ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ ΠΟΛΕΜΙΟΣ ΤΗΣ ΧΟΥΝΤΑΣ - ΗΓΕΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ

Αγαπητοί αναγνώστες,

Σαν σήμερα το 1967 η χώρα εισήλθε σε μια 7χρονη περίοδο πολιτικής και κοινωνικής ανωμαλίας και τελικά οδηγήθηκε στην προδοσία και το έγκλημα της διχοτόμησης της Κύπρου. 

Αφού παραθέσουμε το μακροσκελές κείμενο του Παύλου Πετρίδη απ' το κορυφαίο βιβλίο του "Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ" που αναφέρεται με τεράστια λεπτομέρεια και ανάλυση στην αντιδικτατορική δράση του Μίκη Θεοδωράκη, θα ρωτήσουμε ευθέως το πολιτικό κατεστημένο: 

"Ποιός φοβάται τον Μίκη Θεοδωράκη;" 

Όπως το 1967 αγνόησαν τις προειδοποιήσεις του για τον κίνδυνο ερχομού της δικτατορίας, έτσι και τώρα εδώ και οχτώ χρόνια, από τότε που η χώρα εισήλθε στο μνημονιακό καθεστώς, αγνοούν τις τοποθετήσεις και προειδοποιήσεις του για τα εθνικά, κοινωνικά και πολιτικά μας θέματα. 

Ας ελπίσουμε να μην φτάσουμε σε νέες εθνικές προδοσίες και καταστροφές...

Οι συντελεστές του Θεοδωρακισμού / Τheodorakism

Μίκης Θεοδωράκης

ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ ΠΟΛΕΜΙΟΣ ΤΗΣ ΧΟΥΝΤΑΣ

ΗΓΕΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ

Το βασιλικό πραξικόπημα του Ιουλίου 1965 απεθράσυνε τη χούντα των συνταγματαρχών αλλά και τους πραιτωριανούς του παλατιού στην άσκηση μικροκομματικής πολιτικής. Λειτουργώντας ως κομματάρχης πλέον ο νεαρός Κωνσταντίνος – μετά την παύση του νομίμου πρωθυπουργού, τη διάσπαση του κυβερνώντος κόμματος και τη στήριξη κυβερνήσεων μειοψηφίας – προχώρησε, την άνοιξη του '67, στον πραξικοπηματικό διορισμό μονοκομματικής κυβέρνησης υπό τον Π. Κανελλόπουλο που είχε εναντίον της τα δύο τρίτα της Βουλής, ενώ παρέμενε κοινοβουλευτικά ανεξέλεγκτη. Απώτερος στόχος της η διεξαγωγή ελεγχόμενων εκλογών που προκηρύχτηκαν για τις 28 Μαΐου 1967.

Στη φάση αυτή ο κίνδυνος επιβολής δικτατορίας πρόβαλε όλο και πιο έντονος. Είχαν προηγηθεί καταγγελίες στη Βουλή για τις ανορθόδοξες πρωτοβουλίες της ομάδας Παπαδόπουλου και ψίθυροι για τη σύμπραξη χούντας στρατηγών υπό την κάλυψη της Αυλής χωρίς αντιδράσεις. Τελικά τη νύχτα της 20ής προς την 21η Απριλίου η χούντα των συνταγματαρχών κατέλαβε πραξικοπηματικά την εξουσία, καταλύοντας το Κοινοβουλευτικό πολίτευμα και τις πολιτικές ελευθερίες του ελληνικού λαού.

Ο Θεοδωράκης ανατρέχοντας στην πολιτική δράση του πριν την επιβολή της δικτατορίας προέβαινε στο δικό του απολογισμό: - Λίγες μέρες πριν από την 21 Απριλίου 1967 ήμουν απόλυτα πεπεισμένος πως η ΕΔΑ με τις υπάρχουσες σχέσεις και δεσμούς της, ήταν αδύνατο να εκπληρώσει τον ιστορικό της ρόλο. Γι' αυτό αποφάσισα να μιλήσω ανοιχτά στους πιο κοντινούς μου φίλους και συνεργάτες. Τους ανάλυσα τις σκέψεις μου – ορισμένες από απ' αυτές βρίσκονται στις επιστολές που έστειλα, την εποχή εκείνη, στον Νίκο Καρρά. Συμφώνησαν. Αποφασίσαμε να βαδίσουμε προσεκτικά, γιατί πηγαίναμε σ' εκλογές και δεν έπρεπε να αποδυναμώσουμε την Αριστερά με οποιαδήποτε ενέργειά μας. Για Συνέδριο της ΕΔΑ δεν γινόταν πια λόγος. Δεν μας έμενε παρά ο δρόμος της ανοιχτής και θαρραλέας αποκάλυψης όλων των αδυναμιών του κινήματος. Η χάραξη μιας νέας πολιτικής. Η επίτευξη πραγματικής ενότητας  με όλες τις δημοκρατικές δυνάμεις. Για να κλείσουμε το δρόμο στο φασισμό. Για να  διανοίξουμε την προοπτική της Εθνικής Αναγέννησης. Κάτω απ'  αυτές τις σκέψεις και τις πρωτοβουλίες έστειλα τον Γαλανόπουλο στον Ανδρέα Παπανδρέου: - “ Ο Θεοδωράκης σας προτείνει να δημιουργήσετε τώρα αμέσως, πριν από τις εκλογές Πατριωτικό Μέτωπο για να δώσετε μαζί τη μάχη κατά του φασισμού”. Ήταν Τετάρτη, 19 Απριλίου 1967. - “Βρίσκω την πρόταση πολύ σοβαρή. Προτείνω να συναντηθούμε αμέσως μετά τη συγκέντρωση της Θεσσαλονίκης”-.

Ήταν όμως αργά. Οι συνταγματάρχες, επωφελούμενοι της διάσπασης των πολιτικών δυνάμεων, κατόρθωσαν να συλλάβουν κυριολεκτικά στον ύπνο ολόκληρο το πολιτικό φάσμα. Το ίδιο συνέβη και με τις δυνάμεις της Αριστεράς. Σύμφωνα με μαρτυρία του Γρ. Φαράκου: “Στις 21 Απριλίου η “Αυγή”, που επρόκειτο να κυκλοφορήσει, είχε άρθρο που εξηγούσε γιατί δεν μπορεί να γίνει πραξικόπημα. Το ΚΚΕ μιλούσε συχνά για κινδύνους εκτροπής. Στις πρόσφατες όμως ολομέλειες η ΚΕ, μέσα στο κλίμα της εσωστρέφειας και τη δογματική αντιπαράθεση, είχε υποβαθμίσει τους κινδύνους αυτούς”. Ακόμη και στη 10η Ολομέλεια (του Ιανουαρίου 1967) μνημονευόταν απλά ο κίνδυνος εκλογικού πραξικοπήματος χωρίς να γίνει λόγος για μέτρα αντιμετώπισης των συνθηκών παρανομίας στο ενδεχόμενο δικτατορίας.

Αποκαλυπτικές, εν προκειμένω, οι μαρτυρίες του Θεοδωράκη για την αδράνεια της κομμουνιστικής και της ευρύτερης Αριστεράς απέναντι στον κίνδυνο στρατιωτικού πραξικοπήματος: - Δεν μπορώ να μην αναφερθώ σε δύο πρωτοβουλίες που έγιναν 10 μόλις μέρες πριν το πραξικόπημα και που δείχνουν καθαρά νομίζω το κλίμα της εποχής. Η πρώτη προήλθε από μέλη του Προεδρείου των Λαμπράκηδων – όλοι μυημένοι στο κόμμα γνωρίζοντας ότι αποτελούν “φράξια” με κύριο στόχο τον πρόεδρο της οργάνωσης – που ήρθαν να με βρουν στο Αγρίνιο όπου ήμουν ομιλητής σε συγκέντρωση της ΕΔΑ.

Θυμάμαι ότι συμφωνήσαμε στο ΘΕΜΕΛΙΟ (βιβλιοπωλείο του κόμματος) να συγκεντρωθούμε στις 21 Απριλίου προκειμένου να μελετήσουμε σοβαρά την κατάσταση. Η δεύτερη πρωτοβουλία προήλθε βασικά από μένα και μερικούς φίλους. Είχαμε πλέον πεισθεί απόλυτα ότι το κόμμα βρίσκεται εκτός πραγματικότητας. Καμία λογική αντίδραση, πρωτοβουλία, προετοιμασία στην επερχόμενη θύελλα. Σα μέλος της Εκτελεστικής θεώρησα σκόπιμο να υποβάλλω γραπτά την άποψή μου με την οποία πρότεινα ριζική αναθεώρηση της πολιτικής μας: Κύριος στόχος μας όχι οι εκλογές αλλά προετοιμασία – κυρίως οργανωτική – για την αντιμετώπιση ενδεχόμενης ε εκτροπής. Επειδή δε μου δόθηκε καμία απάντηση – εξήγηση (οι απόψεις αυτές θεωρούνταν ηττοπαθείς για τις επικείμενες εκλογές και το κόμμα έπαιρνε συγκεκριμένα μέτρα κρυφά από μένα για να τις αντιμετωπίσει) αποφάσισα να απευθυνθώ στον ίδιο τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Μέσα σ' αυτό το κλίμα μας βρήκε η 21η Απριλίου. Τι έπρεπε να κάνω; Μονομιάς όλες αυτές οι αμφιβολίες, οι αντιρρήσεις, οι διαφωνίες, οι φόβοι σκόρπισαν. Απομονωμένος δεν ένοιωθα παρά σαν ένας παλιός αγωνιστής της Αριστεράς. Από εδώ και πέρα μέσα στη δοκιμασία, θα ξαναβρίσκαμε τον χαμένο μας εαυτό. Ο εχθρός θα μας συνένωνε όπως παλιά σε μια ατσάλινη πρωτοπορία-.

Από την πρώτη κιόλας νύχτα του πραξικοπήματος εκδηλώθηκε κύμα συλλήψεων, διώξεων και τρομοκρατίας. Τα στάδια και ο ιππόδρομος γέμισαν πολιτικούς κρατουμένους που στη συνέχεια στάλθηκαν στα Γιούρα. Ανάμεσά τους το σύνολο σχεδόν της προοδευτικής πολιτικής ηγεσίας και πολλά στελέχη των κομμάτων εκτός των ηγετών της Ε.Κ και της Ε.Ρ.Ε που τέθηκαν σε κατ' οίκον περιορισμό. Πέρα από τις συλλήψεις και τις εκτοπίσεις άρχισαν να λειτουργούν και τα στρατοδικεία.

Η πρώτη έκκληση εναντίον της χούντας συντάχθηκε την 21η Απριλίου από τον ίδιο τον Θεοδωράκη που διέφυγε τη σύλληψη: - Ο φασισμός χτύπησε την πατρίδα. Ο βασιλιάς, οι στρατηγοί του και η ΣΙΑ πιστεύουν ότι θα φιμώσουν το λαό μας με την βία και την τρομοκρατία. Κάνουμε έκκληση σε όλους τους τίμιους αξιωματικούς, στους πατριώτες φαντάρους, να σταθούν στο πλευρό του λαού, να πουν όχι στη βία, όχι στη δικτατορία και στο φασισμό. Έλληνες δημοκράτες! Αυτό το έγκλημα είναι η αρχή της ήττας των εχθρών της ελευθερίας. Οργανωθείτε, παλαίψτε και αντισταθείτε στη δικτατορική χολέρα. Λαέ της Αθήνας! Έβγα στους δρόμους. Πατριώτες, ας συναντηθούμε όλοι αμέσως στην Πλατεία Συντάγματος. Εμπρός για να συντρίψουμε τους εχθρούς του λαού και της πατρίδας. Ο φασισμός δεν θα περάσει. Ζήτω η Δημοκρατία! Η Ελλάδα! Ο Ελληνικός Λαός-.

Προφητική, στη συγκυρία αυτή και η διακήρυξη, δια χειρός Θεοδωράκη, της ΔΝΛ προς την ελληνική νεολαία, λίγο πριν το πραξικόπημα: - Οι δυνάμεις του πραξικοπήματος και της ανωμαλίας έντειναν τα σχέδιά τους για την τρομοκράτηση και την υποταγή του δημοκρατικού μας λαού. Τα παρακρατικά στοιχεία, οι χθεσινοί δολοφόνοι του Γρηγόρη Λαμπράκη ανασυντάσσονται. Απειλούν, χτυπούν. Δολοφονούν ξανά τους πατριώτες. Τα όργανα της τάξεως μεταβάλλονται σταθερά σε μια ιδιωτική – πραιτωριανή δύναμη καταπίεσης στη διάθεση μιας κλίκας. Πίσω από την κυβέρνηση – ανδρείκελο, δρουν αχαλίνωτα οι πράκτορες των ξένων  δυνάμεων και της Χούντας. Τα συμφέροντα του λαού, η ζωή του λαού, η οικονομία της χώρας, η εκπαίδευση, τα εθνικά μας συμφέροντα, το μέλλον του έθνους, υπονομεύονται. Η πατρίδα μας οδηγείται σταθερά προς την καταστροφή.

Έχοντας καταλύσει πραξικοπηματικά τη νόμιμη κυβέρνηση, οι σημερινοί ουσιαστικοί κυβερνήτες δεν έχουν μαζί τους παρά μονάχα μιαν ασήμαντη μερίδα του ελληνικού λαού και γι' αυτό τρέμουν τις εκλογές. Ουσιαστικά και τυπικά παράνομοι σφετεριστές της εξουσίας, αντλούν τις δυνάμεις τους αποκλειστικά από την υποστήριξη των ξένων αφεντάδων τους. Είναι άτομα δίχως πατριωτισμό, δίχως ανθρωπιά, χωρίς ηθικούς φραγμούς, που μισούν το λαό και τον τόπο, γιατί ακριβώς ξύπνησε και δεν τους θέλει. Είναι αδίστακτοι και γι' αυτό επικίνδυνοι. Δεν υπολογίζουν και δεν φοβούνται τίποτε άλλο εκτός από την οργή του λαού! Περήφανοι νέοι και νέες της Ελλάδας! Σ' αυτή την κρίσιμη ώρα βροντοφωνάζουμε: Και πάλι ξανά θα νικήσει ο λαός! Και πάλι ξανά θα νικήσουν οι δημοκράτες πατριώτες!

Σήμερα η σύγκρουση πραγματοποιείται ανάμεσα στη χούντα και στη δημοκρατική πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Σπάνια, μέσα στην ιστορία του τόπου μας, ήσαν συσπειρωμένες τόσο πολλές, τόσο ξύπνιες, τόσο έμπειρες και αποφασισμένες δημοκρατικές δυνάμεις, γύρω από ένα κοινό στόχο: την κατάλυση της βίας – το θρίαμβο της Δημοκρατίας! Πάνω στο χαλύβδινο μέτωπο του Λαού μας, αργά ή γρήγορα, θα τσακιστούν οι δυνάμεις της ανωμαλίας, όσο κι αν κομπορρημονούν σήμερα, όσο κι αν απειλούν. Εμείς νικήσαμε το ναζισμό, εμείς καταλύσαμε τον  καραμανλισμό, εμείς θα ξεριζώσουμε την παράνομη χούντα της ανωμαλίας. Όμως γι' αυτό το σκοπό χρειάζεται αγώνας! Και κάτι περισσότερο: Χρειάζεται αγωνιστική έξαρση και πάθος! Η κάθε νέα και ο κάθε νέος πρέπει να βάλουν σήμερα σαν πρώτο καθήκον στη ζωή τους την υπεράσπιση των δημοκρατικών ελευθεριών, την καθημερινή μάχη σε όλα τα μέτωπα, ενάντια στις δυνάμεις της βίας και της ανωμαλίας. ΚΑΛΟΥΜΕ τα ελληνικά νιάτα σε πατριωτικό – δημοκρατικό συναγερμό! Εμπρός να οργανώσουμε το αντιδικτατορικό μέτωπο! Εμπρός να ατσαλώσουμε το μέτωπο της ζωής, της Δημοκρατίας, της Προόδου, της Εθνικής Αναγέννησης!

ΚΑΛΟΥΜΕ όλους τους πνευματικούς οδηγούς – καλλιτέχνες, λογοτέχνες, αντιστασιακούς – να σταθούν αποφασιστικά και δημιουργικά στο πλευρό της ελληνικής νεολαίας. Πρέπει να οργανωθεί μια γιγαντιαία επαφή και ζύμωση ανάμεσα στους νέους και στους μεγάλους! Να φωτιστούν, από όλες τις πλευρές οι ρίζες του Έθνους και οι προοπτικές του. Να βγουν στην επιφάνεια όλες οι ακατάλυτες ηθικές και πνευματικές δυνάμεις του λαού μας. Να γεμίσουν οι καρδιές και οι σκέψεις από Ελλάδα!

Έτσι θα φανεί ακόμα πιο καθαρά ο χαρακτήρας και το νόημα της σύγκρουσης. Έτσι θα γίνει ακόμα πιο βαθιά συνείδηση στις πλατιές μάζες του λαού και της νεολαίας ότι οι δημοκρατικές δυνάμεις της χώρας, ριζωμένες πάνω στον κορμό του Έθνους, είναι οι μόνες υπεύθυνες για τη ζωή και για το μέλλον της πατρίδας. Είναι επωμισμένες με το χρέος της ιστορικής πορείας του Λαού προς τα Εμπρός. Και γι' αυτό, τελικά, θα νικήσουν!-.

Θα ακολουθήσει νέα έκκληση, μόλις δύο μέρες μετά το πραξικόπημα, (23 Απριλίου '67) προς τη διεθνή κοινή γνώμη: - Ο βασιλιάς, συνωμότες αξιωματικοί και επίορκοι δικαστικοί, σε συνεργασία με τους Αμερικανούς ιμπεριαλιστές, κατέλυσαν τη Δημοκρατία στην Ελλάδα. Η προδοτική αυτή ενέργεια είναι αποτέλεσμα πανικού και θα οδηγήσει αναπόφευκτα και σύντομα στην οριστική εκκαθάριση της εσωτερικής πολιτικής κρίσης με το ξερίζωμα του θρόνου και όλων των προστατών και παραφυάδων του, από τη χώρα μας. Με την πράξη τους αυτή, τα θλιβερά όργανα των ξένων έθεσαν τον εαυτό τους εκτός του Ελληνικού Έθνους. Ο ελληνικός λαός τους έχει καταδικάσει. Το τέλος τους, που δε θ' αργήσει, θα είναι το τέλος που επιφυλάσσουν οι ελεύθεροι λαοί στους τυράννους τους.

Η χώρα μας στρατοκρατείται. Σε δεκάδες χιλιάδες έχουν φτάσει οι συλλήψεις. Εκατοντάδες χιλιάδες είναι οι καταζητούμενοι. Κανείς δεν γνωρίζει τον ακριβή αριθμό των θυμάτων. Οι κρατούμενοι, που ανάμεσά τους βρίσκονται ηγετικοί παράγοντες της Αριστεράς, της Ε.Κ ακόμα και της Δεξιάς, βασανίζονται απάνθρωπα. Οι δήμιοι των ελευθεριών του λαού μας, ετοιμάζουν καινούργια στρατόπεδα θανάτου και έκτακτα στρατοδικεία.

Ο φασισμός ξαναχτύπησε, ύστερα από 30 χρόνια, την Ευρώπη. Χτύπησε το λίκνο του πολιτισμού, την καρδιά της Δημοκρατίας. Χτύπησε τη φωτεινή και περήφανη ακρόπολη του ανθρωπισμού! Κάνουμε έκκληση σε όλους τους Δημοκράτες του κόσμου, και ιδιαίτερα της Ευρώπης, να σταθούν αποφασιστικά στο πλευρό του μαχόμενου ελληνικού λαού.

Ωστόσο, εμείς οι Έλληνες πατριώτες, οργανώνουμε την πατριωτική δημοκρατική αντίσταση, με αισιοδοξία και πίστη στις ακατάβλητες δυνάμεις του λαού μας. Μεγάλη και ένδοξη είναι η ιστορία της χώρας μας. Αναμετρηθήκαμε δεκάδες φορές με σιδερόφρακτους εχθρούς και νικήσαμε. Γνωρίζουμε πως η καινούργια ιστορική μάχη θα είναι τόσο δύσκολη και σκληρή όσο αποφασιστική και ωραία. Γιατί θα μας οδηγήσει σε περίλαμπρη νίκη. Στην ελευθερία, στην αβασίλευτη πραγματική δημοκρατία, την εθνική ανεξαρτησία, την πατριωτική ενότητα του λαού μας και την Εθνική Αναγέννηση.

Οι Έλληνες εργάτες, αγρότες, υπάλληλοι, επιστήμονες, βιοτέχνες, διανοούμενοι, οι πατριώτες Έλληνες αξιωματικοί, φαντάροι, ναύτες, αεροπόροι, χωροφύλακες, αστυνομικοί. Η περήφανη ελληνική νεολαία, άνδρες και γυναίκες, νέοι και γέροι, όλοι οι Έλληνες πατριώτες σηκώνονται σαν ένας άνθρωπος, μπροστά στους καταλύτες των ελευθεριών και παραμερίζουν τις πολιτικές διαφορές. Ενώνονται κάτω από τα κοινά λάβαρα που γράφουν: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ – ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ – ΕΛΛΑΔΑ! Ενώνονται μαχητικά μέσα σε ένα Εθνικό Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο. Για μας δεν υπάρχει τώρα παρά ένα κοινό ιδανικό, ένας σκοπός: Πως θα βγάλουμε την Ελλάδα από την ντροπή της τυραννίας. Με κάθε θυσία!

Τις καρδιές μας φλογίζει το πύρινο μίσος για τους τυράννους. Οι καταλύτες του Συντάγματος, οι βιαστές της Δημοκρατίας, οι εχθροί της Ελευθερίας, οι προδότες του Έθνους που πίστεψαν ότι θα γονατίσουν με τη βία τον αδούλωτο λαό μας, ας είναι βέβαιοι πως σε λίγο θα τρέμουν μπροστά στην οργή του γίγαντα ελληνικού λαού. Και τότε δεν θα βρεθεί γωνιά της ελληνικής γης για να τους κρύψει! Στη χώρα που γεννήθηκε η Δημοκρατία, πεθαίνουν οι τύραννοι!

ΚΑΤΩ Η ΒΑΣΙΛΟΦΑΣΙΣΤΙΚΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ!

ΕΞΩ Η ΞΕΝΗ ΑΚΡΙΔΑ!

ΚΑΤΩ Ο ΜΠΟΓΙΑΣ ΚΟΛΛΙΑΣ!

ΖΗΤΩ Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ!

ΖΗΤΩ Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΛΑΟΣ!

ΖΗΤΩ Η ΕΛΛΑΔΑ!-.

Παράλληλα ο Θεοδωράκης στις 25 Απριλίου '67, αναλάμβανε πρωτοβουλίες για τη δημιουργία πυρήνων αντίστασης με στόχο την οικοδόμηση ενιαίου πατριωτικού αντιδικτατορικού μετώπου: - Η δικτατορία θα οξύνει σε μέγα βαθμό όλες τις βασικές αντιθέσεις, ανάμεσα στην ολιγαρχία από τη μια μεριά και την εργατική τάξη και όλους τους εργαζόμενους από την άλλη, γιατί η εκμετάλλευση θα γίνει ακόμα βαθύτερη. Ανάμεσα στο κεφάλαιο και την αγροτιά, γιατί εκεί επιπροσθέτως, θέλουν να τσακίσουν το δημοκρατικό φρόνημα του ελληνικού χωριού. Ανάμεσα στους επιστήμονες, διανοούμενους, καλλιτέχνες και την υποτέλεια γιατί η επαγγελματική ανάπτυξη θα σταματήσει και γιατί θα υπάρξει μεσαιωνικό καθεστώς απαγόρευσης και ελέγχου σκέψης. Ανάμεσα στη νεολαία και στη δικτατορία, γιατί ένας από τους κύριους στόχους της τελευταίας είναι να τσακίσει το δημοκρατικό κίνημα της περήφανης ελληνικής νεολαίας. Να φασιστικοποιήσει την εκπαίδευση, τη σκέψη, το φρόνημα. Να δημιουργήσει φασιστικά τμήματα τύπου ΕΟΝ, να ρίξει τους νέους στην αμορφωσιά, στην ανεργία, τη μετανάστευση, τον ηθικό ξεπεσμό.

Τέλος, η δικτατορία θα βαθύνει και θα οξύνει ακόμα πιο πολύ τη βασική αντίθεση της ελληνικής κοινωνίας. Δηλαδή αυτή που βρίσκεται ανάμεσα στους Έλληνες πατριώτες από τη μια μεριά και τους πράκτορες του μονοπωλιακού κεφαλαίου και των Αμερικανών ιμπεριαλιστών από την άλλη. Όπως βλέπουμε μέσα σ' αυτή την κορυφαία αντίθεση μπαίνουν όλες οι άλλες. Και αυτή η διαπίστωση μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο χαρακτήρας της πάλης του ελληνικού λαού, με κεντρικό στόχο τον μπόγια Κόλλια, πρέπει να είναι πατριωτικός, δημοκρατικός, αντιδικτατορικός, αντιϊμπεριαλιστικός.

Με άλλα λόγια θα πρέπει να οικοδομήσουμε λιθαράκι – λιθαράκι το Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο του ελληνικού λαού. Όλα τα στελέχη μας, όλα τα μέλη του δημοκρατικού κινήματος της χώρας μας, πρέπει να διαποτιστούν μ' αυτό το πνεύμα και να επωμιστούν συνειδητά αυτή την ευθύνη. Οικοδομείστε παντού σε κάθε χώρο το Πατριωτικό Μέτωπο. Με βάση το μέτωπο του λαού οργανώστε δραστήρια δημοκρατική αντίσταση. Μέσα σ' αυτό το σύνθημα περικλείνεται όλη η στρατηγική και η τακτική μας-.

Το Πάσχα του 1967, ελάχιστες δηλαδή μέρες μετά την κατάλυση του Κοινοβουλευτισμού, συνεπικουρούμενος από λίγους συντρόφους της ΔΝΛ (που δεν άνηκαν στα ηγετικά στελέχη του Κόμματος) προχώρησε, σε συνθήκες παρανομίας, στην ίδρυση του Πατριωτικού Μετώπου: - Αναλαμβάνοντας, με τέσσερις άλλους αγωνιστές, μια βδομάδα μετά το πραξικόπημα τη δημιουργία του ΠΑΜ, είχα την αίσθηση ότι μια καινούργια μεγάλη ιστορική εμπειρία παρουσιαζόταν μπροστά στο λαό μας. Το ευρύ πατριωτικό αναγεννητικό μας κίνημα θα έβρισκε τώρα την ευκαιρία να σφυρηλατηθεί και να πάρει την τελική του πολιτική μορφή.

Το ΠΑΜ δεν ήταν, μέσα στη σκέψη μου, μια οποιαδήποτε αντιστασιακή οργάνωση. Ήταν το ίδιο το πολιτικό μέλλον του ελληνικού λαού, όπως θα το διαμόρφωναν μέσα από την πάλη οι πρωτοπόρες δυνάμεις του ελληνικού λαού. Πέρασαν περίπου είκοσι μέρες μετά την ιστορική συνεδρίαση του Πάσχα (ίδρυση ΠΑΜ) όταν πρωτοσυναντήθηκα με το πρώτο μέλος της καθοδήγησης της ΕΔΑ. Τότε η κυριαρχούσα αντίληψη  – σε όλα τα καθοδηγητικά στελέχη – ήταν η ίδια που δέσποζε μέσα στην ΕΔΑ. Δηλαδή, καμιά σημαντική πρωτοβουλία, κανένα σοβαρό βήμα δίχως την προηγούμενη έγκριση από το Π.Γ.! Μια παρόμοια όμως αντίληψη, μέσα στις συνθήκες της σκληρότατης παρανομίας, αντιστοιχούσε με αληθινή καταστροφή. Ήδη όσο ο παράνομος μηχανισμός περνούσε από τους ιδρυτές και τους εμψυχωτές του ΠΑΜ στα χέρια των παλιών στελεχών – στο ρυθμό που έβγαιναν με καθυστέρηση από τις κρύπτες τους – τόσο οι ρυθμοί της δουλειάς χαλάρωναν, ο ενθουσιασμός ξεθύμαινε. Ένα μήνα πριν τη σύλληψή μου είχα ουσιαστικά καταργηθεί. Αποφάσισα να αντιδράσω γιατί μου ήταν αδύνατο να δω να χάνεται άλλη μια σημαντική ευκαιρία.

Φυσικά η θέση μου ήταν πολύ δύσκολη. Παράνομος, κυνηγημένος και συγχρόνως παραμερισμένος από τις οργανώσεις που εγώ ο ίδιος είχα συντελέσει για να στηθούν και που σε συνέχεια εγώ ο ίδιος με τον Φιλίνη και τους Λαμπράκηδες τις εμπιστευτήκαμε σε στελέχη της ΕΔΑ. Ήμουν όμως αποφασισμένος να μην αφήσω, με κάθε θυσία, να εκφυλιστεί ένα κίνημα που έχει ήδη στο ενεργητικό του μια σειρά θαυμάσια αντιστασιακά επιτεύγματα και που μπροστά του ξανοίγονταν κάθε μέρα και πιο πλατιές προοπτικές. Έπρεπε να τελειώνουμε μια για πάντα με τις αναχρονιστικές και καταστροφικές αντιλήψεις, που δυστυχώς εξακολουθούσαν τότε να δεσπόζουν ακόμα ανάμεσα σ' όλα τα σημαντικά στελέχη. Δεν μπορούσα όμως να προχωρήσω μόνος μου. Χρειαζόμουν τη γνώμη και την έγκριση των στενών μου συνεργατών και κυρίως των στελεχών της ΔΝΛ που πάλευαν στην πρώτη γραμμή της μάχης.

Έτσι κατέληξα τότε στο συμπέρασμα πως οι νέες πολιτικές αναγεννητικές δυνάμεις θα έπρεπε να οργανωθούν σ' ένα νέο κόμμα της Αριστεράς. Διαμόρφωσα έτσι τις πρώτες μου απόψεις σε μια σειρά πολιτικές θέσεις για τη δημιουργία της ΝΕΑΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ σαν κύριας πολιτικής μαχητικής δύναμης του ΠΑΜ. Στη συνέχεια μπόρεσα να πάρω επαφή με ορισμένα βασικά στελέχη του Μετώπου, στους οποίου έστειλα συνοπτικό διάγραμμα της εισήγησής μου. Η συνεδρίαση είχε οριστεί για την Παρασκευή 24 Αυγούστου 1967. Όμως τα χαράματα της Δευτέρας προς την Τρίτη, 21 Αυγούστου δηλαδή τρεις μέρες πριν, η Ασφάλεια Αθηνών εισέβαλε στο σπίτι που κρυβόμουν-.

Το Πατριωτικό Μέτωπο, σύμφωνα με το όραμα του ιδρυτή του, δεν θα αποτελούσε μόνο δύναμη κρούσης για το γκρέμισμα της δικτατορίας, αλλά θα μετουσιωνόταν σε πολιτικό – αναγεννητικό κίνημα του ελληνικού λαού με στόχο την εμπέδωση των δημοκρατικών ελευθεριών και η σταθερή πορεία προς την εθνική αναγέννηση. Η εφημερίδα του Μετώπου ονομάστηκε “Νέα Ελλάδα”. Τον Μάιο του 1967 κυκλοφορούσε, τυπωμένο σε πολύγραφο, το πρώτο δελτίο πληροφοριών με το κείμενο της επίσημης διακήρυξης: - Στις 21 Απριλίου ο φασισμός χτύπησε την Πατρίδα. Μέσα στο σκοτάδι της νύχτας οι δολοφόνοι της Δημοκρατίας κατέλυσαν τις συνταγματικές ελευθερίες και τα κατακτημένα με θυσίες και αίμα δημοκρατικά δικαιώματα του Ελληνικού Λαού. Καθοδηγημένοι και στηριγμένοι από την αμερικανική ΚΥΠ, τα Ανάκτορα και τους πιο αντιδραστικούς φασιστικούς πολιτικούς και οικονομικούς κύκλους της χώρας, οι συνωμότες αξιωματικοί και οι επίορκοι δικαστικοί καταχράστηκαν την εμπιστοσύνη της Πολιτείας, χρησιμοποίησαν τις δυνάμεις του εθνικού μας στρατού για να υποδουλώσουν τον Ελληνικό Λαό.

Κύριος υπεύθυνος και οργανωτής της φασιστικής δικτατορίας είναι το πιο αντιδραστικό και φιλοπόλεμο τμήμα των Αμερικανών, η αμερικανική ΚΥΠ, αυτοί που δολοφόνησαν τον Κέννεντυ, αυτοί που σκορπούν το θάνατο στο λαό του Βιετνάμ, αυτοί που έχουν προκαλέσει την κατακραυγή ακόμη και συντηρητικών ηγετών της Δυτικής Ευρώπης, ακόμη και χωρών του ΝΑΤΟ, όπως της Γαλλίας, Δανίας, Σουηδίας, Ιταλίας, Ολλανδίας, Βελγίου κ.α. Όργανα τυφλά της αμερικανικής ΚΥΠ είναι και οι δικτάτορες Παπαδόπουλος, Παττακός, Μακαρέζος, Κόλλιας, και Σία. Όργανα και συνένοχοι της αμερικανικής ΚΥΠ είναι και  οι κύκλοι των ανακτόρων που μαζί με τον Κωνσταντίνο πήραν μέρος στην επιβολή της φασιστικής δικτατορίας.

Σκοπός της αμερικανικής ΚΥΠ και του Πενταγώνου είναι να μετατρέψουν την Ελλάδα σε πυρηνική βάση, σε ορμητήριο εναντίον των δημοκρατιών της Δυτικής Ευρώπης που αρχίζουν και αντιδρούν στα φασιστικά και φιλοπόλεμα αμερικανικά σχέδια, σε βάση εξορμήσεως εναντίον των ουδετέρων χωρών της Μέσης Ανατολής και εναντίον των σοσιαλιστικών χωρών.

Αυτός είναι ο λόγος που η αμερικανικής έμπνευσης φασιστική δικτατορία αποτελεί θανάσιμο κίνδυνο για την ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας και θέλει μέσω της διχοτόμησης να μετατρέψει την Κύπρο σε προτεκτοράτο και βάση του ΝΑΤΟ. Εσωτερικά η φασιστική δικτατορία έχει την εντολή να διευκολύνει τα ξένα μονοπώλια να ληστεύουν σε συνεργασία με την εγχώρια οικονομική ολιγαρχία τον εθνικό πλούτο της χώρας, να εμποδίσουν κάθε οικονομική της ανάπτυξη, να καθηλώσουν με βία τα ημερομίσθια και τους μισθούς να καταληστέψουν τους αγρότες, να ανακόψουν κάθε διεκδικητική κίνηση μέσα στους εργαζόμενους, να συντρίψουν οικονομικά τα μεσαία στρώματα – επαγγελματίες εμπόρους και άλλους επιχειρηματίες – να εξασφαλίσουν την αποικιακή εκμετάλλευση του Ελληνικού Λαού.

Πρέπει όλοι να διδαχτούμε από τα τελευταία γεγονότα. Τα 95% του λαού είναι αντίθετα προς τη φασιστική δικτατορία. Οι δημοκρατικές δυνάμεις βρίσκονται σε πλήρη άνοδο. Πώς μπόρεσε λοιπόν να επιβληθεί η φασιστική συνωμοσία; Επιβλήθηκε πρώτα απ' όλα γιατί δεν συνειδητοποίησαν τον κίνδυνο όλες οι πατριωτικές, δημοκρατικές, αντιδικτατορικές δυνάμεις. Επιβλήθηκε, δεύτερο, γιατί σημαντικό μέρος της ηγεσίας υποτίμησε τον κίνδυνο της φασιστικής δικτατορίας, επικράτησε ένα κλίμα αισιοδοξίας ότι τάχα όλα θα εξελίσσονταν ομαλά κι έτσι ο λαός αιφνιδιάστηκε χωρίς να προλάβει να αντιδράσει.

Έλληνες και Ελληνίδες!

Η δικτατορία θα συντριβεί. Ο Ελληνικός Λαός θα νικήσει και πάλι θα προχωρήσει. Το 1967 δεν είναι 1936. από τότε πάρα πολλά συνέβησαν σε όλο τον κόσμο και στην Ελλάδα, ώστε ν' αλλάξει ριζικά παντού ο συσχετισμός των δυνάμεων εναντίον του φασισμού. Ο Ελληνικός Λαός, χαλυβδωμένος μέσα στα καμίνια των μεγάλων εθνικών, δημοκρατικών και κοινωνικών αγώνων των τελευταίων 30 ετών, κρύβει μέσα του τόσες και τέτοιες δυνάμεις, ώστε να δημιουργούνται αυτή τη στιγμή οι προϋποθέσεις όχι μόνο για να απαλλαγούμε από τη δικτατορία, αλλά και να περάσουμε σε βαθύτερες και δημοκρατικότερες αλλαγές.

Το αποφασιστικό στοιχείο για την πτώση της τυραννίας είναι η πατριωτική πάλη και η Δημοκρατική Αντίσταση του Λαού. Όμως για να επιτευχθεί χρειάζεται να ενωθούν και να συντονίσουν τους αγώνες τους οι πατριωτικές δυνάμεις της χώρας μέσα σ' ένα ενιαίο ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ. Χρειάζεται το ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ του Ελληνικού Λαού κατά της δικτατορίας να γίνει η μεγάλη ελπίδα για το Σήμερα και το Αύριο, να γίνει ο μεγάλος Ελευθερωτής, ο μεγάλος Αναγεννητής στη χώρα μας.

Ο ελληνικός λαός , σχεδόν στο σύνολό του, βρέθηκε αντιμέτωπος στη δικτατορία. Από τις πρώτες ημέρες ακδηλώθηκε η αντίσταση, που καθημερινά ευρύνεται. Η συγκρότηση του ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ από προσωπικότητες όλων των πολιτικών παρατάξεων και η δράση του εκφράζουν αυτό ακριβώς το καθολικό αντιστασιακό πνεύμα. Τα μέλη του ανέρχονται ήδη σε χιλιάδες και οι οργανώσεις του διακλαδώνονται σε ολόκληρη τη χώρα. Με την προσχώρηση στις γραμμές του και άλλων πολιτικών και κοινωνικών παραγόντων έγινε ακόμη πιο αντιπροσωπευτικό το Εθνικό Συμβούλιό του.

Άμεσοι στόχοι του ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ παραμένουν οι αυτοί που καθορίστηκαν κατά την ίδρυσή του:

α. Ανατροπή της δικτατορίας.

β. Αποκατάσταση όλων των δημοκρατικών ελευθεριών, απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων, γενική πολιτική αμνηστία.

γ. Διάλυση της χούντας και αυστηρή τιμωρία όλων των ενόχων για την κατάλυση του Συντάγματος, των στυλοβατών και συνεργατών της δικτατορίας.

δ. Ελεύθερες εκλογές από κυβέρνηση όλων των κομμάτων.

Το ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ δηλώνει ότι θα αγωνιστεί, ώστε μετά την ανατροπή της δικτατορίας να υπάρξουν όλες οι εγγυήσεις για την πλήρη κατοχύρωση των δημοκρατικών θεσμών και τη διασφάλιση της Εθνικής ανεξαρτησίας. Ο ρόλος του Π.Μ θα  έχει περατωθεί μόνο όταν και εφ' όσον εδραιωθούν οι εγγυήσεις αυτές.

Το ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ επισήμανε από την πρώτη στιγμή τις ουσιαστικές ευθύνες του Κωνσταντίνου για την προετοιμασία, επιβολή και στήριξη της δικτατορίας. Η δήθεν “αντίθεσή” του προς τους σημερινούς δικτάτορες δεν βρίσκεται στην επιβολή της δικτατορίας αλλά στα πρόσωπα, που δεν είναι όλα της απολύτου αρεσκείας του. Ο Κωνσταντίνος κινείται τώρα για να παρουσιάσει μια “δεύτερη φάση” της δικτατορίας. Μια καινούργια δικτατορική κυβέρνηση κι ένα ψευδοσύνταγμα, νομιμοφανές πλαίσιο ψευδοκοινοβουλευτισμού, με κόμματα ελεγχόμενα από το παλάτι και τη χούντα, που θα απαγορεύει την πολιτική δράση σε κάθε κόμμα, κίνηση ή παράγοντα, που πιστεύει ότι η εξουσία πηγάζει από τον λαό και όχι από το παλάτι και τη χούντα. Η διατήρηση της δικτατορίας είτε με τη σημερινή είτε με “βελτιωμένη” μορφή, συσσωρεύει βαρύτατες ευθύνες στον Κωνσταντίνο, που επιμένει να συνδέει την τύχη του μαζί της.

Το ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ κατήγγειλε επίσης τον ρόλο της αμερικανικής ΚΥΠ και του Πενταγώνου στην επιβολή της δικτατορίας. Είναι γνωστόν ότι οι κύριοι εκπρόσωποι της χούντας (Παπαδόπουλος, Μακαρέζος, Παττακός) και οι στρατοκράτες του λεγόμενου “Επαναστατικού Συμβουλίου”, είναι μισθωτοί πράκτορες της αμερικανικής ΚΥΠ. Είναι επίσης γνωστό και το ομολογούν οι υπεύθυνοι πολιτικοί και έγκυρα δημοσιογραφικά όργανα των ΗΠΑ, ότι το σχέδιον “Προμηθεύς” κατεστρώθη  “υπό την σκιάν του ΝΑΤΟ” και με τη συμμετοχή “αρμοδίων αμερικανικών οργάνων”.

Το ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ πιστεύει ότι για την ανατροπή της δικτατορίας επιβάλλεται η κλιμάκωση του αγώνα ως τις πλέον δυναμικές μορφές. Στο σημερινό στάδιο προσλαμβάνουν ιδιαίτερη σημασία η ενημέρωση και διαφώτιση του λαού, η παρεμβολή εμποδίων στις δραστηριότητες της χούντας, η προβολή και διεκδίκηση των αιτημάτων των εργαζομένων, με αποκορύφωμα τις απεργίες και τις μαζικές πολιτικές εκδηλώσεις και διαδηλώσεις. Πιστεύει όμως ότι, παράλληλα, επιβάλλεται ο λαός να είναι έτοιμος και για ένοπλο αγώνα. Γι' αυτό εκτός από κάθε άλλη σχετική προετοιμασία είναι απαραίτητη η αντιδικτατορική οργάνωση των πατριωτών αξιωματικών των ενόπλων δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας και κυρίως των απλών στρατευμένων παιδιών του λαού. Ο λαός μας δεν είναι λαός δούλων. Ο Ελληνικός Στρατός δεν είναι σώμα πραιτωριανών. Ενωμένοι θα ξεπλύνουν την ντροπή του φασισμού και θα αποκαταστήσουν την εθνική αξιοπρέπεια και τιμή.

Το ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ για να εκπληρώσει την ιστορική του αποστολή πρέπει να συμπεριλάβει στις γραμμές του δεκάδες και αργότερα εκατοντάδες χιλιάδες αγωνιστές. Κάθε πατριώτης, που δέχεται τις αρχές του και είναι πρόθυμος να συμβάλει στην αντιδικτατορική πάλη πρέπει να αποτελεί μέλος του Π.Μ. Τα μέλη και οι ομάδες του Π.Μ ανήκουν σε οργανώσεις, που δημιουργούνται σε κάθε κλάδο εργαζομένων, σε κάθε εργοστάσιο, γραφείο, πανεπιστήμιο, σχολείο, γειτονιά, χωριό. Επικεφαλής των οργανώσεων αυτών είναι επιτροπές αντιπροσωπευτικές όλων των πολιτικών τάσεων.

Για την περιφρούρηση των οργανώσεων επιβάλλεται αυστηρή αποκέντρωση. Κάθε μέλος ή στέλεχος πρέπει να γνωρίζει μόνο εκείνα τα μέλη και τα μυστικά της οργανώσεως, που είναι απαραίτητα στη δουλειά του. Είναι απαράδεκτη η περιέργεια για θέματα που δεν τον αφορούν όπως και κάθε κομπασμός ή φλυαρία για τη συγκεκριμένη δουλειά που κάνει. Κάθε μέλος, αποκλείεται, για λόγους προφυλάξεως, να μετέχει σε περισσότερες από μία οργανώσεις του Π.Μ. Οι διάφορες οργανώσεις και ομάδες αναπτύσσουν τη μεγαλύτερη δυνατή πρωτοβουλία και επιδιώκουν να έχουν δικό τους μηχανισμό (εκδοτικό κ.ά.).

Το ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ θεωρεί πρωταρχικό εθνικό χρέος να καταβάλλει κάθε προσπάθεια για να διευρυνθεί ακόμη περισσότερο η ενότητα των αντιδικτατορικών δυνάμεων – απαραίτητη προϋπόθεση για την ανατροπή της δικτατορίας. Γι' αυτό καλεί όλα τα κόμματα, τους πολιτικούς, κοινωνικούς και πνευματικούς παράγοντες, σε οποιαδήποτε παράταξη κι αν ανήκουν, να προσχωρήσουν στις γραμμές του ή να συνεργαστούν και να συντονίσουν τη δράση τους μαζί του, συμμετέχοντας στις ευθύνες και την τιμή καθοδηγήσεως του αγώνα. Πρωτίστως όμως απευθύνεται στον ηρωικό λαό μας και τη νεολαία και καλεί όλους τους πατριώτες να πυκνώσουν τις τάξεις του. Ο λαός μας, πιστός στις αγωνιστικές του παραδόσεις, με την καθολική του αντίσταση θα συντρίψει τη φασιστική τυραννία-.

Στις αρχές του 1968 – ενώ είχε προηγηθεί το βασιλικό αντικίνημα του Δεκεμβρίου, η προώθηση του Γ. Ζωιτάκη στην αντιβασιλεία και του Γ. Παπαδόπουλου στην πρωθυπουργία, ο Θεοδωράκης, μετά την προσωρινή αμνηστία, αφέθηκε πρόσκαιρα ελέυθερος και εγκαταστάθηκε στο Βραχάτι. Στο μεταξύ, μέσα από την ένταση των χρόνιων εσωκομματικών αντιπαραθέσεων, το ΚΚΕ διασπάστηκε στη διάρκεια της 12ης Ολομέλειας τον Φεβρουάριο του 1968. Οι Παρτσαλίδης, Δημητρίου και Ζωγράφος καθαιρέθηκαν από το Π.Γ, ενώ η περί τον Κολιγιάννη ηγετική ομάδα ενίσχυσε τη θέση της. Η έδρα της Κ.Ε μεταφέρθηκε στη Βουδαπέστη ενώ οι αμφισβητούντες τη γραμμή Κολιγιάννη προχώρησαν στην ίδρυση του ΚΚ Εσωτερικού, διασπώντας και την ενιαία αριστερή νεολαία. Ο Θεοδωράκης ανατρέχει στο χρονικό της διάσπασης: - Δεν πέρασαν παρά λίγες βδομάδες μετά την απελευθέρωσή μου από τις φυλακές Αβέρωφ – Φεβρουάριος 1968 – όταν ξέσπασε η κρίση μέσα στην ηγεσία του ΚΚΕ. Τα γεγονότα επιβεβαίωσαν πέρα για πέρα τις απόψεις μου.  Τώρα τα μεγάλα θύματα σ' αυτή τη νέα τραγωδία ήταν εκείνοι που λίγους μήνες πιο πριν με καταδίκαζαν σε ουσιαστική απομόνωση στο όνομα της πειθαρχίας στην ίδια ηγεσία που τώρα καταδίκαζε κι αυτούς με τη σειρά τους στην ίδια απομόνωση. Όμως η συγκίνηση και η ικανοποίησή μου υπήρξε μεγάλη γιατί έβλεπα τον ένα μετά τον άλλο, όλα τα σημαντικά στελέχη να τοποθετούνται στις θέσεις που λίγο πιο πριν υπεράσπιζα μαζί με λιγοστούς συντρόφους. Το τελευταίο διάστημα, όπως ήταν φυσικό, μου δόθηκε η ευκαιρία να αναλύσω ακόμα πιο βαθιά τα βασικά πολιτικά προβλήματα της χώρας μας. Το γεγονός αυτό με έπεισε ακόμα περισσότερο ότι το μέλλον του ελληνικού λαού συνδέεται με το μέλλον της ελληνικής Αριστεράς.

Όμως μιας άλλης Αριστεράς, απαλλαγμένης τελειωτικά από τα δεσμά του γραφειοκρατικού δογματισμού, που να ανταποκρίνεται απόλυτα στις ανάγκες, στα προβλήματα αλλά και στον ίδιο χαρακτήρα  του ελληνικού προοδευτικού κινήματος. Είμαι βέβαιος τώρα ότι αν στα χρόνια της ανόδου του δημοκρατικού μας κινήματος – 1961-1966 – οι ηγέτες του ΚΚΕ αντιμετώπιζαν με ρεαλισμό την ελληνική πραγματικότητα, προβαίνοντας σε μια βαθιά τομή μες στη διάρθρωση των πρωτοποριακών πολιτικών δυνάμεων που ζούσαν μέσα στην Ελλάδα, τότε η κατάσταση στη χώρα μας θα ήταν σήμερα ασφαλώς διαφορετική-.

Στις 10 Μαρτίου 1968 απηύθυνε από το Βραχάτι έκκληση για τη στήριξη του αντιστασιακού Μετώπου στο εσωτερικό: - Ύστερα από ανταλλαγή απόψεων μεταξύ μελών και στελεχών του εσωτερικού Μετώπου, που έγινε μετά τη νέα κρίση ηγεσίας του ΚΚΕ όπως εκδηλώθηκε με τη 12η Ολομέλεια και μετά, δηλώνουμε τα εξής:

1. Το κίνημα του εσωτερικού δεν συμμετέχει σ' αυτή την κρίση. Δεν αναγνωρίζει καμία από τις σχετικές αποφάσεις. Θεωρεί μοναδικό κέντρο του κινήματος το κέντρο εσωτερικού. Δηλαδή την ηγεσία του Π.Μ. Πιστεύει βαθύτατα ότι κανένα άλλο κέντρο δεν μπορεί να ασκήσει με ευθύνη, συνέπεια και αποτελεσματικότητα τη καθοδήγηση του Ελληνικού Αριστερού και Προοδευτικού Κινήματος καθώς και των άλλων πλευρών του. Το κέντρο του εσωτερικού συγκροτείται με δημοκρατικό τρόπο και με κριτήρια συσπείρωσης, εκσυγχρονισμού, ανάπτυξης και ανανέωσης του Ελληνικού Αριστερού Κινήματος και του Πατριωτικού Αντιδικτατορικού Αγώνα και με κύριο πυρήνα τις δυνάμεις που σήμερα οργανώνουν και καθοδηγούν την πάλη του Λαού μας.

2. Αποβλέπουμε σε μια νέα εποχή για το Ελληνικό Προοδευτικό Κίνημα και την Ελλάδα. Έχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του Ελληνικού Λαού, στους αγωνιστές της χώρας, στους φίλους της ειρήνης και της δημοκρατίας σε όλον τον κόσμο. Καλούμε τους συντρόφους μας αγωνιστές, όπου κι αν βρίσκονται, στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό, να δώσουν τα χέρια, να τεθούν κάτω από το κέντρο του εσωτερικού και να προχωρήσουμε με νέα ορμή μαζί με όλες τις Πατριωτικές Αντιδικτατορικές Δυνάμεις για την απελευθέρωση της πατρίδας από το ζυγό της δικτατορίας για τη δημοκρατική της ανανέωση και ανάπτυξη-.

Μερικές ημέρες αργότερα ο Θεοδωράκης τέθηκε σε κατ' οίκον περιορισμό για να εξοριστεί τον Αύγουστο του '68 στη Ζάτουνα της Αρκαδίας χωρίς να εγκαταλείψει την αντιστασιακή του δράση. Χαρακτηριστικό δείγμα η δήλωση για διεθνείς κινητοποιήσεις, από τον τόπο εκτόπισης, τον Γενάτη του 1969: 

1. Η Δήλωση να πάει σε όλα τα στρατόπεδα, φυλακές, τόπους κρατήσεως. 
2. Στο εξωτερικό να σχηματιστούν ελληνικές και διεθνείς επιτροπές συμπαράστασης, που θα κάνουν εκδηλώσεις και διαβήματα σε κυβερνήσεις και προσωπικότητες και που θα κινητοποιήσουν τη διεθνή κοινή γνώμη. 
3. Μπροστά σε όλες τις ελληνικές και αμερικανικές πρεσβείες και προξενεία του κόσμου, Έλληνες και ξένοι θα ξαπλώσουν και θα κάνουν κι αυτοί απεργίες πείνας σε ένδειξη συμπαράστασης. 
4. Μπροστά στον ΟΗΕ και τον Λευκό Οίκο να στηθούν εκατοντάδες μαύρες σημαίες μ' ένα μεγάλο Δ στη μέση. 
5. Στα στρατόπεδα να υψωθούν μαύρες σημαίες. 
6. Να επιδιωχτεί μαζική κάθοδος ξένων δημοσιογράφων στην Ελλάδα. 
7. Στο κορύφωμα της απεργίας να επιδιωχτούν με κάθε θυσία θεαματικές εκδηλώσεις συμπαράστασης από μέρους της Αντίστασης μέσα στην Ελλάδα. Να στηθούν εκατοντάδες, χιλιάδες μαύρες σημαίες. Να επιδιωχτεί διαδήλωση στο κέντρο της Αθήνας με κορμό τους φοιτητές και τους νέους εργάτες-.

Επακολούθησε νέα δήλωση το Πάσχα του 1969 από το στρατόπεδο Ωρωπού όπου, στο μεταξύ, είχε μεταφερθεί: - Δηλώνω ότι τη Μεγάλη Δευτέρα αρχίζω ΑΠΕΡΓΙΑ ΠΕΙΝΑΣ διαρκείας σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την παράνομη στέρηση της ελευθερίας τόσο της δικής μου, όσο και χιλιάδων συμπατριωτών μου. Καλώ όλους τους συγκρατούμενους και συνεξόριστους να ακολουθήσουν το παράδειγμά μου. Σ' αυτές τις ιερές μέρες του Πάσχα ας διαλέξουμε ξανά τον δρόμο του Γολγοθά και της θυσίας για να φωτίσουμε μπροστά στην παγκόσμια συνείδηση το δράμα του Λαού μας. Καλώ όλους τους Έλληνες πατριώτες και ιδιαίτερα τους νέους που εργάζονται και σπουδάζουν στο εξωτερικό να μας συμπαρασταθούν ενεργητικά οργανώνοντας ομάδες απεργίας πείνας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τον αγώνα μας που είναι αγώνας ενός ολόκληρου λαού. Ας εμπνευστούμε από τις ηρωικές μας παραδόσεις και ας υποβληθούμε στη νέα δοκιμασία με την πίστη ότι προσφέρουμε μια μεγάλη υπηρεσία στις ιδέες της ελευθερίας και της δημοκρατίας που είναι άρρηκτα δεμένες με την ιστορία του τόπου μας, με το παρόν και το μέλλον της Ελλάδας. Καλώ, τέλος τον αδάμαστο και περήφανο Ελληνικό Λαό, να σταθεί αποφασιστικά και ενεργητικά στο πλευρό μας και να δεχτεί την πράξη μας αυτή σαν μια διαβεβαίωση για την απέραντη πίστη μας στις ακατάβλητες δυνάμεις του, που τελικά θα σαρώσουν την παράνομη βία και θα οδηγήσουν τη χώρα στη φωτεινή λεωφόρο της Ελευθερίας, της Δημοκρατίας και της Προόδου-.

Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει και προηγούμενο κείμενό του προς το ΠΑΜ Αγγλίας, στις 23 Απριλίου 1968 από τη Ζάτουνα, με τις σκέψεις του για την κατάσταση που επικρατούσε στην Ελλάδα στο οποίο γίνεται αναφορά – ήδη από τότε -  στη “λύση Καραμανλή”: - Ποτέ άλλοτε ο Ελληνικός Λαός δεν υπήρξε τόσο ομόθυμος, σύμφωνος και ενωμένος, όσο είναι σήμερα ενωμένος, σύμφωνος και ομόθυμος κατά της τυραννίας. Μια πρωτοφανής πανεθνική συνένωση έχει δημιουργηθεί κάτω από το κνούτο των καταπιεστών. Η Δικτατορία μπορεί να παρομοιαστεί με μια τεράστια χαλύβδινη δεξαμενή μέσα στην οποία έχουν αιχμαλωτισθεί εν είδει τεράστιων υδάτινων όγκων οι λαϊκές μάζες. Εάν και όταν δημιουργηθεί το και το παραμικρό ράγισμα στα τείχη αυτής της δεξαμενής, τότε οι εγκλωβισμένοι όγκοι θα εξορμήσουν σαν χείμαρρος. Και τότε είναι βέβαιον ότι θα μετανοήσουν πικρά όλοι αυτοί οι – υπερατλαντική και άλλοι – αλχημισταί, βλέποντας το θλιβερό οικοδόμημά τους να διαλύεται σαν χτίσμα στην άμμο. Γιατί τότε δεν θα υπάρξει ανθρώπινη δύναμη για να συγκρατήσει τους χείμαρρους της λαϊκής οργής.

Φυσικά στο πλευρό του ελληνικού λαού υπάρχει η ηθική συμπαράσταση πολλών φιλελεύθερων λαών. Όμως το αναμφισβήτητο βάρος της εξουδετερώνεται εύκολα από τη συντριπτική υπεροχή της ωμής στρατιωτικής, αστυνομικής και κάθε είδους ωμής υλικής βίας. Είπα ότι θεωρώ συνένοχους όλες ανεξαιρέτως τις χώρες του ΝΑΤΟ. Και αυτές που σιωπούν και όσες ανοιχτά καταδικάζουν το δικτατορικό καθεστώς. Γιατί θεωρώ τα λόγια τους σαν ένα απλό και ανώδυνο ευχολόγιο. Άλλωστε τι αξία μπορεί να έχουν όταν στην πράξη δέχονται να συμπαρακάθονται σε έναν οργανισμό πλάι σε δικτάτορες; Μήπως όμως δεν το είχαν κάνει και πιο πριν με την Πορτογαλία του Σαλαζάρ; Μπορώ να πω ακόμα ότι οι καθαρά βερμπαλιστικές τους ενέργειες – όσο παραμένουν τέτοιες και δεν ακολουθούνται από συγκεκριμένες πράξεις – δυσχεραίνουν  το έργο  των Ελλήνων πατριωτών γιατί είναι φυσικό να γεννούν ολέθριες αυταπάτες.

Μπροστά σ' αυτόν τον συγκεκριμένο συσχετισμό δυνάμεων υπάρχουν κατά τη γνώμη μου δύο λύσεις. Η πρώτη είναι “πολιτική” - εντός εισαγωγικών. Η δεύτερη δυναμική. Για την πρώτη λύση ο ρεαλισμός πρέπει να μας πείθει ότι η πρωτοβουλία θα πρέπει να ξεκινήσει από εκείνους τους πολιτικούς κύκλους που συνεργάστηκαν στο παρελθόν με τους λεγόμενους “συμμάχους” και που ενώ σε μεγάλο βαθμό είναι υπεύθυνοι  για τη σημερινή κατάσταση, αντελήφθησαν εντούτοις καθαρά ότι τα γεγονότα τους ξεπέρασαν και πήραν ανοιχτά και υπεύθυνα θέση κατά της δικτατορίας. Νομίζω ότι όλοι οι Έλληνες, όλες οι παρατάξεις και όλες οι αντιστασιακές οργανώσεις έχουν καθήκον να υποστηρίξουν μια παρόμοια λύση με την προϋπόθεση, φυσικά, ότι οι πολιτικοί αυτοί θα διακηρύξουν ανοιχτά και καθαρά ότι σε καμία περίπτωση δεν θα συνεργαστούν με τη δικτατορία και ότι θα εξασφαλίσουν όλες τις δημοκρατικές ελευθερίες και τα δικαιώματα του ελληνικού λαού.

Η δεύτερη λύση, η δυναμική, είναι ιστορικά αναπόφευκτη. Παντού και πάντοτε η βία καλεί τη βία. Η λύση αυτή έχει , σε σχέση με την πρώτη, το μειονέκτημα ότι θα απαιτήσει χρόνο και θυσίες. Όμως συγχρόνως έχει και το μεγάλο πλεονέκτημα ότι θα οδηγήσει τελικά την ελληνική κοινωνία και το ελληνικό έθνος σε ριζοσπαστικές αλλαγές που θα του εξασφαλίσουν οριστική ανεξαρτησία, δημοκρατία, ειρήνη και κοινωνική δικαιοσύνη. Πιστεύω ότι προετοιμάζοντας δραστήρια τη δεύτερη λύση πιέζουμε αποφασιστικά για την πραγμάτωση της πρώτης.

Ας αφαιρέσουμε με οποιοδήποτε τρόπο την ταφόπετρα της δικτατορίας πάνω από τον ελληνικό λαό και ας έχουμε εμπιστοσύνη στη ζωή και στο λαό μας. Αυτό είναι το κύριο, το μοναδικό χρέος της στιγμής. Και με την ευκαιρία αυτή θα 'θελα να τονίσω ότι δεν καταλαβαίνω τη λογική ορισμένων πολιτικών ηγετών που βλέπουν τη λύση Καραμανλή όπως ο διάβολος το λιβάνι. Και όμως οι ίδιοι κύκλοι όταν μονοπωλούσαν τη δύναμη στη χώρα μας, δέχτηκαν τότε, όπως είναι γνωστό, την τσωρτσιλική κυβέρνηση Παπανδρέου. Ενώ σήμερα που οι Αμερικανοί διαθέτουν το μονοπώλιο όλων των δυναμικών ερεισμάτων, δεν δέχονται καμία λύση προερχόμενη από τους “συμμαχικούς” παράγοντες. Αυτές είναι οι απόψεις μου για τη σημερινή κατάσταση και για τις δυνατές λύσεις που βλέπω να διαγράφονται μπροστά στον σκληρά δοκιμαζόμενο λαό μας-.

Ήταν φανερό λοιπόν, ότι ο Θεοδωράκης αντιμετώπιζε με ρεαλισμό και υπευθυνότητα την τραγική συγκυρία της δικτατορίας ήδη από το 1968, θέτοντας επί τάπητος ενδεχόμενη “λύση Καραμανλή”. Το κείμενο αυτό στάλθηκε μεταξύ άλλων και στον Κολιγιάννη ο οποίος δε έκρυψε τη δυσφορία του για τις πρωτοβουλίες Θεοδωράκη. Χωρίς να κλονιστεί ο τελευταίος απηύθυνε ανοιχτές επιστολές προς τους προέδρους των δύο υπερδυνάμεων Ποντγκόρνυ και Νίξον για το ελληνικό πρόβλημα: - Είναι γνωστό ότι σε λίγο πρόκειται να αρχίσετε διμερείς συνομιλίες για τον διακανονισμό των μεγάλων διεθνών προβλημάτων που από τη λύση του εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό το μέλλον της Ανθρωπότητας. Πιστεύω ότι η σκέψη όλων των φιλειρηνικών ανθρώπων της γης, όπου κι αν βρίσκονται, σας παρακολουθεί και σας εύχεται να κάνετε μεγάλα και θετικά βήματα προς την πλευρά της διεθνούς υφέσεως δια της αλληλοκατανοήσεως. Γνωρίζω ότι το πρόβλημα που απασχολεί σήμερα τον ελληνικό λαό είναι μικρότερης σημασίας σε σχέση με τα μεγάλα προβλήματα του αφοπλισμού, του πολέμου στο Βιετνάμ, καθώς και του κινδύνου για ένα νέο πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Όμως πιστεύω ότι εκφράζω το αίσθημα και τη σκέψη όλων των Ελλήνων απευθύνοντας σ' εσάς αυτή τη δραματική έκκληση: Σκεφθείτε την Ελλάδα! Ίσως το εθνικό μας πρόβλημα να μη βαραίνει πολύ πάνω στην πλάστιγγα των παγκοσμίων προβλημάτων. Όμως δεν πρέπει να το αντιμετωπίσετε σαν τέτοιο. Αλλά σαν ένα πρόβλημα ηθικού μεγέθους και ιστορικής δικαιώσεως.

Σας εκθέτω το πρόβλημά μας ωμά και απλοϊκά. Το απογυμνώνω από τις βαθύτερες σχέσεις και αντιθέσεις. Το αποδεσμεύω ακόμη από τους πασίγνωστους  “συμψηφισμούς”. Σας το παρουσιάζω γυμνό και αληθινό. Σήμερα, ύστερα από δραματικά γεγονότα 30 χρόνων, που συγκλόνισαν το λαό μας, λόγω των δικών σας αντιθέσεων, οδηγούμεθα και πάλι σε καινούργια εθνική τραγωδία. Όμως εσείς είστε σε θέση να αποκαταστήσετε μιαν απαίσια ιστορική αδικία, για την οποία φέρετε τη μεγαλύτερη ευθύνη, βοηθώντας το λαό μας να αποκτήσει τις ελευθερίες και τα δικαιώματα για τα οποία θυσιάστηκαν στον τελευταίο πόλεμο εκατομμύρια στρατιώτες και ανάμεσά τους Σοβιετικοί και Αμερικανοί. Καταλαβαίνω ότι η έκκλησή μου αυτή παραγνωρίζει τα δικαιώματα του κυνικού ρεαλισμού που δυστυχώς εξακολουθεί να δεσπόζει στις διεθνείς σχέσεις. Όμως η διαίσθησή μου με οδηγεί στην ελπίδα. Πέθανε η ιδεολογία στην Εποχή μας; Η Ελλάδα στέκει μπροστά σας. Είναι φορτωμένη με ιστορία. Είναι σκεπασμένη με δάκρυα και αίμα. Η Ελλάδα, σύμβολο πολιτισμού και ανθρωπισμού, ζητάει από σας να προβείτε σε μια μεγάλη πράξη ιδεολογική. Απαλλάξατέ την από τους επίγονους του Χίτλερ που μαζί εξοντώσαμε πριν 25 χρόνια. Στο όνομα της ιστορίας της και των μεγάλων θυσιών των τέκνων της για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία, βγάλετε την Ελλάδα από την αρπαγή των διαφορών και των αντιθέσεών σας. Βοηθείστε το λαό της να εισέλθει στο δρόμο της Δημοκρατίας και της Εθνικής Ανασυγκροτήσεως. Κάνετε την Ελλάδα κέντρο και ναό της ειρήνης.  Και ελάτε εδώ, στη χώρα των Ολυμπιάδων και των Δελφών, να οικοδομήσετε μαζί με όλους τους λαούς της γης, τη ΝΕΑ παγκόσμια Ειρήνη-.

Το καλοκαίρι του 1969, εκτοπισμένος ακόμη στη Ζάτουνα, ο Θεοδωράκης με το μυαλό στραμμένο στο όραμα της “Νέας Αριστεράς” απευθύνθηκε με βαρυσήμαντο κείμενο του σε όλες τις αντιστασιακές δυνάμεις: - Κάτω από την επιφάνεια των τελευταίων πολιτικών γεγονότων διεξήχθη μια καθαρά στρατιωτική μάχη. Στόχος η κατάληψη του ελληνικού λαού από ομάδες πλουτοκρατών, τεχνοκρατών και αξιωματικών με επικεφαλής τη χούντα και τους Αμερικανούς. Μυστικές υπηρεσίες. Πάνω απ' όλους το Πεντάγωνο. Ο ελληνικός λαός αιφνιδιάστηκε. Έχασε την πρώτη μάχη. Όμως ο πόλεμος όχι μόνο δεν χάθηκε, αλλά αντίθετα άρχισε από τη στιγμή που χάθηκε αυτή η πρώτη μάχη.

Στις 21 Απριλίου του 1967 οι Έλληνες ήταν έτοιμοι για ιδεολογικούς – πολιτικούς αγώνες. Όχι για “στρατιωτικοπολιτικές” μάχες. Στα είκοσι τελευταία χρόνια ο ελληνικός λαός προσπαθούσε να οικοδομήσει την οικονομική και πνευματική ζωή της χώρας. Οι πολιτικές παρατάξεις ήταν βασικά περιορισμένες στις πολιτικές μάχες. Στο διάστημα αυτό οι δικτατορικές φασιστικές ομάδες συνωμοτούσαν. Με τη βοήθεια των Αμερικανών και με την ανοχή – ή και υποστήριξη – των λεγόμενων εθνικοφρόνων πολιτικών, οικοδομούσαν τους χιτλερικούς μηχανισμούς καταπίεσης.

Στο μεταξύ, έμπαινε μπροστά μας ένα λεπτό πρόβλημα τακτικής. Δηλαδή, πολύ σύντομα έγινε φανερό ότι η χούντα είχε εντελώς δικές της πολιτικές φιλοδοξίες. Δεν ήταν όργανο του θρόνου ή της Δεξιάς – όπως νομίζαμε στην αρχή – αλλά μονάχα ορισμένων αμερικανικών υπηρεσιών, που τη βοήθησαν να καταλάβει την εξουσία για να εξασφαλίσουν έτσι τον απόλυτο στρατηγικό έλεγχο πάνω στη χώρα μας. Παράλληλα άλλες διεθνείς οικονομικές δυνάμεις, επωφελούμενες από τη νέα κατάσταση – δηλαδή από την απουσία του ίδιου του λαού από τη διαχείριση των κοινών – έπεσαν επάνω στην οικονομία μας σαν ακρίδες.

Έχοντας προσφέρει η χούντα ανεκτίμητα ανταλλάγματα στους υπερατλαντικούς στρατοκράτες και τους διεθνείς μπίζνεσμαν κράτησε για τον εαυτό της το δικαίωμα της απόλυτης πολιτικής και κρατικής εξουσίας. Γιατί οι συνταγματάρχες είχαν “ιδέες” και φιλοδοξούσαν να τις εφαρμόσουν με το έτσι θέλω. Ποια είναι αυτή η “φιλοσοφία” φάνηκε πλέον σήμερα καθαρά. Πρόκειται για μια αχαλίνωτη αρχομανία και το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να διοικούν μια χώρα και ένα λαό όπως άλλοτε διοικούσαν ένα λόχο. Η κατάσταση αυτή, όπως είναι φυσικό, τους έφερε σε αντίθεση με όλες ανεξαιρέτως τις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις της χώρας.

ΤΙ ΔΙΑΘΕΤΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΕΜΨΥΧΟΥ ΥΛΙΚΟΥ:

1.Τα 30-40% των αξιωματικών που γλίτωσαν από τις αλλεπάλληλες εκκαθαρίσεις.

2.Το 10% των ανδρών των Σωμάτων Ασφαλείας.

3.Το 1-2% των φαντάρων, ναυτών και σμηνιτών.

4.Από τον πληθυσμό οι οπαδοί τους δεν φτάνουν το 10%.

ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ “ΤΑΚΤΙΚΗΣ” ΠΟΥ ΜΠΗΚΕ ΜΠΡΟΣΤΑ ΜΑΣ:

Δεδομένης αυτής της καθολικής αντίθεσης, δεν θα ήταν μήπως πιο σωστό να προωθηθεί η πολιτική της ανατροπής της δικτατορίας “από τα μέσα”; Έτσι μ' αυτόν το τρόπο θα αποφεύγαμε μια καινούργια εθνική δοκιμασία. Θα αποφεύγαμε νέες μεγάλες θυσίες σε αίμα και σερ διώξεις. Ήταν ρεαλιστική αυτή η λύση; Και που θα οδηγούσε;

Ας απαντήσουμε πρώτα στο που θα οδηγούσε. Αν οδηγούσε σε μια μεταμφίεση της δικτατορίας, τότε θα παραμέναμε  στα ίδια δεδομένα. Ούτε θα κερδίζαμε, αλλά ούτε και θα χάναμε τίποτα. Να οδηγούσε σε χειρότερη κατάσταση; Δύσκολο να φανταστούμε. Αν τέλος οδηγούσε στο γνωστό κοινοβουλευτικό καθεστώς, μήπως αυτό δεν αποτελεί ένα κέρδος σημαντικό σε σχέση με τον σημερινό ανοιχτό φασισμό των συνταγματαρχών;

Ας δούμε τώρα αν ήταν – και αν εξακολουθεί να είναι – ρεαλιστική μια τέτοια λύση. Και, πρώτα απ' όλα, ποιοι είναι οι φορείς της; Φορείς της είναι όλοι οι πολιτικοί, στρατιωτικοί και άλλοι παράγοντες που ενώ βρίσκονται σε ριζική αντίθεση με τη χούντα, εξακολουθούν όμως να διαθέτουν την εμπιστοσύνη των Αμερικανών. Για τα άτομα και για τις ομάδες αυτές η σημερινή κατάσταση αποτελεί θανάσιμο πολιτικό κίνδυνο. Πράγματι, κάθε μέρα που περνά, τους απομακρύνει όλο και περισσότερο από τον ελληνικό λαό. Ενώ αντίθετα φέρνει όλο και πιο κοντά στο λαό μας όλους τους πιστούς υπερασπιστές των λαϊκών δικαιωμάτων και ελευθεριών, που αυτή τη στιγμή σαπίζουν στις φυλακές και τις εξορίες.

Ο χρόνος δεν δουλεύει ούτε για τους πολιτικούς πατέρες, τους κλασσικούς εκπροσώπους της αμερικανικής πολιτικής στη χώρα μας, αλλά για τους αδιάλλακτους δημοκράτες και φανατικούς πατριώτες που ανήκουν στη συντριπτική πλειοψηφία, στο προοδευτικό κίνημα του λαού μας. Έχουμε απόλυτη πίστη στη δύναμη των προοδευτικών δυνάμεων της χώρας μας. Για το λόγο αυτό δεν φοβόμαστε καθόλου τα μαγειρέματα μέσα στις κουζίνες της υποτέλειας. Ίσα – ίσα πιστεύουμε ότι τη φορά αυτή θα έπρεπε να τους βοηθήσουμε κι εμείς γιατί η λύση που λέγεται ότι προετοιμάζουν συμφέρει αυτή τη στιγμή στο λαό μας.

Ας επανέλθουμε, όμως, στο συγκεκριμένο μας θέμα και ας θέσουμε ένα συγκεκριμένο ερώτημα προς όλους τους παράγοντες της πολιτικής ζωής: Εγκρίνετε, ναι ή όχι, μια λύση που θα προερχόταν από τους αμερικανόφιλους πολιτικούς της Δεξιάς κι του Κέντρου, που σε συνεργασία με τους Αμερικανούς, θα ανέτρεπαν τη δικτατορία και θα οδηγούσαν σε εκλογές;

Όμως το πιο σημαντικό είναι ότι ο ίδιος ο λαός πιστεύει σ' αυτή τη δυνατότητα. Που τη βλέπει όχι μόνο πραγματοποιήσιμη, αλλά και καλοδεχούμενη. Γιατί όπως είδαμε θα τον απαλλάξει από νέες αιματηρές εμπειρίες. Επομένως, κύριο έργο των αντιστασιακών μας δυνάμεων ήταν και είναι να διευκολύνουν αυτή τη διαδικασία για δύο λόγους:

1.Γιατί αποτελεί πράγματι μια μίνιμουμ παραδεκτή λύση στο εθνικό  - πολιτικό μας πρόβλημα στην περίπτωση, φυσικά, που οι Αμερικανοί και οι φίλοι τους σκέπτονται πράγματι και κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση.

2.Στην αντίθετη περίπτωση, αν δηλαδή οι φήμες αυτές δεν αποτελούν παρά ένα έντεχνο τέχνασμα της χούντας και των Αμερικανών για να ευνουχίζει τη λαϊκή οργή, να το ξεσκεπάζει μπροστά στο λαό δείχνοντας έτσι ότι δεν υπάρχει στην πραγματικότητα αυτή η διέξοδος, αυτή η “μαλακή” λύση, και επομένως δεν απομένει, αν θέλουμε να απαλλαγούμε από τον τύραννο, παρά μόνο ο δρόμος της οργανωμένης αντιστασιακής πάλης.

Είναι φανερό ότι ο χρόνος εργάζεται ενάντιας στην “μαλακή” λύση. Γιατί, απλούστατα, κάθε μέρα που περνά εξαντλεί τα περιθώρια της υπομονής και των ελπίδων μέσα σε όλο και μεγαλύτερες λαϊκές μάζες. Που έτσι σιγά σιγά θα αποφασίζουν όλο και πιο πολύ να εγκαταλείψουν την τακτική της “αναμονής” και να μπουν, έστω και ιδεολογικά, στον “ανηφορικό” δρόμο της οργανωμένης αντιστασιακής πάλης. Έτσι είναι βέβαιο ότι θα φτάσει γρήγορα η μέρα όπου οι Έλληνες θα πάψουν να περιμένουν, και το πιο σπουδαίο, θα πάψουν να θέλουν από τους άλλους να τους δώσουν αυτό που τους έκλεψαν οι συνταγματάρχες: την ελευθερία τους.

Τότε, τη στιγμή αυτή όλοι οι αμερικανόφιλοι Έλληνες πολιτικοί θα καταλάβουν ξαφνικά ότι βρίσκονται μπροστά στο απόλυτο κενό! Ο Λαός θα τους έχει γυρίσει οριστικά την πλάτη, γιατί, φυσικά, δεν θα μπει στον καινούργιο υπέρτατο αγώνα για να ξαναβάλει στην πλάτη του τη Δεξιά, αλλά για να οδηγήσει τη χώρα στην παλλαϊκή εξουσία, στο ξεκαθάρισμα της κόπρου του Αυγείου και στο χτίσιμο μιας νέας, ελεύθερης, ανεξάρτητης, δημοκρατικής και δίκαιης Ελλάδας.

Σήμερα, 30 περίπου μήνες μετά το πραξικόπημα, μπορούμε να πούμε ότι μόνο ένα περιορισμένο τμήμα του λαού μας κερδήθηκε ήδη από την ιδέα της αυτοδύναμης, της καθαρά λαϊκής αντίστασης χωρίς να επαφίεται πια στους κάθε λογής “εθνοσωτήρες”. Κι αυτό κυρίως γιατί εκείνοι οι γνωστοί  παράγοντες, που θα μπορούσαν να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο στο ομαλό και μαλακό πέρασμα προς τον κοινοβουλευτισμό, έχουν ενστερνιστεί μια στάση θα λέγαμε “περίεργη”. Ούτε μιλούν, ούτε λαλούν. Πιστεύουν ίσως ότι αποτελούν μιαν αναγκαία διάδοχο κατάσταση. Γι' αυτό κοιμούνται ήσυχοι αφήνοντας στο μεταξύ τους άλλους να βγάλουν το φίδι από την τρύπα!

Έτσι φτάσαμε στο σημείο όπου οι μαχητές έπαψαν πια να ρίχνονται από τις “Δουνκέρκες” στη θάλασσα και αντίθετα “αποβιβάζονται” και σταθεροποιούν τους θυλάκους επιθέσεως στα κατεχόμενα εδάφη. Μετά τον πρώτο, και ο δεύτερος στόχος της ελληνικής Αντίστασης επετεύχθη. Ο εχθρός δεν κατόρθωσε να εξαρθρώσει το οργανωμένο αντιστασιακό μας κίνημα. Έτσι το αντιδικτατορικό πάθος των Ελλήνων δεν εξαντλείται σε λίγο ως πολύ, ατομικές περιπτώσεις αντιστάσεως – Σεφέρης, Συνοδινού, Στασινόπουλος, Καράγιωργας, Μαγκάκης κ.ά. - αλλά μπαίνει σιγά σιγά στο αυλάκι της οργανωμένης αντιστασιακής πάλης. Αυτός άλλωστε, είναι ο μοναδικός δρόμος από όπου θα περάσει ο πατριωτισμός των Ελλήνων για να γίνει κάποτε χείμαρρος και ωκεανός-.

Παράλληλα, με την κλιμάκωση της αντίστασης, πρωτοστατούντος του ΠΑΜ, ο Θεοδωράκης συνέλαβε, μετά τη διάσπαση του '68, και την ιδέα της σύμπηξης ενιαίου ενωτικού Πατριωτικού Μετώπου με συμμετοχή ολόκληρου του αριστερού δυναμικού. Επρόκειτο για τη λεγόμενη “σκληρή” λύση: - Τα ιστορικά καθήκοντα της Ελληνικής Αριστεράς. Τι συμβαίνει μέσα στο ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο σήμερα; Πρέπει να υπογραμμίσουμε: 1. Την αυξανόμενη κοινωνική αναταραχή μέσα στις προηγούμενες καπιταλιστικές χώρες. 2. Την πάλη των λαών κατά των αμερικανόφιλων δικτατορικών καθεστώτων. Οι περιοδικές νομισματικές κρίσεις, οι μαζικοί απεργιακοί αγώνες και ο αναβρασμός της φοιτητικής νεολαίας, συγκλονίζουν τα θεμέλια της “κοινωνίας της καταναλώσεως” με την οποία πίστεψαν οι αστοί οικονομολόγοι και πολιτικοί ότι έλυσαν οριστικά τα κοινωνικά τους προβλήματα.

Στην προσπάθειά τους να εδραιώσουν σε παγκόσμια κλίμακα την οικονομική και τη στρατιωτική τους στρατηγική, οι ΗΠΑ μεταχειρίστηκαν βασικά δύο μεθόδους. Για τα προηγμένα βιομηχανικά κράτη ακολούθησαν την βαθιά οικονομική διείσδυση σε βαθμό που να ελέγχουν απόλυτα την οικονομική, επομένως και την πολιτική, ζωή των χωρών αυτών. Μερικοί δυτικοί οικονομολόγοι πανηγυρίζουν γιατί δήθεν ο κεφαλαιοκρατικός κόσμος κατόρθωσε να ξεπεράσει τις διαφορές του και να προχωρήσει στην ολοκληροποίηση – ενοποίηση – του καπιταλιστικού συστήματος. Στην πραγματικότητα, δεν πρόκειται καθόλου για συνένωση αλλά για καταβρόχθιση των επί μέρους εθνικών οικονομιών από την οικονομία των ΗΠΑ.

Όπως είδαμε και πιο πριν οι ΗΠΑ έκαναν και κάνουν κολοσσιαίες οικονομικές επενδύσεις στην Ευρώπη. Είναι φυσικό λοιπόν οι χώρες αυτές να γνωρίσουν μια περίοδο οικονομικής ακμής. Όμως σε ποια βάση γίνονται αυτές οι τοποθετήσεις κεφαλαίων; Όχι φυσικά στη βάση της ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας, σύμφωνα με ένα πρόγραμμα που να εξυπηρετεί τα βαθύτερα κοινωνικά συμφέροντα και ιστορικά αιτήματα της δοσμένης χώρας, αλλά με γνώμονα τα οικονομικά προγράμματα ανάπτυξης των αμερικανικών μονοπωλίων και τα συμφέροντα αυτών που επενδύουν τα κεφάλαιά τους, δηλαδή των Αμερικανών πλουτοκρατών. Επομένως ο χαρακτήρας ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας σ' αυτές τις χώρες δε θ' αργήσει να έρθει σε σύγκρουση με τα βαθύτερα συμφέροντα των εργαζομένων μαζών.

Όσον αφορά τις υπανάπτυκτες χώρες, η πολιτική των ΗΠΑ στηρίζεται σε μια μονάχα απλή αρχή, δηλαδή στην εξασφάλιση του απόλυτου οικονομικού, πολιτικού και στρατιωτικού ελέγχου. Με άλλα λόγια στη δημιουργία μιας Αποικίας νέου τύπου. Εδώ θα επιχειρήσουμε ένα παραλληλισμό. Η παλαιού τύπου αποικία αντιστοιχεί στο δουλοκτητικό, ενώ η νέα στο δουλοπάροικο σύστημα. Έτσι οι λαοί – δούλοι, μεταβλήθηκαν σε λαούς δουλοπάροικους.

Στο σημείο αυτό δεν είναι δύσκολο νομίζω να διαπιστώσουμε ότι η αμερικανική πολιτική έπεσε σε ένα βαρύτατο ιστορικό σφάλμα που αργά ή γρήγορα θα το πληρώσει πολύ ακριβά. Με άλλα λόγια υποτίμησε μια σειρά ιστορικές αξίες και ανάμεσά τους την πιο βασική και την πιο μεγάλη, τον ίδιο το λαό! Γι' αυτό πίστεψε ότι για να εξασφαλίσει την κυριαρχία της επάνω σε μια χώρα αρκούσε να ελέγχει όλους τους μηχανισμούς της.

Ένα πρώτο χαρακτηριστικό από την παρανοϊκή αυτή πολιτική είναι η ισοπέδωση όλων των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων με μόνη εξαίρεση τους πιο μαύρους, αντιδραστικούς και ολιγαρχικούς κύκλους. Επομένως η τακτική των στρατοκρατών οδηγεί εξ αντικειμένου προς την ενοποίηση όλων των ζωντανών εθνικών δυνάμεων ανεξάρτητα από την πολιτική τους απόκλιση. Το γεγονός αυτό δημιουργεί ήδη μια πολύτιμη ιστορική ευκαιρία  για τις προοδευτικές δυνάμεις που μάχονται στις πρώτες γραμμές για την ενότητα όλων των εθνικών δυνάμεων στη βάση της εθνικής ανεξαρτησίας, της δημοκρατίας και της κοινωνικής προόδου. Νομίζω ότι θα πρέπει να θεωρούμε τη λαϊκή ενότητα και μάλιστα σε πανεθνική κλίμακα σαν το θεμέλιο για την απελευθέρωση ενός λαού.

Ποια είναι τα συγκεκριμένα προβλήματα που μπαίνουν μπροστά στο ελληνικό προοδευτικό κίνημα; Ύστερα από την παραπάνω διαπίστωση κατ' αρχήν πιστεύω ότι όλες οι πρόσφατες ήττες μας είχαν “τακτικό” χαρακτήρα. Δηλαδή στον τομέα της στρατηγικής του αγώνα του ελληνικού λαού που είχαμε και έχουμε σταθερή επιτυχία! Ποια είναι αυτή η στρατηγική; Που αποβλέπει; Στα χρόνια που ακολούθησαν τον εμφύλιο πόλεμο έπρεπε να αντιμετωπίσουμε όλες τις συνέπειες από τη νίκη των αντεπαναστατικών δυνάμεων. Έπρεπε να βγάλουμε τον ελληνικό λαό από την αρπαγή της αντιδραστικής ιδεολογίας, να καταπολεμήσουμε την πολιτική της εμφύλιας διαίρεσης, να ξεσκεπάσουμε την υποτέλεια και τους πολιτικούς της πράκτορες, να σπάσουμε την απομόνωση της Αριστεράς, να δείξουμε στο Λαό την ανάγκη της Αλλαγής, να οργανώσουμε τους εργαζόμενους, να υπερασπίσουμε τον Λαϊκό μας πολιτισμό από τις εφόδους του υπερατλαντικού κοσμοπολιτισμού, να συσπειρώσουμε τις λαϊκές μάζες γύρω από τη σημαία της Δημοκρατίας, να απομονώσουμε τις αντιλαϊκές – αντεθνικές δυνάμεις, να δώσουμε τη νίκη στη Δημοκρατία.

Ποιες είναι οι προοπτικές και οι δυνατότητες για “λύση” και πώς πρέπει να ενταχθούν οι στόχοι της Ελληνικής Αριστεράς σ' αυτές τις προοπτικές; Οι προοπτικές είναι αισιόδοξες και θα βοηθηθούν, σίγουρα, αποφασιστικά από τις ευνοϊκές αξελίξεις, που, όπως είδαμε, διαγράφονται μπροστά στο παγκόσμιο προοδευτικό κίνημα. Προς το παρόν διαγράφονται δύο ειδών λύσεις μπροστά στην κρίση που δοκιμάζει αυτή τη στιγμή η χώρα μας.

Είναι πάντοτε δυνατή η “από τα μέσα” ανατροπή της δικτατορίας και ο σχηματισμός κυβέρνησης φιλοαμερικανικών πολιτικών – Καραμανλής, Μαύρος, Μητσοτάκης κ.τ.λ. Η κυβέρνηση αυτή θα καταργήσει τον στρατιωτικό νόμο, θα απολύσει τους πολιτικούς κρατούμενους και θα προκηρύξει εκλογές. Όμως οι Αμερικανοί τρέμουν μπροστά στον άγνωστο Χ γι' αυτούς, δηλαδή τις διαθέσεις του ελληνικού λαού! Γνωρίζουν ότι ο αντιαμερικανισμός κατέκτησε τώρα ακόμα και τα συντηρητικά στρώματα του πληθυσμού. Αν προχωρήσουν λοιπόν προς μια τέτοια λύση σπρωγμένα πάντα από την πάλη του λαού μας, θα φροντίσουν ν' αφήσουν τα πιο ελάχιστα περιθώρια ελευθεριών που θα του εξασφαλίζουν αφ' ενός τον έλεγχο επάνω στην πολιτική ζωή της χώρας και αφ' ετέρου ένα προκάλυμμα “δημοκρατικότητας” προς εξαγωγήν. Δεν παύει, πάντως, κατά τη γνώμη μου, η λύση αυτή να αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς τα μπρος. Μια ουσιαστική κατάκτηση όλου του ελληνικού λαού.

Αν δεν υπάρξει αυτή η “μαλακή” λύση, ο αγώνας του λαού μας θα ακολουθήσει το δρόμο του. Σήμερα ακόμα ένα μεγάλο τμήμα του ελληνικού λαού εξακολουθεί να πιστεύει και να ελπίζει στην “ομαλή” διευθέτηση της εσωτερικής μας κρίσης. Επομένως η παραπέρα ανάπτυξη του αντιστασιακού μας κινήματος συνδέεται  άμεσα με την εγκατάλειψη από τον ελληνικό λαό, αυτής της αυταπάτης και η μετάθεση του συνόλου των ελπίδων του επάνω στις δικές του πλάτες, επάνω στις δικές του δυνάμεις. Διακρίνω τρία βασικά στάδια στην ανάπτυξη του αντιστασιακού μας κινήματος: 1. Της σταθεροποίησης. 2. Της γενίκευσης. 3. Της τελικής εφόδου των ενωμένων πανεθνικά λαϊκών δυνάμεων κατά της δικτατορίας.

Απ' αυτά πιστεύω ότι το πρώτο είναι το πιο δύσκολο και το πιο κρίσιμο. Σήμερα, ύστερα από τριάντα μήνες, μπορούμε να πούμε ότι δεν ολοκληρώθηκε ακόμα. Και ένα μεγάλο μέρος των ευθυνών γι' αυτό πέφτει στους ώμους μας. Στους ώμους της Αριστεράς. Βλέπουμε λοιπόν ότι είτε υπάρξει η πρώτη, είτε η δεύτερη λύση το κίνημά μας θα πρέπει να είναι από κάθε άποψη έτοιμο για ν' αντιμετωπίσει τα μεγάλα  προβλήματα που βάζει μπροστά μας η ιστορία. Και ακόμα πιο πολύ να είναι έτοιμο να καθοδηγήσει σωστά το λαό μας κίνημα, μπαίνοντας επικεφαλής στους αγώνες που μας περιμένουν. Είτε είναι καθαρά πολιτικοί, όπως στην πρώτη περίπτωση. Είτε είναι πολιτικό – στρατιωτικοί, όπως παρουσιάζονται στη δεύτερη.

Γι' αυτό το λόγο κρίνω σαν ιστορικά απαραίτητη την άμεση ένωση όλων ανεξαιρέτως των οπαδών και εκπροσώπων του προοδευτικού κινήματος μέσα σε ένα νέο κοινωνικοπολιτικό αντιστασιακό σχήμα με βάση ένα κοινό πρόγραμμα πάλης. Αυτός ο νέος, ενιαίος πολιτικός οργανισμός της Αριστεράς, θα διοχετεύσει – στην περίοδο που περνάμε – τη δράση του μέσα από τις γραμμές του ΠΑΜ, του οποίου θα αποτελέσει και τη ραχοκοκαλιά. Έτσι όλες οι αντιστασιακές δυνάμεις της Αριστεράς, που σήμερα είναι διάσπαρτες και συχνά αντιμαχόμενες, θα ενωθούν κάτω από τη νέα κοινή καθοδήγηση και θα οδηγήσουν γρήγορα το αντιστασιακό μας κίνημα σε καινούργια ψηλότερα επίπεδα πάλης.

Ως σήμερα είχα την ελπίδα ότι κάποιος ή κάποιοι θα πάρουν αυτή την πρωτοβουλία. Όμως ο καιρός περνά και υπάρχει κίνδυνος να μείνουμε πίσω από την ιστορία. Γι' αυτό το λόγο αποφάσισα να πάρω εγώ ο ίδιος την πρωτοβουλία, μ' αυτό μου το σημείωμα, που το απευθύνω σε όλους ανεξαιρέτως τους υπεύθυνους του ένδοξου και τιμημένου προοδευτικού μας κινήματος χωρίς διάκριση. Νομίζω ακόμα ότι εκφράζω έτσι τους βαθύτερους πόθους όλων των δέσμιων συντρόφων και φίλων μας που δυσκολεύονται αυτή τη στιγμή να υψώσουν τη φωνή τους. Επίσης πιστεύω ότι η θέση μου μέσα στο κίνημά μας ήταν από τη φύση της πάντοτε θέση συνδετική – θέση ενωτική. Εννοώ τη θέση μου σαν πνευματικού δημιουργού, όσο και εκπροσώπου της φωτεινής μας νεολαίας. Προϋπόθεση για να αξιοποιήσουμε για το λαό μας όλες τις μεγάλες ιστορικές ευκαιρίες που δημιουργούν και θα δημιουργήσουν οι νέες διεθνείς ανακατατάξεις παραμένει το τέλος της εμφυλίου διαιρέσεως μέσα στις τάξεις της Αριστεράς και η ενοποίησή της, γεγονός που θα της επιτρέψει να ανταποκριθεί για άλλη μια φορά στα βαριά ιστορικά της καθήκοντα-.

Τον Νοέμβριο του 1969 ο Θεοδωράκης μεταφέρθηκε δέσμιος στο στρατόπεδο Ωρωπού, συναντώντας εκεί παλιούς συντρόφους διασπασμένους, πλέον, μετά την κρίση του '68. Πρωτοστάτησε και πάλι για την ενότητα του στρατοπέδου δεχόμενος τα πυρά του ΚΚΕ. Απογοητευμένος από την τροπή των πραγμάτων και την εδραίωση της χούντας, απευθύνθηκε (  μέσα από το στρατόπεδο και με τη σύμφωνη γνώμη πολλών κρατουμένων) τα Χριστούγεννα του '69 στον Καραμανλή ο οποίος στο μεταξύ είχε πάρει τις αποστάσεις του από τους παρανοϊκούς δικτάτορες:- Έστω και καθυστερημένα λόγω των συνθηκών υπό τας οποίας βρίσκομαι και τις οποίες ασφαλώς αντιλαμβάνεσθε, θεωρώ χρέος μου να διατυπώσω ορισμένες σκέψεις σχετικά με τις προ διμήνου δηλώσεις σας, σκέψεις οι οποίες πηγάζουν από παρόμοιες με τις δικές σας ανησυχίες για την τύχη του Έθνους και οι οποίες, μετά τις κατά το διάστημα αυτό εξελίξεις έχουν ίσως το ευτύχημα μιας μεγαλύτερης επικαιρότητας.

Θέλω κατ' αρχήν να σας διαβεβαιώσω, κ. Πρόεδρε, ότι βασικά θεωρώ τις δηλώσεις σας εκείνες σαν μια ουσιαστική και θετική συμβολή στην όλη προσπάθεια του λαού μας και ολόκληρου του πολιτικού κόσμου για την απαλλαγή της χώρας μας από τη δικτατορία των συνταγματαρχών και ότι αυτές είναι δυνατόν να αποτελέσουν τη βάση για τη συσπείρωση όλων των αντιδικτατορικών δυνάμεων στον αγώνα τους για την επάνοδο της χώρας στον ομαλό πολιτικό βίο και μια ανανεωμένη δημοκρατική πορεία. Πολύ ορθά επισημαίνετε και υπογραμμίζετε τους κινδύνους και τις καταστροφές που συνεπάγεται για το έθνος η παράταση της δικτατορίας και εκτιμώ βαθύτατα με πόση συναίσθηση ιστορικής ευθύνης και με πόσο βαριά καρδιά οδηγηθήκατε στην απόφαση να καλέσετε τους υγιείς και αγνούς αξιωματικούς και το στρατό για την ανατροπή της.

Επιτρέψτε μου όμως να διατυπώσω σήμερα, δύο και πλέον μήνες μετά την απουσία κάποιας ανταπόκρισης από μέρους των αξιωματικών και του στρατού προς την έκκλησή σας – απουσία βεβαίως που πιστεύω θα οφείλεται στις ιδιόμορφες δυσκολίες εντός του στρατού -  την παρατήρηση ότι η έκκλησή σας εκείνη έπασχε από κάποια στενότητα και περιόριζε την έκταση των δυνάμεων που θα μπορούσαν να πάρουν μέρος στην προσπάθεια αυτή και κατά κάποιο τρόπο παραγνώριζε την αποφασιστική σημασία και την ιδιαίτερη βαρύτητα και αποτελεσματικότητα που έχει η συμμετοχή των ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων σ' έναν αγώνα για την κατάλυση μιας αδίστακτης τυραννίας.

Από το ίδιο δίδαγμα της ιστορίας πηγάζει και μια ακόμα παρατήρηση επί του κειμένου των δηλώσεών σας. Αφορά το σημείο που αναφέρεται στη μετά την εκδίωξη της δικτατορίας μεταβατική περίοδο, μιας με ενισχυμένη δικαιοδοσία διακυβέρνησης της χώρας. Χωρίς την ελάχιστη διάθεση κριτικής ή διατύπωσης δυσπιστίας για τις επιδιώξεις σας θα ήθελα να σας επισημάνω τον κίνδυνο που υπάρχει η διατύπωση αυτή των δηλώσεών σας να δημιουργήσει σ' ένα ορισμένο τμήμα του λαού το φόβο, ότι πρόκειται για μια συγκαλυμμένη επιδίωξη υποκατάστασης της σημερινής δικτατορίας με ένα άλλο παρόμοιας φύσης κατασκεύασμα ή να δώσει την αφορμή – πράγμα που συνέβη κιόλας όπως πληροφορήθηκα – για αρνητικές κριτικές που θα σκέπαζαν τη θετική ουσία των δηλώσεών σας, αντιδράσεις που πράγματι θα ζημίωναν την όλη υπόθεση του αντιδικτατορικού αγώνα και θα μείωναν τις προϋποθέσεις για την ευρύτερη δυνατή συμπαράταξη.

Πιστεύω ακράδαντα ότι ο καθορισμός και η διακήρυξη  ενός καθαρού στόχου, στη βάση λόγου χάρη που τίθεται στην πρόσφατη διακήρυξη σειράς πνευματικών ανθρώπων και πολιτικών και άλλων προσωπικοτήτων της χώρας μας, όλων των αποχρώσεων, που να υλοποιεί τους πόθους του λαού μας και να συμπυκνώνει την ουσία μιας σύμφωνης με το πνεύμα της σημερινής εποχής δημοκρατικής λειτουργίας, θα αποτελέσει την καλύτερη έκφραση της θαυμαστής ομοψυχίας του έθνους και την αποφασιστικότερη παρωθητική δύναμη στον αγώνα του λαού για την κατάλυση της δικτατορίας.

Με τη βεβαιότητα ότι οι παραπάνω παρατηρήσεις μου, παρατηρήσεις ενός στρατευμένου στην υπηρεσία του λαού και του έθνους πνευματικού ανθρώπου και ηγέτη της ελληνικής νεολαίας, σας βρίσκουν σύμφωνο και με την πεποίθηση ότι ούτε σεις, ούτε κανείς άλλος Έλληνας αισθάνεται τόσο μεγάλος, ώστε να αγνοήσει την καθολική αξίωση του έθνους και την επιταγή του ιστορικού χρέους για πανεθνική ενότητα και πάλη για την κατάλυση της τυραννίας και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, σας δηλώνω ότι τίθεμαι στη διάθεσή σας με μοναδική φιλοδοξία την προσφορά όποιας θυσίας για μια Ελλάδα Δημοκρατική και Ελεύθερη όπου θ' ανθίσει και πάλι το γέλιο και θα ξαναντηχήσει το τραγούδι!-.

Ταυτόχρονα οι πρωτοβουλίες του για την αποσαφήνιση του ιδεολογικού μετώπου και την ενοποίηση των αριστερών δυνάμεων εξακολουθούσαν. Χαρακτηριστικό δείγμα γραφής η ακόλουθη έκκληση από τον Ωρωπό στις 25 Μαρτίου 1970: - Είναι λυπηρό, αλλά είμαι υποχρεωμένος πια να παραδεχτώ πως η τρίχρονη προσπάθειά μου για την αποκατάσταση της ενότητας απέτυχε. Είναι λυπηρό, αλλά είμαι υποχρεωμένος πια να καταγγείλω ανοιχτά τη διασπαστική ομάδα Κολιγιάννη που τα προσωπικά της πάθη και μίση τα 'βαλε πάνω από τα συμφέροντα του λαϊκού προοδευτικού κινήματος. Η ομάδα αυτή, εκμεταλλευόμενη τους συναισθηματικούς δεσμούς και την κακώς εννοούμενη κομματική πειθαρχία, εξακολουθεί να ασκεί μια κάποια επιρροή σε αριθμό αγωνιστών και να διαθέτει μ9ια δύναμη χάρη στην υποστήριξη ορισμένων προοδευτικών εργατικών κομμάτων, που αγνοώντας την ελληνική πραγματικότητα, επιμένουν να υποστηρίζουν τη δήθεν νόμιμη κομματική ηγεσία, που τους παρουσιάζει πληθώρα από πλαστά και ανύπαρκτα στοιχεία επιρροής, οργάνωσης και δράσης.

Παντού, πάντοτε, και με όλα τα μέσα αγωνίστηκα για την επίτευξη της ενότητας μέσα στο προοδευτικό μας κίνημα, καθώς και ευρύτερα ανάμεσα σε όλες τις δυνάμεις που μάχονται τη δικτατορία. Σήμερα είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι το μοναδικό εμπόδιο στο δρόμο της αγωνιστικής ενότητας των προοδευτικών δυνάμεων του ελληνικού λαού είναι η ύπαρξη της διασπαστικής ομάδας Κολιγιάννη, που διασπά τις δυνάμεις σε όλους τους χώρους όπου ζουν και μάχονται οι Έλληνες πατριώτες. Συκοφαντεί τίμιους αγωνιστές. Δολοφονεί καθημερινά τη Νέα Αντίσταση. Χαρακτηριστική είναι η συκοφαντική εκστρατεία που εξαπέλυσε κατά του ήρωα της αντίστασης Μ. Γλέζου, φθάνοντας στο εξοργιστικό σημείο να τον ταυτίζει με τη στρατιωτική κυβέρνηση τη στιγμή ακριβώς που βρίσκεται δεσμώτης της χούντας, δίνοντας την κορυφαία προσφορά του στον αντιστασιακό αγώνα.

Κάνω έκκληση σε όλους τους Έλληνες αγωνιστές να απομονώσουν τους κήρυκες της δογματικής μισαλλοδοξίας και να προχωρήσουν στη σφυρηλάτηση της αγωνιστικής ενότητας μέσα στις γραμμές ενωτικών ομάδων του ΠΑΜ. Κάνω έκκληση στα Κομμουνιστικά Κόμματα που εξακολουθούν να υποστηρίζουν τη διασπαστική ομάδα Κολιγιάννη και ιδιαίτερα στο Κ.Κ της Σοβιετικής Ένωσης να αναθεωρήσουν τη στάση τους απέναντι στο ελληνικό προοδευτικό κίνημα. Στάση που εξ αντικειμένου το καταδικάζει σε ρυθμούς ανάπτυξης χαμηλούς, εντελώς ανεπαρκείς να το κάνουν ικανό να ανταποκριθεί στις σημερινές απαιτήσεις του αντιφασιστικού και αντιϊμπεριαλιστικού αγώνα. Άλλωστε τα αποτελέσματα των δύο τελευταίων χρόνων πρέπει να τους έχουν πείσει σε ποιο ολέθριο δρόμο οδηγείται το κίνημά μας και όλος ο ελληνικός λαός.

Σ' αυτές τις κρίσιμες για το Λαό μας ώρες πιστεύω ότι όλες οι δυνάμεις και όλες οι προσπάθειες πρέπει να οδηγούν σε μια μοναδική κατεύθυνση, που είναι η σφυρηλάτηση της αγωνιστικής ενότητας μέσα στις γραμμές του ΜΟΝΑΔΙΚΟΥ ΠΑΜ, που μ' επικεφαλής το Εθνικό του Συμβούλιο, του οποίου είχα την τιμή να  είμαι ένα από τα ιδρυτικά του μέλη, θα μπει αποφασιστικά επικεφαλής στην οργάνωση μιας πραγματικά πανεθνικής, παλλαϊκής αντίστασης για την ανατροπή της δικτατορίας. Καταγγέλλω τη διασπαστική ενέργεια και την προσπάθεια εξαπάτησης του ελληνικού λαού από μέρους της ομάδας Κολιγιάννη, με την εμφάνιση μιας πλασματικής κεντρικής επιτροπής του ΠΑΜ. Έλληνες πατριώτες, στελέχη και μέλη του ελληνικού προοδευτικού κινήματος, δημιουργείστε παντού στο χώρο σας ενωτικές ομάδες του ΠΑΜ.

Μπείτε θαρραλέα επικεφαλής στον αγώνα της ενοποίησης όλων των συνεπών δυνάμεων που βάζουν πάνω από τα παραταξιακά τους συμφέροντα τον αγώνα για την αποκατάσταση της ελευθερίας και της δημοκρατίας στη χώρα μας. Σφυρηλατείστε την ενότητα του κινήματος από τα κάτω, από τη βάση, μέσα στο καμίνι της αντιδικτατορικής πάλης. Εκατοντάδες ενωτικές ομάδες ΠΑΜ σαν τα ρυάκια θα σχηματίσουν το ένα και μοναδικό ποτάμι του ενός και μοναδικού προοδευτικού μας κινήματος, που, όπως, και στο παρελθόν, όπως προπαντός στις στις μεγάλες μέρες της Εθνικής μας Αντίστασης, θα μπορέσει να διαδραματίσει ξανά τον μεγάλο ιστορικό του ρόλο, μπαίνοντας επικεφαλής σε όλους τους πανεθνικούς αγώνες του ελληνικού λαού-.

Εντελώς ξαφνικά, την Άνοιξη του 1970, μετά την κινητοποίηση της διεθνούς κοινής  γνώμης και επώνυμων διανοούμενων επιτεύχθηκε η απελευθέρωσή του, κατόπιν πρωτοβουλίας του Σρεμπέρ υπό τον όρο να εγκαταλείψει την Ελλάδα. Ο ίδιος ανατρέχει στις συνθήκες της αιφνίδιας απέλασής του:- Η απελευθέρωσή μου έγινε ως εξής: Την Άνοιξη του 1970 παρουσίασα ανησυχητικά συμπτώματα στην υγεία μου, γεγονός που έβαλε σε σκέψεις τους δεσμοφύλακές μου και τη Χούντα. Ήμουν κλινήρης, οι σύντροφοί μου στο στρατόπεδο μου έφερναν το φαγητό στο κρεβάτι και μάλιστα επειδή κυκλοφόρησαν φήμες ότι είμαι πολύ άσχημα, με κάλεσαν μια μέρα στο Διοικητήριο και την ώρα που πήγαινα μαζί μάλιστα με τον Πεχλιβανίδη, τον νυν Δήμαρχο της Νέας Σμύρνης, μας φωτογράφισαν κρυφά οι δημοσιογράφοι, ώστε να δει ο ξένος Τύπος, ότι είμαι όρθιος, ζωντανός.

Μια μέρα με πήραν μαζί μ' έναν άλλο φυματικό, τον Βιτάλη από τη Βέροια, (επειδή γνώριζαν ότι παλιά είχα φυματίωση), με μεγάλες όπως πάντοτε προφυλάξεις και μας μετέφεραν στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο και μετά στη Σωτηρία. Εκεί μας οδήγησαν στις φυλακές της Σωτηρίας, όπου υπήρχαν μόνο ποινικοί κρατούμενοι. Στην πρώην πτέρυγα των πολιτικών κρατουμένων που ήταν άδεια, μόνο κάποια σάπια καθίσματα υπήρχαν στη βεράντα, σ' ένα από τα οποία είχε καθίσει και ο Πλουμπίδης πριν τον εκτελέσουν κι επειδή ήταν σε άθλια κατάσταση τα κελιά, είχαν ασβεστώσει το νεκροθάλαμο και εκεί μας έβαλαν.

Επειδή όλα αυτά ήταν ύποπτα και κάθε μετακίνηση μ' έβαζε σε σκέψεις (πίστευα, ότι κάποτε θα με εκτελούσαν ισχυριζόμενοι ότι πήγα να δραπετεύσω), προσπάθησα να βρω τρόπο επικοινωνίας με τον “έξω κόσμο”. Πράγματι, κάποιος ποινικός μας έστειλε σημείωμα μ' αυτόν που μας έφερνε φαγητό, στο οποίο χαρακτηριστικά έγραφε: “ Όλοι εδώ είμαστε δικοί μας! Εγώ είμαι αυτός που θα κάθομαι κάτω απ' το δέντρο και θα χαϊδεύω τα μαλλιά μου. Μπορείς να μου πετάξεις ότι σημείωμα θέλεις και εγώ θα σ' εξυπηρετήσω”. Πράγματι έγραψα ένα σημείωμα, τον είδα αυτόν την ώρα που βγαίνανε απ' τη φυλακή και του το πέταξα. Μ' αυτό του διεμήνυσα ότι όταν με δει να κάθομαι στο κελί με την πλάτη στα σίδερα, αυτό σημαίνει, ότι αρχίζουμε απεργία πείνας διαρκείας και να πάρει ορισμένα τηλέφωνα, να ειδοποιήσει τη γυναίκα μου και εκείνη τους ξένους ανταποκριτές ότι βρίσκομαι στο τάδε μέρος, τάδε κελί και αρχίζω απεργία πείνας διαρκείας με αίτημα να επιστρέψω στον Ωρωπό.

Πράγματι όταν πέρασαν αρκετές μέρες, ήρθε ο Διευθυντής του Νοσοκομείου, ο οποίος μάλιστα μας εξεθείαζε το κλίμα εκείνου του μέρους και επειδή είχε καλλιτεχνικές τάσεις ερχόταν εκεί πάνω και καθόταν στο κελί για να εμπνέεται. Μου έκανε κατάπληξη η αναλγησία ενός επιστήμονα, που δεν έβλεπε καθόλου την κατάστασή μας. Φυσικά μου έκαναν τομογραφίες για να βρουν τη φυματίωση, δεν έβρισκαν απολύτως τίποτε, οπότε είπα στον Διευθυντή: “Σας δίνουμε διορία δύο μέρες. Αν σε δύο μέρες δεν φύγουμε από δω και δεν πάμε στον Ωρωπό, θα αρχίσω απεργία πείνας διαρκείας και να έχετε υπ' όψιν σας ότι αυτό θα μαθευτεί αμέσως σε όλο τον κόσμο”. Τότε με επισκέφθηκε και ο πατέρας μου με τη γυναίκα μου, μάλιστα μου έφερε θυμάμαι δυό- τρεις μπανάνες, μια οδοντόβουρτσα και τη “Νυχτερινή Πτήση”.

Μου λέει λοιπόν ο πατέρας μου, ότι μίλησε ο Παπαδόπουλος, ο οποίος είπε ότι “στο μέλλον θα σκληρύνουμε και θα περάσουμε σε εκτελέσεις αυτών που δεν πειθαρχούν”. Στο μεταξύ κυκλοφορούσε και μια φήμη, ότι θα κάνει απολύσεις για να φανεί προς τα έξω, ότι το καθεστώς εκδημοκρατικοποιείται. Είπα του πατέρα μου ότι απ' την μια μεριά απειλεί, απ' την άλλη θέλει να αφήσει κρατούμενους, άρα υπάρχει πιθανότητα στους προσεχείς μήνες να απελευθερωθώ. Ο πατέρας μου με οδυνηρή ειλικρίνεια μου είπε, “Να προετοιμάζεσαι να καθίσεις πολλά χρόνια μέσα, γιατί εγώ δεν βλέπω καμιά τέτοια απόφαση από μέρους τους”.

Τώρα γιατί το είπε αυτό ο Παπαδόπουλος; Ειπώθηκε ότι ήταν μια “ντιρεκτίβα” προς τους στρατοδίκες που δίκαζαν την υπόθεση της “Δημοκρατικής Άμυνας” με πρωταγωνιστές τους Καράγιωργα, Μαγκάκη κ.ά. Το γεγονός ότι για πρώτη φορά ο Παπαδόπουλος βγήκε ανοιχτά να απειλεί και έδινε τη γραμμή σαν να προεξοφλούσε την απόφαση του Στρατοδικείου, αυτό ανησύχησε κυρίως τη Δημοκρατική Άμυνα και όπως μου έλεγε ο Μιχ. Παπαγιαννάκης, που ήταν ο υπεύθυνος της Δημοκρατικής Άμυνας στο Παρίσι, το εξέλαβαν ως μια επιπλέον βέβαιη καταδίκη σε θάνατο και παραδειγματικό τουφεκισμό των δέσμιων ηγετών της Δημοκρατικής Άμυνας.

Μου έλεγε αργότερα ο Παπαγιαννάκης, ότι επειδή κατάλαβαν, πως δεν υπήρχαν πολλά περιθώρια, αποφάσισαν να δράσουν κεραυνοβόλα, πλησιάζοντας τους Γάλλους πολιτικούς, στους οποίους έλεγαν ότι δεν ήταν αρκετό να στείλουν απλώς διαβήματα. Έπρεπε κάποιος να πάει στην Ελλάδα προσωπικά ώστε τα φώτα της παγκόσμιας κοινής γνώμης να στραφούν στην Ελλάδα και να πιεστούν οι χουντικοί να μην γίνουν οι εκτελέσεις. Πήγαν μάλιστα και στον Μιτεράν ο οποίος μου είπε αργότερα με το γνωστό του χιούμορ ότι “ήρθε και σε μένα ο κ. Παπαγιαννάκης, αλλά εγώ δεν είχα τότε ακόμα σχέσεις με την “Ντασσώ”, ώστε να έχω ιδιωτικό αεροπλάνο” και έτσι την ευκαιρία την άδραξε ο Σερβάν Σρεμπέρ, που την εποχή εκείνη ήταν Διευθυντής του “Εξπρές”. Αλλά είχε και πολιτικές φιλοδοξίες, μόλις τότε, είχε ιδρύσει το Ριζοσπαστικό Κόμμα, ήταν πρόεδρός του, και γνώριζε τις αμερικάνικες μεθόδους του πολιτικού μάρκετινγκ. Άλλωστε είχε επιχειρήσει, άλλοτε, να απαγάγει και τον Μπεν Μπελλά από το Αλγέρι. Κατέβηκε λοιπόν στην Ελλάδα με διερμηνέα τον Ζεράρ Πιερά, τον μεταφραστή του έργου μου, που έχει γράψει και ένα βιβλίο για μένα (βιογραφία), και που ήταν επομένως άνθρωπος που γνώριζα πολύ καλά γι' αυτό μου τα διηγήθηκε κατόπιν.

Όταν μπήκα λοιπόν – σύμφωνα με τις διηγήσεις του Πιερά – στο μικρό “Ντασσώ”, του δείχνει ένα άσπρο χαρτί ο Σρεμπέρ και του λέει: “Αυτό το άσπρο χαρτί είναι για μένα η Ελλάδα. Δεν ξέρω τίποτα για τη χώρα αυτή”. Ο Πιερά άρχισε να του μιλάει ιδίως για την πρόσφατη ιστορία της Ελλάδας, πρόσωπα, πράγματα, για να καταλάβει περί τίνος πρόκειται. Δεν είχε ιδέα. Έρχεται λοιπόν ο Σερβάν Σρεμπέρ με στόχο να αποτρέψει την θανατική καταδίκη και αν είναι δυνατόν να πάρει τον Καράγιωργα έξω. Όμως οι στρατοδίκες καταδίκασαν τον Καράγιωργα ισόβια. Ήταν, νομίζω Σάββατο. Οπότε, λέει ο Πιερά, επειδή ο Σρεμπέρ ήταν αποφασισμένος να πάρει οπωσδήποτε κάποιον έξω, πρότεινε στην κυρία Καράγιωργα να την πάρει στο Παρίσι, όμως εκείνη φυσικά δεν δεχόταν, αφού ο άντρας της ήταν εδώ στη φυλακή.

Έτσι λοιπόν φτάνουμε στην Κυριακή, ο Σρεμπέρ είναι στο Χίλτον άπρακτος και ετοιμάζεται να γυρίσει στο Παρίσι, οπότε ο αντιπρόσωπος του γαλλικού πρακτορείου, εξεθείαζε την Χούντα λέγοντας ότι έχει αρχίσει ο εκδημοκρατισμός και ότι έχουν αρχίσει οι απολύσεις και ότι πρώτο βήμα είναι η μεταφορά του Θεοδωράκη από τον Ωρωπό στο νοσοκομείο. Τότε λοιπόν ο Σρεμπέρ άκουσε το όνομα Θεοδωράκης, που το είχε συνδέσει με τον Ζορμπά. -Ποιος Θεοδωράκης, ρώτησε, ο συνθέτης; -Ναι, ο συνθέτης, -Είναι φυλακή; -Είναι φυλακή. -Ε, λοιπόν, αυτόν θα πάρω μαζί μου.

Ο Σρεμπέρ μου είπε αργότερα ότι όταν άκουσε το όνομά μου, τηλεγράφησε στην Ουάσιγκτον, όπου είχε σχέσεις και με το γραφείο του Κέννεντυ – ήταν Πρόεδρος ο Τζόνσον – δύο δε γραμματείς του Κέννεντυ, που ήταν της CIA, τους κάλεσε και ήρθαν στην Αθήνα. Προσπάθησε να 'ρθει σ' επαφή και με τον Ωνάση, με τον Νιάρχο, ώστε να προετοιμάσει την συνάντησή του με τον Παπαδόπουλο και πράγματι ο Παπαδόπουλος υπό την πίεση αυτών των κύκλων και του γεγονότος ότι ο Σρεμπέρ ήταν μια προσωπικότητα, τον δέχτηκε στο γραφείο του Δευτέρα πρωί-πρωί. Απ' ότι μου είπε ο Σρεμπέρ, ο Παπαδόπουλος τον εντυπωσίασε, (μιλούσε αγγλικά), του είπε λοιπόν ότι “όσα λέγονται για δικτατορίες είναι αστεία, εγώ ήθελα να σώσω τη χώρα μου διότι οι κομμουνιστές ετοίμαζαν εξέγερση, επανάσταση, έσωσα την τελευταία στιγμή την Ελλάδα από εμφύλιο πόλεμο και το μόνο που θέλω τώρα είναι να επαναφέρω τη Δημοκρατία, όμως δεν με αφήνουν, κυρίως το ότι οι Ευρωπαίοι με θεωρούν δικτάτορα ενισχύει τους αντιπάλους μου και αναγκάζομαι να ακολουθήσω πιο σκληρή γραμμή, ενώ αν βοηθήσει η Ευρώπη, εγώ αύριο-μεθαύριο φέρνω τη δημοκρατία και πάω στο στρατώνα”.

Ο Σρεμπέρ του απάντησε “η Ευρώπη δεν είναι αυτή που γνωρίζετε, τώρα γεννιέται μια νέα Ευρώπη, εγώ είμαι ένας νέος Ευρωπαίος, δημιουργώ ένα νέο κόμμα, έχω φίλους τον τάδε,τον Πάλμε...”. Στον Πάλμε σταμάτησε ο Παπαδόπουλος. - “Τον γνωρίζετε;” του λέει. - “Είναι προσωπικός μου φίλος”. - “Μπορείτε να τον φέρετε εδώ σε επίσημη επίσκεψη”; Τότε ο Σρεμπέρ απάντησε: “Ναι, μπορώ να τον φέρω, αλλά θα στοιχίσει λίγο ακριβά”. “Πόσο;” λέει ο Παπαδόπουλος. “Τον Θεοδωράκη. Αν μου δώσετε τον Θεοδωράκη να τον πάρω στο Παρίσι, θα σας φέρω τον Πάλμε, που όπως ας είπα είναι προσωπικός μου φίλος και θα σας βοηθήσω να ολοκληρώσετε αυτά που μου είπατε προηγουμένως”. - “Μα ο Θεοδωράκης είναι φυλακή”. - “Ναι και έχω πληροφορηθεί, ότι τώρα βρίσκεται στη Σωτηρία”. - “Και πως θα τον πάρετε”; - “Έχω ιδιωτικό αεροπλάνο και θα ήθελα να τον πάρω τώρα αμέσως”.

Ο Παπαδόπουλος πήρε τηλέφωνο και φαίνεται ότι έπεσε πάνω στον Ρουφογάλη, τον υπεύθυνο της ΚΥΠ που πρέπει να είχε αντίρρηση, διότι έγινε ένας διάλογος στα ελληνικά, κατά τη διάρκεια του οποίου ήταν οξύτατος ο Παπαδόπουλος και μετά ήρθε ο Ρουφογάλης και συνέχισαν παρουσία του Σρεμπέρ τη συζήτηση. Ο Σρεμπέρ κατάλαβε, ότι ματαιώνονται όλα, όμως ο Παπαδόπουλος τον ρώτησε:

- “Σε πόση ώρα είστε έτοιμος να τον πάρετε”;

- “Εγώ είμαι έτοιμος, όμως θα ήθελα πρώτα να συναντήσω τη γυναίκα το, να μην τον απαγάγω έτσι. Θα στείλω κάποιον στη γυναίκα του να συνεννοηθώ μαζί της, μετά θα τον πάρουμε απ' την Σωτηρία και κατ' ευθείαν πηγαίνουμε στο αεροπλάνο και φεύγουμε”.

- “Εντάξει, θα δώσω εντολή στις αρμόδιες υπηρεσίες και στη Σωτηρία να πάτε να τον πάρετε μετά τις 12. παίρνω την ευθύνη εγώ”.

Φαίνεται λοιπόν, ότι ο Παπαδόπουλος πήρε την ευθύνη μόνος του και μάλιστα σε αντίθεση με τον Ρουφογάλη, που διαφωνούσε με αυτή τη λύση.

Τότε ο διευθυντής του γαλλικού πρακτορείου πήγε στο σπίτι μας στη Νέα Σμύρνη, ειδοποίησε τη γυναίκα μου, η οποία πήγε στο Χίλτον, όπου ήταν ήδη ο στρατηγός Ιωαννίδης, (όχι ο γνωστός, αλλά ο διευθυντής του πολιτικού γραφείου του Παπαδόπουλου), που την ενημέρωσε ότι έχει ένα ευχάριστο νέο να της πει, ότι ο σύζυγός της απελευθερώνεται. Τότε η Μυρτώ λιποθύμησε και όπως μου είπε, όταν συνήλθε είδε από πάνω της τον Ιωαννίδη να της δίνει τις πρώτες βοήθειες. Αμέσως μετά ήρθε ο Σρεμπέρ, ο οποίος της μίλησε για τα σχέδιά του, εκείνη βεβαίως δεν είχε καμιά αντίρρηση να φύγω αμέσως και έτσι ήρθαν στη Σωτηρία. Εμείς στο μεταξύ είχαμε πετύχει με τον Βιτάλη να μας αφήσουν να βγαίνουμε λίγο στη βεράντα, εκεί που ήταν οι σαρακοφαγωμένες πολυθρόνες των φυματικών κομμουνιστών κρατουμένων και γι' αυτό είχαν απομονώσει την πτέρυγα, είχαν κλείσει στα κελιά τους ποινικούς, είχαν βάλει πολυβόλα απέναντι. Έρχεται λοιπόν ο Διευθυντής των φυλακών και λέει: - “κ. Θεοδωράκη, γυρίζετε στον Ωρωπό. Ετοιμάστε τα πράγματά σας”.

Λέει ο Βιτάλης, “Εγώ θα κάνω απεργία πείνας αν φύγει ο Μίκης και μείνω μόνος μου”. Επειδή όμως πράγματι έκανε αιμοπτύσεις και ήταν άσχημη η κατάστασή του, είπα: “Είναι Δευτέρα. Πόσες μέρες χρειάζονται για τις εξετάσεις; Αν μέχρι την Πέμπτη δεν έχεις γυρίσει στο στρατόπεδο, να είσαι βέβαιος ότι θα βάλουμε μαύρες σημαίες και θα κάνουμε απεργία πείνας όλο το στρατόπεδο, μέχρι να γυρίσεις πίσω. Πρέπει να κάτσεις να κοιτάξεις την υγεία σου. Εγώ πάω να προετοιμάσω τη δική σου άφιξη”.

Και αρχίζουμε να κατεβαίνουμε με τον αξιωματικό τη σκάλα, αλλά μου έκανε εντύπωση, ότι ήταν κλειστές όλες οι πόρτες κι όταν περνούσαμε, ο αξιωματικός έφραζε με το χέρι τον “Ιούδα”, την τρύπα στις πόρτες των κελιών, για να μη με βλέπουν οι κρατούμενοι, πράγμα που μ' έβαλε σε μαύρες σκέψεις, φοβήθηκα ότι προετοιμάζεται κάτι. Πράγματι άνοιξε η πόρτα, το προαύλιο ήταν κάτασπρο, ήταν εκτυφλωτικός ο ήλιος, δεν υπήρχε τίποτα και γύρισα να δω τις στέγες, ήταν ακροβολισμένοι χωροφύλακες πάνω και πίστεψα, ότι θα με εκτελέσουν εκείνη τη στιγμή. Είδα όμως έναν κύριο με μαύρο κοστούμι να προχωρεί προς εμένα. Μου συστήνεται ως Ιωαννίδης.

Λέω, “είστε ο Ιωαννίδης που ήταν κάποτε στη Μακρόνησο”; (με είχε χτυπήσει στη Μακρόνησο το 1949, αλλά δεν τον θυμόμουν). - “Όχι, μου απάντησε, είμαι ο Διευθυντής του ιδιαίτερου Γραφείου του κ. Πρωθυπουργού. Έχω κάποιο νέο για σας”. Το μυαλό μου με το “νέο” πήγε πάλι σε καμιά αρρώστια του πατέρα μου. Βλέπω όμως τη Μυρτώ να κάθεται στην πόρτα της φυλακής, που θα απείχε κάπου 100 μέτρα. Μου έκανε εντύπωση το σκηνικό. Η Μυρτώ κρατούσε μια παπαρούνα και ήταν αινιγματική, δεν έλεγε τίποτα και ξαφνικά βλέπω τον Σρεμπέρ. Κατά σύμπτωση εμείς αναλύαμε τότε το “Ντεφί Αμερικαίν”, γιατί κάναμε διαλέξεις στον Ωρωπό και είχα αναλάβει εγώ να το μελετήσω και να το αναλύσω και μου έκανε εντύπωση που τον είδα μπροστά μου. - “Ξέρετε, του λέω, αυτή τη στιγμή αναλύω το βιβλίο σας”. - “Χαίρω πολύ. Ήθελα να σας πάρω μια συνέντευξη και πήρα άδεια άδεια γι' αυτό”. - “Εγώ δεν δίνω συνεντεύξεις, είμαι κρατούμενος και το έχω ως αρχή να μην δίνω συνεντεύξεις”. - “ Μα είναι ειδική περίπτωση. Δεν μπορώ να σας πω πολλά πράγματα, όμως θα έρθετε μαζί μου γιατί βιάζομαι να πάω στο πάω στο Παρίσι και θα γίνει η συνέντευξη στο αυτοκίνητο και θα ξαναγυρίσετε πάλι στη φυλακή πίσω”. “Περίεργα πράγματα”, σκέφθηκα.

Έπειτα παρατήρησα, ότι δεν με ξεχρέωσαν όπως γινόταν πάντα. Τους λέω: - “Δεν θα γίνει ξεχρέωση; Έχω αφήσει και μερικά χρήματα, που παρακαλώ να τα δώσετε στον Βιτάλη”. - “Δεν χρειάζεται να γίνει ξεχρέωση, τα χρήματα θα τα δώσουμε στον Βιτάλη”. - “Δεν θα με ψάξετε, δεν θα με δέσετε; Πού είναι η φρουρά που θα με μεταφέρει”; Τίποτα. Βγαίνουμε έξω και βλέπω ένα τεράστιο μαύρο αυτοκίνητο, κάθεται μπροστά και ο Ιωαννίδης και πίσω ο Σρεμπέρ, η Μυρτώ στη μέση και εγώ πλάι της. Μέχρι τότε τη Μυρτώ την έβλεπα συνήθως από απόσταση 5 μέτρων στο στρατόπεδο ή στο κρατητήριο, δεν την είχα πλησιάσει, δεν την είχα αγγίξει καθόλου και μου έκανε μεγάλη εντύπωση που κάθισα πλάι της. Ξεκίνησε το αυτοκίνητο, δεν λέγαμε τίποτα, πήγα να πω κάτι εγώ, η Μυρτώ μου κλωτσούσε το πόδι να μη μιλήσω, οπότε σε μια στιγμή, θυμάμαι μπροστά στο άγαλμα του Τρούμαν, μου ψιθύρισε ο Σρεμπέρ: - “Σας απαγάγω”.

Αφού φτάσαμε στο αεροδρόμιο, μετά από τρία τέταρτα περίπου, ήρθε ο Γεωργάκης, διευθυντής του Ωνάση, μαζί με τον Σρεμπέρ, με έβαλαν στο αεροπλάνο, καθίσαμε στο πολύ μικρό “Ντασσώ” και κάναμε δυο-τρεις γύρους πάνω απ' το αεροδρόμιο, όπου στεκόταν η Μυρτώ πλάι στον Ιωαννίδη. Πάνω απ' τη Σικελία νομίζω μας εντόπισαν τα αμερικανικά αεροπλάνα, τα οποία ζήτησαν κάποια στοιχεία, για να μας προσγειώσουν σε κάποια αμερικανική βάση κάπου στην Ιταλία, τελικά γλυτώσαμε κι απ' αυτό και προσγειωθήκαμε στην Κορσική. Εκεί βγήκα έξω για να απολαύσω την ελευθερία μου για πρώτη φορά. Ξαναμπήκαμε και συνεχίσαμε προς το Παρίσι. Όταν φτάσαμε εκεί βλέπω ένα τεράστιο πλήθος, με επικεφαλής τη Μελίνα Μερκούρη, έξαλλοι όλοι και τότε αισθάνθηκα κάπως άσχημα διότι είδα ότι περίμεναν από μένα, κάτι που δεν μπορούσα να τους δώσω, διότι ήξερα ότι η Αντίσταση στην Ελλάδα είχε προδοθεί. Ήθελα πάντως να προσθέσω, ότι χάρη στη πρωτοβουλία του Παπαγιαννάκη, που στόχευε στην απελευθέρωση του Καράγιωργα, από σύμπτωση εντελώς ο Σρεμπέρ με απήγαγε και όλη αυτή η υστερολογία, ότι “το έκανε ο Σρεμπέρ, διότι ήταν σιωνιστής ή δεν ξέρω τί άλλο κι ότι οι Εβραίοι με βγάλαν”, όλα αυτά ήταν εκ του πονηρού -.