πλούτος της χώρας μας.

Δυστυχώς όμως οι λαοί –γίγαντες έχουν συγκροτήσει μια άτυπη ανταγωνιστική και πρωτοφανούς ισχύος διεθνή Λέσχη, η οποία εποφθαλμιά τον Φυσικό πλούτο της χώρας μας, το Κάλλος του τόπου μας και την γεωστρατηγική του σημασία.

Έτσι τα πλεονεκτήματα της χώρας λειτουργούν ως μαγνήτες («εθνικοί μαγνήτες») για την επεκτατική, επικυριαρχική και εκμεταλλευτική βουλιμία των Ισχυρών της γης. Δεν μας αντιμετωπίζουν ως έναν ελεύθερο λαό και ως μια ανεξάρτητη χώρα. Γιαύτό η αγάπη των Ελλήνων για την Ελευθερία και την Ανεξαρτησία και κάθε διάθεση Αντιστάσεως αποτελεί εμπόδιο στα σχέδια τους.

Το συμπέρασμα είναι ότι μόνο η Ουδετερότητα της χώρας μας και η διεθνής κατοχύρωση της θα μπορέσει να θωρακίσει την χώρα μας από κάθε προσπάθεια εκμεταλλεύσεως της και από τον ανταγωνισμό μεταξύ των Μεγάλων δυνάμεων.

4.3. « Οι προκλήσεις των καιρών» 

Ο Μίκης Θεοδωράκης διαπιστώνει, ότι «η εποχή μας διανύει μια περίοδο γενικότερης παρακμής», η οποία τείνει προς μιά «Παγκόσμια εξουσία, καταπιεστική, σκοταδιστική και απάνθρωπη».

Αυτή η παγκόσμια εξουσία μεθοδεύεται από «τους δαίμονες της εξουσίας, της βίας και του πολέμου» (Αντιμανιφέστο, σ.41). Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια «ασήμαντη πληθυσμιακά διεθνή μειοψηφία» η οποία όμως:

α. « συσσωρεύει αστρονομικά οικονομικά κέρδη », καθώς ελέγχει την παγκόσμια ροή του χρήματος και την παραγωγή όπλων και

β. μετατρέπει τα τεράστια άλματα της επιστήμης, της τεχνολογίας και της επικοινωνίας προς την πρόοδο και την ευημερία των λαών σε όπλα εκμετάλλευσης, καταπίεσης και σκοταδισμού.

Το σύστημα της παγκόσμιας εξουσίας στηρίζεται σε δύο κέντρα οικονομικής συσσώρευσης:

* Το πρώτο λειτουργεί με « την ακόρεστη δίψα για κέρδη των οικονομικών κολοσσών» και αποβλέπει στην «γενικότερη οικονομική επίθεση κατά Λαών και Κοινωνιών, με αποτέλεσμα την εξαθλίωση των ανθρώπων και την ερήμωση των χωρών».

* Το δεύτερο επενδύει «στον ομαδικό θάνατο και την ολοκληρωτική καταστροφή Λαών και χωρών».

Πρόκειται για το «εμπόριο του μαύρου θανάτου». Η επένδυση της παγκόσμιας εξουσίας στην πολεμική βιομηχανία μετατρέπει την Λέσχη των Ισχυρών σε «Κλαμπ των σαρκοφάγων ».

Ο Μίκης Θεοδωράκης διερωτάται, αν οι έμποροι του λευκού θανάτου (ηρωίνη), όπως το Καρτέλ της Κολομβίας, είναι πιο εγκληματικό από τους εμπόρους του μαύρου θανάτου (πολεμικά όπλα). Εξάλλου «τα θύματα της πρώτης κατηγορίας είναι μεμονωμένα άτομα, ενώ της δεύτερης, ολόκληρες χώρες και λαοί».

* «γιατί τάχα όλοι αυτοί, οι σημερινοί πλούσιοι και πολιτισμένοι λαοί, δεν έκαναν τον κόπο ούτε καν να σκεφτούν το ενδεχόμενο μιας βιομηχανίας και ενός εμπορίου Ειρήνης;»

 * «….είσαι πιο κοντά στα άγρια ένστικτα, αυτά που χαρίζουν πιο μεγάλη, ως φαίνεται, ηδονή, …..άπ’ ότι η πνευματική ακτινοβολία και η ανθρώπινη πλευρά μας, που θεωρεί τον άνθρωπο δημιουργό ζωής και όχι όργανο θανάτου;»

5 Επίλογος 

Το συμπέρασμα, στο οποίο καταλήγει ο Μίκης Θεοδωράκης, είναι, ότι:

α. έχουμε εισέλθει σε μία νέα διεθνή περίοδο, όπου κινδυνεύει ακόμη και η ύπαρξη λαών.

β. οι λαοί χωρίζονται σε δυο κατηγορίες :

τους υποψήφιους θύτες και τα υποψήφια θύματα.

γ. ουδείς λαός μπορεί να μείνει στο απυρόβλητο, φυσικά ούτε και εμείς. Δεν υπάρχουν πλέον φίλοι. Δεν μπορεί να μας προσφέρει ασφάλεια καμμία συμμαχία, «Ευρωπαϊκή» ή «Ατλαντική».

δ. η μόνη λύση για την Ελλάδα είναι η διαχρονική μας παράδοση, του Πολιτισμού και της Ελευθερίας και αυτή μπορεί να διασφαλισθεί μόνο με την ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑ.

Ο 20ος αιώνας αποδείχθηκε ως «η πλέον πνευματοκτόνος εποχή της ανθρωπότητας. Δημιούργησε μονοδιάστατους ανθρώπους και κοινωνίες, εκμηδένισε την πνευματική δημιουργία, την Τέχνη και αποξήρανε τις ψυχές των ανθρώπων». Σήμερα ζούμε την κορύφωση αυτής της εποχής.

Ήλθε λοιπόν η μεγάλη ώρα της ευθύνης των « εργατών του πνεύματος», να αντιδράσουν στις «προκλήσεις των καιρών», για την σωτηρία του Πολιτισμού και του Ανθρώπου.