Ο ΔΙΟΝΥΣΟΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΜΝΗΜΟΝΙΩΝ - του Μίκη Θεοδωράκη



Το έργο αυτό είναι μια Μουσικοχορευτική Παράσταση, που βασίζεται επάνω σε τρεις κύκλους τραγουδιών μου: τον «Διόνυσο», τα «Πικροσάββατα» και το «Ασίκικο Πουλάκη».

Εκεί -και στους τρεις κύκλους- εφήρμοσα έναν νέο, διαφορετικό τρόπο μουσικής γραφής που δημιουργεί ένα νέο μουσικό κλίμα, έναν νέο μουσικό κόσμο, που θα τον χαρακτήριζα «διαχρονικά νεοελληνικό». Μελωδικά εκφράζει την πεμπτουσία της μελωδικής μας παράδοσης, από το Βυζάντιο και τη δημοτική μας μουσική έως χθες, ενώ ταυτόχρονα, ρυθμικά, ταυτίζει τον κόσμο της δημοτικής μουσικής και παράδοσης με κείνον του σύγχρονου ελληνικού τραγουδιού.

Η σύζευξη της δημοτικής με τη λαϊκή μας παράδοση στην παράσταση του έργου εμπλουτίζεται με τα κοστούμια και τον χορό. Εδώ θα πρέπει να πω, ότι θα υπάρξει μια νέα ενδυματολογική αντίληψη, όπου θα κυριαρχήσει το σύγχρονο στοιχείο με αναφορές την παράδοση. Το ίδιο θα γίνει και με τα χορευτικά βήματα και τις φιγούρες. Δηλαδή θα παραπέμπουν κι αυτά στη σύγχρονη αντίληψη για το χορό με πολλές αναφορές στην παράδοση των δημοτικών και των λαϊκών μας χορών.

Μετά από όσα είπα, σκέπτομαι ότι μπορεί να χαρακτηρίσω την Παράσταση ως Σύγχρονη-Παραδοσιακή ταυτόχρονα. Όπου η φαινομενικά παραδοσιακή πλευρά του είναι το αποτέλεσμα δύο νέων μουσικών στοιχείων δικής μου έμπνευσης και τεχνικής.

Έτσι ως προς το μελωδικό υλικό προβαίνω σε μια εκτεταμένη χρήση των καθαρά ελληνικών μουσικών κλιμάκων, όπως είναι οι αρχαιοελληνικοί Τρόποι, οι βυζαντινοί Ήχοι και οι λαϊκοί Δρόμοι. Επάνω σ’ αυτούς τους Τρόπους-Ήχους-Δρόμους στηρίζω το μελωδικό μου υλικό σε μεγάλο ποσοστό στα έργα και των τριών Κύκλων. Επί πλέον προχωρώ και στην εναρμόνισή τους ίσως για πρώτη φορά στον τομέα αυτής της μουσικής μας παράδοσης. Εναρμόνιση με βάση τόσο το Τονικό (Δυτικό) Σύστημα, όσο και το δικό μας, το Τροπικό.

Όσον αφορά το ρυθμικό-χορευτικό μέρος, βασίστηκα σε ένα αυστηρό τριμερές ρυθμικό σχήμα, που αφ’ ενός ανταποκρινόταν στον ποιητικό λόγο και αφ’ ετέρου είχε όλα τα στοιχεία και τις απαιτήσεις ενός νέου χορού, σε συνέχεια της δημοτικής μας παράδοσης (τσάμικος, καλαματιανός, συρτός κλπ.) σε σύγχρονη εκδοχή με τη βοήθεια τόσο των βημάτων όσο και των κοστουμιών. Δηλαδή πρόκειται για τη δημιουργία μιας νέας ενότητας από την ταυτόχρονη πνευματική γένεση των στοιχείων του μέλους και του ρυθμού, που ανήκουν στο σήμερα και στο χθες, καθώς αναπτύχθηκαν στην ίδια μήτρα.

Το ότι επέλεξα ως βασικό όργανο το μπουζούκι, δείχνει ότι βρίσκομαι στον ευρύτερο χώρο της λαϊκής μας μουσικής. Το ίδιο και οι χορευτικοί ρυθμοί δείχνουν ότι είμαι στη συνέχεια της δημοτικής μουσικής.

Αυτός με λίγα λόγια είναι ο κόσμος στον οποίο στήριξα τον Ιδεολογικό χαρακτήρα του Έργου και του Μηνύματος που στέλνω προ παντός στους Έλληνες της Εποχής των Μνημονίων.

Για όσους έτυχε να γνωρίζουν την μεγάλη αγωνία μου για το παρόν και το μέλλον της πατρίδας μας που αντανακλά το τραγικό στοιχείο που εκπέμπουν οι Έλληνες την Εποχή των Μνημονίων, θα φανεί ασφαλώς παράδοξο το γεγονός ότι με τον Διόνυσο θέλησα να εκπέμψω μέσω της Τέχνης μου Μήνυμα Αισιοδοξίας. Ποιος μου δίνει το δικαίωμα να σαλπίσω σ’ αυτές τις δραματικές στιγμές Μήνυμα Αισιοδοξίας; Πού βασίζομαι για μια στροφή 180 μοιρών; Η δύναμη της ΜΟΥΣΙΚΗΣ, της ΠΟΙΗΣΗΣ και του ΧΟΡΟΥ.

Ο Διόνυσος παίζει εδώ έναν παράλογο ρόλο.. Στα Δεκεμβριανά προσπάθησε να σταματήσει τη σφαγή, όμως τον σκότωσαν και τον έθαψαν στην Πνύκα. Αλλά όταν σκοτώνεις έναν Θεό, η τιμωρία που σε περιμένει είναι μεγάλη. Σκληρή και Διαρκής. Είναι Εμφύλιος, είναι Δικτατορία, είναι Διαπλοκή, είναι Μνημόνια. Την Εποχή της Διαπλοκής, για μια στιγμή τον ξέθαψαν, για να τον δικάσουν και να τον τσιμεντώσουν! Τώρα είναι ξανά ανάμεσά μας. Στην παράσταση εμφανίζεται πολλαπλασιασμένος σε χορευτές με κοστούμια της Κρήτης και του Πόντου. Ας την πούμε Ομάδα Α. Και με τον δικό τους τρόπο σχολιάζουν, καυτηριάζουν, ειρωνεύονται, θρηνούν την ελληνική πραγματικότητα της δεκαετίας του 1980, γιατί τότε έγινε η μουσική σύνθεση του Διόνυσου.

Την απάντηση του Λαού την δίνουν τα Πικροσάββατα και το Ασίκικο Πουλάκη. Είναι οι Ομάδες Β και Γ, με χορευτές και χορεύτριες που «σχολιάζουν» εναλλάξ τις απόψεις του Διονύσου.

Στο σημείο αυτό του διαλόγου της Α με τη Β και της Α με την Γ Ομάδα, μού αποκαλύφθηκε ένα μεγάλο μυστικό. Το μυστικό της βαθύτατης Αισιοδοξίας, που βρίσκεται στον πυρήνα του κάθε Έλληνα και που τον κρατά ζωντανό και όρθιο τόσους αιώνες.

Οι Ομάδες Β και Γ είναι ο καθημερινός και ταυτόχρονα ο διαχρονικός Έλληνας με τη δική του μελωδία να τον κρατά όρθιο, ευθυτενή, περήφανο και ευτυχή, γιατί ευλογήθηκε να ζει μέσα σε μια τέτοια χώρα, ενώ με τους πότε περίτεχνους και πότε ατσάλινους χορευτικούς βηματισμούς, τους δικούς του χορούς, πηγαίνει μπροστά και όλο πιο ψηλά.

Με λίγα λόγια πιστεύω ότι γίνεσαι αισιόδοξος, όταν μπορέσεις να ξεφύγεις από τις θανατηφόρες μικρότητες μιας καθημερινότητας που σου επιβάλλεται άνωθεν και έξωθεν και να φτάσεις στον πυρήνα του εαυτού σου, όπου σε περιμένει ο Διόνυσος με τους μελωδούς, τους ζωγράφους, τους ποιητές, τους μουσικούς και τους χορευτές, που είναι ο ίδιος ο εαυτός σου. Ο Ελεύθερος!

Αθήνα,  Μάιος 2014
Μίκης Θεοδωράκης

Σχόλια

  1. Ειμαστε ευλογημενοι που ζουμε σε μια χωρα που γεννησε εναν Μικη Θεοδωρακη. Νοιωθουμε υπερηφανοι που ειμαστε συμπατριωτες σου Μικη της ψυχης μας και της καρδιας μας!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Μεγαλοφυής σύλληψη και ιδέα! Αν εφαρμοστεί και ανέβει καλά και σωστά και με ωραία αισθητική, τότε θα μιλάμε για κάτι εντελώς πρωτοποριακό στα Ελληνικά μουσικο - θεατρικά πράγματα της χώρας, εδώ και δεκαετίες!!

    Παναγιώτης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Δεν καταλαβαίνω κάτι! Η καινούργια αισιοδοξία που εκφράζει ή θέλει να εκφράσει ο Μίκης Θεοδωράκης με αυτό το έργο, αυτή η στροφή 180 μοιρών, μήπως έχει να κάνει με την πολιτική κατάσταση της χώρας? Μήπως δηλαδή αυτό είναι μια έμμεση παραδοχή απ' τον ίδιον ότι η κρίση και τα μνημόνια τελειώνουν? Ή η αισιοδοξία αυτή προέρχεται απ' την νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές και την διαφαινόμενη νίκη του και στις επόμενες βουλευτικές εκλογές όποτε και αν αυτές γίνουν? Πραγματικά είμαι μπερδεμένη και θα ήθελα κάποιες διευκρινήσεις!!

    Μια Σπιθίστρια

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Επιτέλους, ο Διόνυσος (τόσο το έργο όσο και η φιλοσοφία!) αναδύεται και στο 2014, σε μία περίοδο που τον χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ!
    Και ο Μίκης Θεοδωράκης συνεχίζει να στέκει όρθιος, ίσως και μόνος, στις μαύρες ημέρες που διανύει, όχι μόνο η χώρα μας, αλλά η ανθρωπότητα!
    Συνεχίζουμε να πιστεύουμε πως ο Πολιτισμός, οι Τέχνες και τα Γράμματα μπορούν να φωτίσουν και να δείξουν τον δρόμο της διεξόδου από τις κρίσεις που κατασκευάζουν οι λίγοι για να πατούν αιωνίως πάνω στους πολλούς... Αυτός ακριβώς είναι ο Θεοδωρακισμός για εμάς!

    Σε ό,τι αφορά στον προβληματισμό της φίλης Σπιθίστριας, η δική μου εκτίμηση είναι πως η απάντηση βρίσκεται με τον πλέον ξεκάθαρο (αλλά δυσνόητο ενδεχομένως για αρκετούς) τρόπο στον επίλογο του παραπάνω κειμένου, που συμπηκνώνει κατά ένα μεγάλο μέρος τη φιλοσοφία του Θεοδωρακισμού:

    "...Με λίγα λόγια πιστεύω ότι γίνεσαι αισιόδοξος, όταν μπορέσεις να ξεφύγεις από τις θανατηφόρες μικρότητες μιας καθημερινότητας που σου επιβάλλεται άνωθεν και έξωθεν και να φτάσεις στον πυρήνα του εαυτού σου, όπου σε περιμένει ο Διόνυσος με τους μελωδούς, τους ζωγράφους, τους ποιητές, τους μουσικούς και τους χορευτές, που είναι ο ίδιος ο εαυτός σου. Ο Ελεύθερος!"

    Αθήνα, Μάιος 2014
    Μίκης Θεοδωράκης


    Με εκτίμηση,

    Χρήστος Σωτηρόπουλος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. ΚΑΠΟΤΕ Ο 21οs ΑΙΩΝΑΣ ΘΑ ΕΧΕΙ ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΟΝ ΜΙΚΗ....... ΔΕΝ ΘΑ ΛΕΝΕ Ο 21οs ΑΛΛΑ ...Ο ΑΙΩΝΑΣ ΠΟΥ ΕΖΗΣΕ Ο ΜΙΚΗΣ...ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ ΘΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΜΑΣΤΕ ΩΣ ΟΙ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟΙ ΠΟΥ ΕΙΧΑΜΕ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΝΑ ΔΕΧΤΟΥΜΕ ΤΟ ΦΩΣ ΠΟΥ ΕΞΕΠΕΜΨΕ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ....................................

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Το παραπάνω σημείωμα τού Μίκη, μετά από τόσους μήνες σιωπής,είναι μια όαση μέσα σ' ένα άνυδρο κι επώδυνο παρόν. Όταν σωπαίνει ο Μίκης, είναι σαν να σωπαίνει η ζωή, σαν να παγώνει ο χρόνος.
    Αλλά ας πω δυο λόγια για το έργο.

    Άλμα στο μέλλον ο Διόνυσος του 2014.
    Γιατί μονάχα ο Διόνυσος μπορεί να υπερπηδήσει την άβυσσο και να μην τον καταπιεί το χάος. Να αναγεννηθεί και να αναγεννήσει με την πελώρια δύναμη που τού δίνει η μουσική, η ποίηση κι ο χορός.

    Για να καταλάβεις το μήνυμα που στέλνει κάθε φορά ο Μίκης, πρέπει να αναζητήσεις τον πυρήνα της πατρίδας και του εαυτού σου. Κι όταν καταλάβεις πόσο ταυτίζονται αυτά τα δύο τότε θα ανακαλύψεις ποιος είσαι, από πού έρχεσαι και πού θέλεις να πας.

    Κι εδώ ακριβώς είναι το πρόβλημα του σύγχρονου Έλληνα. Όσο προσπαθεί να απομακρυνθεί από τη διονυσιακή του υπόσταση, τόσο μεγαλώνει μέσα του το χάσμα από την ιστορία και τον πολιτισμό του. Επομένως μεγαλώνει και το χάσμα από τον εαυτό του. Χάνει το βηματισμό του, γίνεται ξένος προς την ίδια του την ύπαρξη. Αναζητά δρόμους και τρόπους ξένους με την ιδιοπροσωπία του κι έτσι διχάζεται μέσα του. Η ισορροπία μας όμως βρίσκεται στη γνώση, στην αποδοχή και εναρμόνισή μας με τον Διόνυσο.

    Ποιος είναι όμως αυτός ο παράξενος θεός; Γήινος και υπερκόσμιος ταυτόχρονα. Ποιητής, χορευτής, ταξιδευτής και πολεμιστής. Πολυδιάστατος, αντιφατικός, ασυμβίβαστος, ανυπότακτος. Σού μαθαίνει πώς να μην πεθάνεις μέσα σου. Ένας επαναστάτης.

    Ποιος είναι τάχα αυτός ο αλλόκοτος θεός, που ήρθε στην Ελλάδα όταν γεννήθηκε η ανάγκη της Δημοκρατίας;

    Να 'ναι άραγε η αισιοδοξία του Μίκη η βεβαιότητά του ότι εκείνοι δεν θα καταφέρουν τελικά να σκοτώσουν τον Διόνυσο; Ανυψωμένος ατενίζει το μέλλον με αισιοδοξία.

    Η ποίηση κι η μουσική είναι η μοναχική διαδρομή της ανακάλυψης του πυρήνα της ύπαρξης μας για να μπορέσουμε να ενωθούμε με τον Άλλον. Ο χορός η ίδια η ένωση.

    Η ποίηση κι η μουσική είναι το αίμα του Θεού κι ο χορός το σώμα του. Τη στιγμή που ο άνθρωπος θα κοινωνήσει τον θεό Διόνυσο θα γίνει για πάντα ελεύθερος.Τότε, και μόνον τότε, θα δει ότι ο αγώνας για την κατάκτηση της ουτοπίας είναι η ύψιστη πράξη ελευθερίας.










    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ο Αγώνας για την κατάκτηση της ουτοπίας, είναι η ύψιστη πράξη της Ελευθερίας!!!!!!!!!!!!
    ΑΥΘΑΣΤΟ!!!!!!!!!!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Πάρτε μέρος στον διάλογο.

Σχόλια υβριστικά και σχόλια που δεν έχουν σχέση με το περιεχόμενο της εκάστοτε ανάρτησης, όπως επίσης και σχόλια που προκαλούν εντάσεις και διαπληκτισμούς, θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Επίσης ανώνυμα σχόλια δεν θα αναρτώνται.